دلار در جهان سقوط مي کند، در ايران صعود!

چرا نرخ دلار با اينکه در مقابل 7 ارز مطرح کاهش يافته، در ايران همچنان در بازار آزاد با نرخهاي بالايي خريد و فروش مي شود؟ آيا بانک مرکزي نرخمرجع آن را افزايش داده است يا اينکه بازار ايران در يک فرايند معکوس وهمپا با تحولات بازار طلا، خواهان قيمت بيشتر ولوکاذب است قبل از پاسخ به اين پرسش بيش از هرچيزتوصيفي از وضعيت بازار اين ارز، واقعيتهاي جالبي ترسيم مي کند.

پس از تعطيلي بازارهاي جهاني و ثبات در بازار ارز، ديروز دوشنبه نرخ ارز مرجع تغيير يافت که دراين رابطه نرخ يورو کاهش و در عوض دلار و پوند افزايش يافت .

ارز زير چتر سکه

نرخ مرجع دلار آمريکا 10586 ريال، پوند انگليس 17331 ريال تعيين شد که نسبت به روز قبل از آن دچار افزايش شده، اما يورو 15343 ريال اعلام شد که نسبت به روز گذشته، با کاهش همراه است.
در بازار آزاد ارز نيز هر دلار آمريکا با 30 ريال رشد قيمت نسبت به روز يکشنبه گذشته، 12 هزار و 60 ريال معامله شد.
هر يورو نيز با 50 ريال رشد قيمت، نسبت به دوره مورد بررسي 17 هزار و 775 ريال عرضه شد.
فعالان بازار ارز بر اين باورند که همپاي نوسان وخريدقيمت سکه درجايگاه يک دارايي با ارزش ذاتي ، خريد ارز نيز مي تواند پشتوانه خوبي براي داراييهاي آنها محسوب شود! آنها براين باورند که نرخ تورم در ايران بيش از نرخ کاهش دلار درمقابل ديگر ارزهاست. بنابراين، معتقدند درحالي که اين ارز درمقابل ديگر ارزها کاهش يافته است، نسبت به واحد پول ملي همچنان اين ظرفيت را دارد که به قيمت بيشتري خريداري شود.

رشد 11 درصدي دلار

برهمين اساس، طبق بررسي کارشناسان، در سال جاري ارزش دلار در بازار داخلي حدود 11 درصد افزايش پيدا کرده است، در حالي که ارزش دلار در بازار جهاني در مقايسه با قيمت طلا 28 درصد افت ارزش طي يک سال گذشته ميلادي را تجربه ودر مقابل يورو 13 درصد کاهش پيدا کرده است.
البته، ازديد ملي نيز برخي از کارشناسان تاکيد دارند با نوسان قيمت دلار وطلا ،بانک مرکزي نبايد ذخاير ارزي وطلا رابه همين راحتي حراج کند و با قيمتهاي پايين روانه بازار کند. از اين منظر شايد بتوان افزايش قيمت دلار را توجيه کرد، هر چند تفاوت قيمت دلار بانکي با بازار آزاد، همچنان رقم معناداري محسوب مي شود.
با اين حال کارشناسان معتقدند تورم جهاني منهاي تورم داخلي، قدرت واقعي پول ملي رانشان مي دهد که در اين صورت به نظر مي رسد روند رو به رشد تورم که آن روي سکه کاهش ارزش پول ملي محسوب مي شود نيز در بازار تقاضاي دلار نقش داشته است .
در اين باره، خبرآنلاين طي گزارشي نوشت: روند تغييرات ارزش دلار در مقابل يورو و طلا در بازار جهاني نشان مي دهد معني آنچه در حال اتفاق افتادن است، کاهش ارزش دلار در بازار جهاني است، اما اين کاهش تا چه حد ناشي از سياستهاي اقتصادي دولت آمريکا براي تقويت توان توليد و صادرات است تا از بحران اقتصادي عبور کند و يا آنکه بازتابي از سقوط اقتصادي اين کشور است، شايد قابل ارزيابي دقيق نباشد. لذا دادن حکم قطعي در اين مورد تنها با استناد به نوسان ارزش دلار نيز ارزش علمي ندارد.
اما آنچه در اين ميان واقعيت دارد، اين نکته است که روند نزولي ارزش دلار در مقابل يورو طي يک سال گذشته، بيش از 13 درصد بوده و در مقابل، طلا حدود 50 درصد کاهش پيدا کرده است.
نگاهي به روند نزولي ارزش دلار بر مبناي اطلاعات بازار، نشان مي دهد طي پنج ماهه نخست سال جاري، ارزش دلار در مقابل طلا به عنوان پايه ثابت ارزش چيزي در حدود 28 درصد کاهش را نشان مي دهد و اين در حالي است که قيمت دلار در مقابل ريال طي همين دوره، معادل 11 درصد رشد داشته است. نگاهي به شاخص بهاي طلا و دلار در بازار ايران به خوبي نشان مي دهد طي مرداد ماه تضعيف ارزش دلار در مقابل ارزش طلا، شدت بيشتري به خود گرفته است.
بر اساس آمارهاي بانک مرکزي، متوسط قيمت هر دلار در بازار آزاد ايران طي سال 89 معادل 1044 تومان بوده است، در حالي که متوسط قيمت هر دلار در بازار آزاد در سال جاري، به حدود 1160 تومان رسيده است. اين مسأله گوياي کاهش 11 درصدي ارزش ريال در مقابل دلار است.

جلوگيري از تزريق تورم

اين کاهش ارزش در حالي اتفاق مي افتد که بانک مرکزي در ايران به عنوان متولي بازار ارز و مسؤول حفظ ارزش پول ملي، همواره تلاش داشته است جلو رشد بيرويه قيمت دلار را در بازار ايران بگيرد. اين سياست اگرچه از سوي اقتصاددانان مورد نقد بوده است و حمايت از افزايش نرخ برابر دلار و ريال را به عنوان تنها ابزار تشويق به صادرات در کشور مطرح کردهاند، ولي با توجه به وابستگي تا 70 درصدي توليد کنندگان داخلي به کالاهاي وارداتي، رها سازي نرخ ارز در بازار، به معناي تزريق تورم شديد به بازار مصرف است که دولتها هميشه تلاش داشتهاند از اين موضوع پرهيز کنند .
به هر شکل، برآيند همه عوامل مؤثر در نرخ ارز در بازار نشان مي دهد دولت در سال جاري در حال رساندن متوسط قيمت هر دلار به 1200 تومان در سال جاري است که البته با توجه به آنکه در پنج ماهه نخست سال قيمت هر دلار به حدود 1160 تومان رسيده است، مي توان گفت بخش عمده اي از هدف گذاري قيمتي محقق شده باشد.

دلار و صادرات

اما در مورد تأثير اين کاهش ارزش ريال در افزايش صادرات نيز بايد گفت روند اتفاق افتاده تاکنون تأثيري بر افزايش صادرات نداشته است و آنچه در واقع به افزايش صادرات منجر شده رشد قيمت جهاني نفت بوده است که بر محصولات پتروشيمي تأثير گذاشته است.
به اين ترتيب، مي توان گفت تضعيف پول ملي براي افزايش صادرات پاسخگو نبوده است و در اقتصادي که توليد آن نيز به واردات وابسته است، تضعيف پول ملي به معناي تضعيف توليد نيز هست.