علامه انديشه

شيخ محمد رضا مظفر در اوائل شعبان ( 1322 ه /  1904 م) در شهر نجف اشرف به دنيا آمد و در خانواده اي علمی رشد نمود و از آن روي که جد اعلايش مظفر بن احمد نام داشت، به لقب مظفر شناخته شد. وقتي مادرش او را حامله بود، پدرش دارفاني را وداع کرد و برادر بزرگترش شيخ عبدالنبي مظفر او و دو برادر ديگرش را به نام هاي محمد حسن و محمد حسين تحت سرپرستي خويش گرفت، او آن چنان در تربيت و سرپرستي برادرانش کوشيد که تا مدتها مورد توجه مردم بود. ولي اين مربي مخلص، خيلي زود به جوار پروردگارش شتافت و محمد رضا و محمدحسين تحت کفالت برادرشان شيخ محمد حسن قرار گرفتند که وظيفه پدري و استادي را براي آن دو ايفا کرد. بدين ترتيب او اولين استاد اين دو برادر به شمار مي آيد.

محمدرضا مظفر در دوازده سالگي تحصيلات خود را نزد برادرش شيخ محمد حسن، شيخ محمد حسين اصفهاني و مرجع ديني سيد عبدالهادي شيرازي مي گذراند. علاوه بر فقه و اصول، به آموختن رياضيات و هيأت و عروض و فلسفه پرداخت و از مدرسان برجسته اسفار ملاصدرا گرديد و کتابي را در زمينه عروض تأليف نمود.استاد جعفر خليلي شگفتي خود را از تلاش علامه مظفر چنين بيان مي دارد: «او يکي از افراد انگشت شماري است که حوزويان ديگر به تلاش و ژرف نگري ايشان چشم دوخته اند.»

نوگرايي فکري
در نيمه قرن بيستم، اولين دور از نبرد غرب گرايي و اسلام در عراق و بيشتر کشورهاي اسلامي ديگر به نفع استعمار به پايان رسيد و استعمارگران توانستند به حکم برتري هاي مادي و سياسي و علمي خود و عقب ماندگي جهان اسلام، سيطره خود را بر امت اسلامي تحميل نمايند. رهبري ديني مستقر در نجف اشرف بي توجهي جدي به جنبه سياسي را برگزيد و ضرورت نوگرايي در زير ساختهاي جامعه اسلامي و ايجاد شکل نويني از انديشه اسلامي را حس نمود. بنابراين به صورت طبيعي توجه به نوگرايي فکري به دغدغه هاي سياسي غلبه يافت و پايه هاي جديد زير ساخت جامعه اسلامي معاصر شکل گرفت.

از اين رو مرجعيت ديني نجف اشرف با صدور فتوايي، ورود به مدارس عصري استعمارگران را تحريم کرده و در کنار آن به گشايش مدارس مستقل با فضاي ديني همت گماشت. در زمينه دروس حوزوي سيد عبدالحسين شرف الدين در کنار مدارس تحت نظارت خود به تأسيس مدارس حوزوي در لبنان اقدام کرد. سيد محمد محسن امين در سوريه دست به اقدام مشابهي زد و در ايران نيز شيخ عباس علي اسلامي فکر تنظيم مدارس حوزوي در قالب مدارس تحت برنامه را پذيرفت و در عراق نيز شيخ محمد رضا مظفر پيشگام تجربه نوسازي و برنامه ريزي در علوم حوزوي به شمار مي آيد.
از اين رو دهه پنجاه و حتي دهه شصت قرن بيستم دوره غلبه انديشه بر سياست در اقدامات مرجعيت و حوزه علميه نجف اشرف به شمار مي آيد. علامه شيخ محمد رضا مظفر نقش مهمي را در اين مرحله به عهده دارد. او با تحرکات اسلامي پيشگام خود در عرصه نوگرايي و تحول در روشهاي تدريسي حوزه علميه تحولات عظيمي را ايجاد نمود و اگر اين حرکت نبود و شيخ مظفر دغدغه هاي نوگرايي و اصلاحي خود را بر جنبه هاي ديگر برتري نمي داد، قطعاً به عنوان يک مرجع مهم مطرح مي گرديد.

پيشرفتهاي علمي
شيخ مظفر براي تدريس فقه استدلالي و اصول و تفسير و فلسفه «دانشکده اجتهاد» را طراحي کرد و در سال ( 1356 ه / 1937 م) رياست منتدي را به عهده گرفت و تا پايان زندگي اش اين انتخاب تداوم يافت و در نهايت وزارت معارف عراق آن را به رسميت شناخت.

در سال ( 1376 ه / 1956 م) پس از تلاشهاي بسيار علامه مظفر، دانشکده فقه را در نجف اشرف تأسيس کرد و در سال بعدي وزارت معارف عراق مدارک اعطايي دانشکده فقه را به عنوان مدرک تحصيلات عاليه رسميت شناخت. مضمون هايي که در آن تدريس مي شد، عبارت بودند از: فقه اماميه، فقه مقارن، اصول فقه، تفسير و حديث، تربيت، روان شناسي، ادبيات، جامعه شناسي، تاريخ اسلام، فلسفه اسلامي، فلسفه جديد، منطق، اصول تدريس، صرف و نحو و يک زبان خارجي (انگليسي).شيخ مظفر تمام زندگي و امکانات خود را براي طرح اصلاح و نوگرايي وقف کرد که نمود آن را مي توان در تشکيل «منتدي النشر» مشاهده کرد. «منتدي النشر» تأييد مرجع ديني اعلا سيد ابوالحسن اصفهاني را کسب کرد و او به مصرف شدن حقوق شرعي براي اين مؤسسه فتوا داد. بدين ترتيب شيخ محمد رضا مظفر نشانه ها و شاخصه هاي روش جديد را ترسيم کرد و بر اثر حرکت نتيجه بخش او تعداد زيادي از علما و خطبا تربيت يافتند که بعداً مسؤوليتهاي بزرگي را در جامعه اسلامي برعهده گرفتند.

خدمات و فعاليت هاي سياسي
شيخ مظفر، زندگي پر حادثه و سرشار از تحولات فکري و سياسي داشت که در بيشتر آنها نقشي فعال و مثبت ايفا کرد و همه اينها علاوه بر وظيفه تغيير و اصلاح در حوزه هاي علميه است.او نقش عمده اي در تأييد انقلاب ضد استعماري مردم الجزاير عليه فرانسه داشت و تجاوز به مصر را محکوم کرد و قيام مردم ايران به رهبري امام خميني در سال 1342 ه. ش ( 1383 ه / 1963 م) را تأييد و حمايت کرد.

سرانجام در رمضان ( 1383 ه / 1964 م) علامه شيخ محمد رضا مظفر رحلت کرد و در کنار برادرش شيخ محمد حسن مظفر به خاک سپرده شد.