سواحل کشور پهنه‌بندی می‌شوند/ هیچ کارخانه بازیافت کشتی در خزر و خلیج فارس ایجاد نمی‌شود

معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اهمیت توجه به وضعیت زباله‌های دریایی گفت: در کشور ایران هنوز بحث زباله‌های دریایی به عنوان یک مشکل الویت‌دار، در نظر گرفته نشده اما به زودی پیامدهای این مشکل گریبانگیر ما می‌شود.

به گزارش انتخاب،‌ پروین فرشچی در جلسه خارج‌سازی کشتی‌های مغروقه که امروز (اول مردادماه) در استانداری خوزستان برگزار شد، اظهار کرد: معاونت دریایی سازمان حفاظت محیط  زیست مسئولیت سه دریای کشور شامل خلیج فارس، دریای خز و دریای عمان را برعهده دارد. این معاونت، مرجع ملی بسیاری از توافق‌نامه‌های بین‌المللی و به طور مستقیم مرجع سه کنوانسیون تهران و کویت و لندن است.

وی ادامه داد: کنوانسیون تهران با کشورهای نظیر روسیه، قزاقستان و ترکمنستان همکاری‌های زیست ‌محیطی منطقه‌ای دارد و کنوانسیون کویت نیز در جنوب کشور با هشت کشور در تعامل‌ زیست محیطی است. در کنوانسیون لندن نیز ما مرجع ملی مقابله با زباله‌های دریایی هستیم.

معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اشاره به اهمیت مدیریت زباله‌های دریایی تصریح کرد: در سراسر دنیا فعالیت‌های بسیار گسترده‌ای برای مدیریت زباله‌های دریایی صورت می‌گیرد اما در کشور ایران هنوز بحث زباله‌های دریایی به عنوان یک مشکل در الویت در نظر گرفته نشده است و به زودی پیامدهای این مشکل گریبانگیر ما می‌شود.

فرشچی ادامه داد: در رابطه با هر نوع آلودگی و مواد زائد جامدی که چه از ساحل و چه از کشتی‌ها و شناورها وارد دریا می‌شود، در هر صورت باید یک مدیریت جامع صورت گیرد.

وی عنوان کرد: پس از ارزیابی زیست ‌محیطی کلیه پروژه‌های توسعه‌ای مربوط به سواحل دریایی در معاونت محیط انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، این معاونت محیط دریایی مسئولیت دارد اظهارنظر نهایی را راجع به آن توسعه انجام دهد.

فرشچی با بیان این‌که کشور در چندسال اخیر مسیر خوبی در زمینه محیط زیست طی کرده است، خاطرنشان کرد: محیط زیست دریایی نیز از این امر مستثنی نیست. درچهار سال اخیر با برنامه‌ریزی سیاست‌های کلان محیط زیستی و بالاخص محیط زیست دریایی، همزمان با ابلاغ‌ سیاست‌ها و منویات مقام معظم رهبری در بحث محیط زیست اقداماتی را آغاز کردیم.

وی ادامه داد: در این زمان برای نخستین بار میان 18 ارگان دریایی کشور همکاری و تعامل ایجاد و با بهره‌گیری از فرصت به دست‌آمده برنامه توسعه دریایی کشور نوشته شد. اگر واقعا خواستار پیشبرد کشور در بحث توسعه دریایی و توسعه سواحل هستیم اجرای این برنامه به عنوان یک سندبالادستی ضروری است.

معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد: متاسفانه در دهه‌ها و سده‌های گذشته نسبت به دریاهای کشور بی‌اعتنایی کردیم اما اخیرا و به ویژه پس از این‌که مقام معظم رهبری مساله دریامحوری و توسعه دریامحور کشور را مطرح کردند شاید تلنگری به همه ما زده شد و دستگاه‌ها جهت‌دهی توسعه به سمت فعالیت‌های دریایی را آغاز کردند.

فرشچی گفت: آنچه که اکنون حائز اهمیت است، این است که مساله گردشگری دریایی خیلی پررنگ و مهم دیده می‌شود. گردشگری دریایی دارای سند بالادستی است و تشکیل شورای عالی گردشگری دریایی و تدوین سند فناوری‌های دریایی نیز در برنامه است. از این اسناد هم برای توسعه و هم برای حفاظت از محیط زیست دریایی باید استفاده کرد.

وی با بیان این‌که معاونت دریایی سازمان حفاظت محیط زیست مسئولیت هماهنگی تمامی فعالیت‌های دریایی در زمینه توسعه سواحل دریاها و بهره‌برداری پایدار را عهده‌دار است، اظهار کرد: قوانین و مقررات حاکم بر محیط زیست در کشور بسیار گسترده  است اما به دلیل ویژگی خاص سواحل و دریاها، این قوانین و مقررات حتما باید مورد بازبینی قرار گیرند.

معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: قوانین و مقررات خاص سواحل و دریاها باید تدوین شوند که این کار اکنون انجام شده و آماده ارائه به دولت و مجلس و قرار گرفتن در مراحل بعدی است. توسعه در کشور به ویژه در بخش دریایی به شدت در حال انجام است و بین 65 تا 70 درصد از برنامه‌های توسعه‌ای کشور در سواحل و دریاها خواهد بود.

فرشچی تصریح کرد: شتاب فعلی کشور در بخش توسعه دریایی تا حدودی نگران‌کننده است. در صورت عدم برنامه‌ریزی برای این توسعه متاسفانه توسعه‌ای که در نهایت محقق می‌شود پایدار نخواهد بود و به همین دلیل بحث پهنه‌بندی سواحل را آغاز کرده‌ایم.

وی ادامه داد: در این زمینه اولین منطقه‌ای که پهنه‌بندی سواحل آن آغاز شد، سواحل مکران بود. اکنون فاز دوم پهنه‌بندی سواحل مکران در حال اجرا است. امیدواریم با این پهنه‌بندی دو تا سه مورد از مشکلات مهم دستگاه‌ها و محیط زیست را حل کنیم.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: اگر پهنه‌بندی سواحل به درستی انجام شود و مورد تایید ارگان‌های دریایی قرار بگیرد، این پهنه‌بندی مشخص می‌کند در کدام یک از موقعیت‌های جغرافیایی یک منطقه می‌توان چه توسعه‌ای را در چه وسعتی انجام داد.

فرشچی ادامه داد: بنابراین با پهنه‌بندی سواحل یک نقشه راه توسعه در اختیار دستگاه‌ها قرار خواهد گرفت تا بتوانند در برنامه‌ریزی محل فعالیت‌های توسعه‌ای خود از آن استفاده کنند. این امر به برنامه‌ریزی منسجم و منظم کشور و همچنین به سرمایه‌گذاران خیلی بسیار می‌کند.

وی تدوین نظام جامع پایش زیست‌ محیطی را از دیگر اقدامات مهم صورت‌گرفته در چهار سال اخیر عنوان کرد و افزود: واقعا در کشور به بحث مستندسازی در حوزه محیط زیست توجهی نشده است. این امر به ویژه برای استان‌هایی نظیر خوزستان باید مورد توجه قرار بگیرد.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تلاش‌های انجام‌شده برای مستندسازی در حوزه محیط زیست، بیان کرد: این معاونت به ریاست جمهوری پیشنهادی ارائه کرد تا در داخل کشور مستندسازی مسائل و آسیب‌های ناشی از خارج از کشور به محیط زیست خود را آغاز کنیم.

فرشچی با بیان این‌که سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی قادر به حل مشکل بزرگ زباله و فاضلاب نیست، تصریح کرد: پیگیر حل این مشکل از شیوه‌های نظیر جذب سرمایه‌گذاران هستیم اما این مشکل باید با کمک سایر نهادها و دستگاه‌ها حل شود.

وی با اشاره به وجود بیش از 180 کشور ساحلی در جهان، تصریح کرد: دریانوردی در این کشورها دارای سابقه خیلی بیشتر و با برنامه‌ریزی بیشتر نسبت به آنچه است که در کشور ایران داشته‌ایم. کشف نفت در دریاهایی جنوب،‌ کشور را از دیگر صنایعی که می‌توانستند همپای صنعت نفت پیش بروند، باز داشت.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: از این 180 کشور تنها شش یا هفت کشور دارای صنعت اوراق‌سازی یا بازیافت کشتی است. علت این است که صنعت اوراق‌سازی با وجود آوردهای اقتصادی بالا، صنعتی بسیار آلوده‌کننده و کثیف است.

فرشچی افزود: اکنون ترکیه، انگلیس و نروژ توانسته‌اند تا حدودی این صنعت را مدرنیزه کنند تا به میزان سابق آلوده‌کننده نباشد. در اندونزی، هند، چین و سایر کشورهایی که دارای صنعت اوراق‌سازی کشتی هستند واقعا بازیافت کشتی به معنی واقعی صورت نمی‌گیرد. صنعت بازیافت کشتی به معنای واقعی آن تنها در یک کشور وجود دارد.

وی در خصوص امکان راه‌اندازی صنعت اوراق‌سازی در دریاهای کشور، عنوان کرد: در دریای خزر به علت بسته‌بودن دریا، بحث اوراق‌سازی کشتی به هیچ‌وجه نمی‌تواند مطرح شود. کارگروه ملی اوراق‌سازی یا بازیافت کشتی که زیرمجموعه کمیته ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر است با هم‌اندیشی و هم‌فکری به این نتیجه دست یافت که در دریای خزر و خلیج فارس به دلیل شرایط خاص این عرصه‌ها به هیچ‌وجه این بحث قابل مطرح‌شدن نیست.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: این کارگروه از بین تمام گزینه‌های موجود تنها یک نقطه را به صورت مشروط به عنوان تنها محلی که این صنعت می‌تواند در آن راه‌اندازی شود، مطرح کرد. اگر منافع ملی و امنیت ملی کشور نیاز به راه‌اندازی یک واحد بازیافت کشتی را تشخیص داد، در شمالی‌ترین نقطه دریای عمان می‌توان ایجاد یک مجموعه بسیار بزرگ بازیافت کشتی را تحت شرایطی خاص در نظر گرفت.

فرشچی افزود: البته تمام مطالعات ارزیابی ریسک و ارزیابی زیست محیطی و سایر مطالعات این کار از قبل باید صورت گیرد. در غیر این صورت تمام فعالیت‌های مرتبط با اوراق‌سازی کشتی واقعا غیرقانونی هستند. شرایط نباید به گونه‌ای باشد که هر فردی هرجایی که مایل باشد واحد اوراق کشتی راه‌اندازی کند.

وی اظهار کرد: اکنون ببینید کشتی‌های خریداری‌شده را چه کسانی خریده‌اند؟حتی در برخی موارد افراد حقیقی بدون دانستن شیوه صحیح نگارش کلمه کشتی اقدام به خریداری کشتی کرده‌اند. بالاخره موقعیتی برای این گونه افراد ایجاد شده و یک کشتی که آن را ندیده ‌ند و مغروقه است را خریده‌اند.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط ریست ادامه داد: این افراد اصرار دارند که این کشتی‌ها حتما شناور شوند، از شناورسازی خارج و سپس اوراق شوند. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که این کشتی اوراق‌شده باید کجا قرار بگیرد؟ در کدام نقطه از ساحل استانی نظیر خوزستان برای این کشتی اوراق شده فضای کافی وجود دارد؟

فرشچی ادامه داد: اگر به فکر مواد خام کارخانجات فولاد هستیم، مواد خام بسیار زیاد دیگری در کشور وجود دارد که از طریق بازیافت می‌توانند به عنوان مواد خام فولاد مورد استفاده قرار بگیرند. در هر صورت ممکن است امنیت ملی یا منافع ملی ضرورت شناورسازی این کشتی‌ها را ایجاد کند ولی شناورسازی کشتی دارای دستورالعمل خاصی است.

وی افزود: به این دلیل به خوزستان آمده‌ایم که حدود 22 فروند کشتی در یک نوبت و در یک مرتبه دیگر چند فروند کشتی دیگر شناور شده‌اند، اما هیچ گزارشی مبنی بر چگونگی اتخاذ تصمیم شناورسازی این کشتی‌ها و ابعاد آن دریافت نکرده‌ایم. براساس دستورالعمل مذکور برای شناورسازی کشتی باید مجوز آن و جزئیات مربوطه نظیر سرنوشت کشتی پس از شناورسازی اخذ و برای ما مشخص شود.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در اینجا دستورالعمل شناورسازی کشتی‌ها نادیده گرفته شده است. تنها چیزی که اطلاع داریم این است که چند کشتی و با چه ابعادی شناور شده‌اند. اگر در گذشته این دستورالعمل رعایت نمی‌شد دیگر نمی‌توان این روند را ادامه داد.

فرشچی گفت: به این علت امروز در اینجا حضور یافتیم تا بگوییم کاری که در گذشته در استان خوزستان در زمینه شناورسازی این کشتی‌ها انجام شد کار صحیحی نبود و هیچ اطلاعی در این زمینه به ما داده نشد. هیچ اطلاعی از نحوه انتقال، نحوه مغروقه‌سازی و یا سرنوشت این کشتی‌ها پس از اوراق دریافت نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: آنچه مهم است این مساله است که پس از این باید با همکاری هم دستورالعمل شناورسازی کشتی‌ها را رعایت کنیم و در خلیج فارس و دریای خزر به علت شرایط خاصی که دارند هیچ کارخانه بازیافت کشتی ایجاد نخواهد شد.