پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : هر بحثی موافقان و مخالفان خود را دارد، اما وقتی پای ممیزی آثار كلاسیك ادبیات فارسی به میان میآید ماجرا شكل دیگری مییابد.
به گزارش خبرآنلاین؛ منظومه «خسرو و شیرین» برای تجدید چاپ از سوی یك ناشر به اداره كتاب رفته بود، اما این منظومه پس از نه قرن كه از خلق آن میگذرد با اصلاحاتی مواجه و گفته شده كه بخشهایی از این كتاب باید حذف شود.
ناشر كتاب هم موضوع را رسانهای كرد و به بخشهایی از این ممیزی و پیشنهادهای اصلاحی هم اشاره كرد. الهیاری مدیر اداره كتاب وزارت ارشاد اما در پاسخ با یكی از روزنامههای صبح گفت و گوی كوتاهی كرد و گفت كه این كتاب قرار بوده برای گروه سنی كودك و نوجوان منتشر شود و طبیعتا ما نیازی نمیبینیم كه در كتاب از آغوش گرفتن و می صحبت شود.
با این حال كتاب یاد شده پیش از این 7 بار چاپ شده و از ارشاد برای همین رده سنی مجوز گرفته بود. دست برقضا اما این كتاب در چاپ هشتم به گفته ناشر قرار بوده برای مخاطب گروه سنی بزرگسال منتشر شود.
حالا این نگرانی وجود دارد كه اگر این رویه ادامه یابد، بسیاری از متون كلاسیك ما از جمله آثار سعدی، حافظ، خیام، مولوی و دیگر بزرگان ادبیات ایران با ممیزی مواجه خواهند شد، متونی كه از دل تاریخ گذر كردهاند و به امروز رسیدهاند، حالا با معیارهای امروزی ارشاد همخوانی ندارند.
اگر در هر بار ممیزی بخشی از متن حذف شود، آنچه میماند اثری نیست كه از دل تاریخ جان سالم به در برده است. از سوی دیگر این متون كه از بین نسلهای پیشین گذشته و به امروز رسیده چه اثرات مخربی میتوانند داشته باشد؟ حتی اگر اثر سوئی هم داشته باشد، چرا تا به حال و پس از گذشت این همه سال تاثیر مخربشان مشخص نشدهاست.
آیا اصولا ممیزی متون كلاسیك كار درستی هست یا نه؟ نظرات تعدادی از اهالی قلم را در این باره جویا شدیم. بسیاری ترجیح دادند در این باره سكوت كنند و كسانی كه حرف زدند با این اقدام كلا مخالف بودند.
نظر 20 شاعر، نویسنده و مترجم در مورد ممیزی آثار كلاسیك
نام
نظر
دلیل
محمد علی اسلامی ندوشن
مخالف
ممیزی آثار كلاسیك و ترجمهها درست نیست؛ زیرا آثاری است كه دیگران ایجاد كردهاند و ما حق نداریم در آنها دست ببریم. اگر ممیزی در ممكلت ما وجود دارد باید حدود كار ممیزی مشخص باشد، راجع جزییات نظری نیست. اما دست بردن در متون كلاسیك صلاحیت میخواهد.
جلالالدین كزازی
مخالف
از دید من كاری است شگفت و نو آیین و بیپیشینه كه شاهكارهای ادب مردمی را بر پایه دیدگاهها یا پسندهایی كه كسانی دارند یا در زمانهای روایی یافته است بكاهند و بخشهایی از آن بسترند. شاهكارهایی كه مانند بناهای باستانی پایههای استوار چیستی و چگونگی فرهنگی و تاریخی مردمان را میریزند.
محمدجعفر یاحقی
متون كلاسیك زمانش گذشته بارها چاپ شده و تاثیرش را گذاشته است و به نظر نمیرسد كه مشكلی در جامعه داشته باشد. مسوولان ارشاد میتوانند متونی را كه تازه نوشته شده ممیزی كنند، اما ممیزی متن كلاسیك اصلا كار درستی نیست.
حسن انوشه
مخالف
اگر این طور باشد باید بسیاری از كتابهای گذشته مثل قابوسنامه، بوستان سعدی ممیزی شوند. چرا كه همه متون كلاسیك ما چیزهایی دارند كه قابل ممیزی و سانسور است. اخیرا دیدم كتابی به نام «نورزونامه» كه سه نفر تصحیح كرده بودند، سال گذشته با تصحح مجتبی مینوی تجدید چاپ شد اما امسال فرد دیگری خواست آن را چاپ كند،اما به او گفتند كه یك فصل را حذف كند. مگر میشود كتاب هزار ساله كه یادگار فرهنگ ماست، حذف كرد و یا اصلا میشود واقعیات فرهنگی را اصلاح كرد؟
سید علی صالحی
مخالف
ممیزی شایسته نیست. چه آثار كهن و چه پدید آمده امروزی، چه خسرو و شیرین، چه یك واژه در عصر ما.
فاطمه راكعی
مخالف
یكی از عجیبترین كارهایی است كه به خود اجازه میدهند انجام دهند، بازی با متون كلاسیك ماست. متونی كه بیش از آنكه معانی صوری آنها مورد بحث باشد معانی عرفانی آنها در طول سالها مورد نظر بوده است. زیباییهای ادبی و بیانی این متون انكار نشدنی است و جزو شاهكارهای ادبی ما هستند. ضمن اینكه بیش از هر چیز دنیا ما را با شعرمان میشناسد و شعرمان جزو گنجینههای ادبی دنیا است. واژههای اخلاق وحجب و حیا در دوران كلاسیك ما مطرح بوده و جز واژگان محدود كه امروز حساسیت برانگیز باشد چیز حساسیت برانگیز دیگری ندارد. ما باید نگران كل اخلاق باشیم، حالا كه عدهای روی متون كلاسیك ما زوم میكنند، غیر از اظهار تاسف بر ادبیاتمان كه دستهای چنین آدمهایی كه منافع ما را تشخیص نمیدهند باز گذاشتهاند حرف دیگری ندارم.
مهدی غبرایی
مخالف
وقتی اوضاع به این قرار است، تنها میتوانم بگویم متاسفم!
پرویز بیگیحبیبآبادی
مخالف
بعضی از آثار را داریم كه جزو افتخارات ما و قلل رفیع ما در گذشته هستند و طبیعی است كه آن آثار باید به همان شكل باقی بمانند؛ آثار عطار، مولوی، نظامی، خیام، حافظ ،سعدی، جامی و فردوسی قلل رفیع شعر ما هستند و باید آثارشان به همان شكل حفظ شود. اگر بخواهد تغییری در آن ایجاد شود آسیبپذیری برای میراث گذشته ما خواهد بود.
علی باباچاهی
مخالف
وقتی این خبر را شنیدم، از بس شوكه شدم كه فراتر از ناباوری است. این توهین مستقیم به شان ادبیات ما است، ادبیاتی كه آبروی فرهنگی ما را در جهان تضمین میكند. من خودم را امیدوار نگه میدارم كه این خبر یك خبر كذب و شایعه باشد و اگر این خبر حقیقت دارد، این را دوستان ارشادی به عنوان اشتباه در لحظه به آن نگاه كنند و هر چه سریعتر به تجدید نظر در این زمینه بپردازند. اینها نصهای معتبر ادبی هستند و نمیشود سر به سرشان گذاشت.
احمد پوری
مخالف
طبیعتا جواب واضح است، اگر این متون در طول تاریخ بدآموزی داشته باید تاثیر بدش را گذاشته باشد در حالی كه این طور نبوده است. كاهاری نظامی در چند صد سال گذشته در بین مردم زندگی كرده و اگر قرار بود تاثیر منفی داشته باشد، نتایج آنرا میدیدیم.
احمد بیگدلی
مخالف
آثاری مثل خسرو شیرین میراث فرهنگی یك قوم هستند، نمیشود دست به آن زد و ممیزی كرد. چه كسی با چه قدرتی میخواهد جای این كلمات را پر كند به من بگویند كه كتابت را برو اصلاح كن. درست می كنم ولی بخشی از اثر نظامی را نمی شود حذف كرد. وقتی این را شنیدم جا خوردم. بعد از انقلاب كسی به مخیلهاش خطور نكرده است كه این كار بكند
علی اصغر حداد
مخالف
اصولا ممیزی ادبیات به خصوص متون كلاسیك كار درستی نیست. خسرو شیرین را كسی نمیخواند كه چیز بدی از آن برداشت كند، اگر این طور باشد باید حافظ هم ممیزی شود. ضمن اینكه متون كلاسیك جزو فرهنگ ما هستند و چیزی نیستند فرهنگ بیگانه و یا تحتتاثیر غرب باشند در نتیجه ممیزی شوند.
محمود حسینیزاد
مخالف
اولا اینها جزو غرور و مفاخرادبی ما هستند، ما قرنها با اینها پز دادهایم و آنها را در دنیا ترجمه كردهایم. دوم اینكه از نظر ادبی در سطحی هستند كه حتا حذف یك كلمه به آنها لطمه میزند، این اثر رمان من یا دیگری نیست كه اگر حذف كنند لطمه نبیند. سوم اینكه آثار كلاسیك از دید كاملا ارشادی چند قرن پیش نوشته شدهاند، در جامعهای كه زنان پوشیده بودند، اینترنت و غرب و كاپیتالیسم نبوده است، تمام مظاهر بدی كه در جامعه هست آن موقع نبود، این آثار حس خالص بشری را آورده و در قالب كاملا ادبی نوشته شدهاند.
پرویز خائفی
مخالف
نظامی محرمترین و محترمترین زبان را در صحنههای مختلف دارد. كلمات او به صورتی است كه ممیزی فكری و روحی وایمانی كرده است. كلمهای در خسرو و شیرین نمیتوان یافت كه خلاف حریم باشد، تشبیهات و تصاویرش را در پردههایی میگیرد كه عیان نباشد. حرفی كه درباره خسرو و شیرین زده شده است، بسیار نابجا و ناحق است زیرا شرح حال نظامی را نخواندهاند.
سعید عباسپور
مخالف
اعمال ممیزی چه بر متون معاصر و چه كلاسیك را كار درستی نمیدانم، به خصوص متون كلاسیكی كه در خانه خیلیها هست، ما نمیتوانیم برای گذشته قیچی برداریم و بخشی از آن را ببریم.
اكبر اكسیر
مخالف
متون كلاسیك و هر پدیدهای را كه به عنوان اثر ماندگار در ذهن فرهنگی جامعه نقش میبندد را باید به همان صورت نگه داریم، اگر قرار باشد روی آثار هنری هزار سال پیش بخشنامههای دو سال پیش را اعمال كنیم، هیچ چیزی روی هم بند نمیشود. باید قلممو برداریم و مینیاتورها را پاك كنیم، حكایتهای سعدی و مولودی را لاك بگیریم. با انجام این كار جز این كه ویترین فرهنگی ایران را در دنیا خراب كنیم، كار دیگری نكردهایم. و با این حركت در زمانه بحرانآفرینی بحران دیگری را دامن زدهایم.
رضا رئیسی
مخالف
تصورم این است كه ممیزی ارشاد كلا به هم ریخته، آنقدر به هم ریخته است كه همه چیز قاطی شده است. بعضی از این كتابها بخشی از هویت ملی ما هستند و شاید هویت اخلاقی ماست، وقتی اینها انگشت روی چنین كارهایی میگذارند، نشان میدهد كه ممیزی از مسیر اصلی خود خارج شده است. در هر جای دنیا ممیزی هست اما بر اساس سلیقه نیست. تیم بعدی كه برای ممیزی بیاید همین بخشها را آزاد و بخش دیگری را سانسور میكند، ما كارهای بیشتری در بحث فرهنگ داریم كه تا بیایند پیله كنند به این كتابها، این كارها صدمه زدن به هویت ملی ماست و ادبیات ما را به نابودی میكشاند.
غلامحسین سالمی
مخالف
من موافق ممیزی آثار كلاسیك نیستم اگر اینطور باشد خیلی چیزها را باید سانسور كرد. نمیشود از فردوسی دعوت كرد كه اینجایی كه اشكال گرفتهاند را درست كند آیا امكان این هست در كار نظامی دست برد، البته كه نیست. با این حساب حافظ بسیار مغبچه دارد و یا خیلی جاها از نگار محبوبش حرف زده اینها را كه نمیشود حذف كرد.
علی عبداللهی
مخالف
به طور كلی با سانسور شدن هیچ كتابی موافق نیستم چه معاصر و كلاسیك. كتاب كلاسیك در همه جا هست تنها با حذفش نسخههای قدیمی بیشتر مطرح میشود و به صورت كپیهای غیر مجاز بیشتر میشود حتی خیلیها قسمتهای حذف شده را روی اینترنت بگذارند.
جعفر ابراهیمی
مخالف
اگر این متون برای كودك و نوجوانان منتشر شود باید ممیزی شود، بازنویسی كننده خودش میداند كه چه بخشهایی را باید ممیزی كندولی اگر این كار از سوی ارشاد انجام شود، خطرناك است و ممكن است تعمیم یابد و زیباترین بخش متونی مثل مثنوی حذف شود. در ادبیات كلاسیك ما چیزهایی است كه در نگاه اول به نظر میرسد كه بدآموزی دارد، ولی شاعران با منظور خاصی آورده اند و نتیجهگیریهای اخلاقی خاصی دارد. حتی در شكل املایی كارها هم نباید دست برد؛ زیرا به شعرها لطمه میزند و زیبایی بصری بعضی واژهها كه شاعران ما در آن زمان انتخاب كردهاند لطمه میخورند؛ این كار پسندیده نیست و میتواند در متون دیگر هم تاثیر داشته باشد و آنها را یكپارچگی در بیاورد.
