«ملک سلمان» بالاخره اجازه رانندگی برای زنان سعودی را صادر کرد. هرچند که این دستور فقط لطف آقای پادشاه نبود؛ بلکه این قدم رو به جلو نتیجه اعتراضات و جنبش‌های زنان سعودی بود که سالیان سال درباره این ممنوعیت پافشاری کردند.

برخی از پژوهشگران علوم اجتماعی، وضعیت زنان در عربستان سعودی را به وضعیت سیاهان در نظام تبعیض نژادی آفریقای جنوبی مانند کرده‌اند؛ چرا؟ چون در هر دو نظام حقوق نابرابر وجود دارد؛ با این تفاوت که در آفریقای جنوبی، سیاهان با محدودیت و محرومیت روبه‌رو بودند و در عربستان سعودی زنان در مال و مکنت زندگی می‌کنند.

اگرچه در عربستان سعودی، اشتغال زنان ممنوع نیست اما شرایط و محدودیت‌های بسیاری وجود دارد و زنان باید پیش از شروع به کار از وزارت امور اسلامی اجازه بگیرند که این سازمان، قوانین محدودکننده بسیاری را برای استخدام زنان گذاشته است. به کار گرفتن زنان در بسیاری از سمت‌های اجرایی، وزارتخانه‌ها، ادارات و دادگستری ممنوع است.

میزان اشتغال زنان در عربستان سعودی در سال‌های اخیر ثابت بوده و رشد چشمگیری نداشته است. با این که بیش از هفتاد درصد زنان در عربستان تحصیلات دانشگاهی دارند، تنها پنج درصد آنها نیروی کار هستند. این میزان اشتغال زنان، پایین‌ترین میزان اشتغال در جهان است.

زنان سعودی محدودیت‌های دیگری هم دارند. مثلا آن‌ها حق رفتن به قبرستان را ندارند و بنابرین نمی‌توانند در مراسم تشییع پیکر نزدیکانشان زندگی کنند. زنان سعودی حق پرو لباس ندارند و در صورت مراجعه به مراکز خرید باید لباس مورد نظر خود را بدون پرو کردن بخرند. آن‌ها هنگام خروج از خانه باید حتما یک مرد که محرمشان باشد را کنار خود داشته باشند و در صورتی که بخواهند به پزشک مراجعه کنند، بدون حضور مردان محرم ویزیت نخواهند شد. حقوقی ساده که فعالان حقوق زنان در عربستان سعودی بارها برای احقاق آن جنگیده‌اند.

اما رانندگی برای زنان در عربستان سعودی، از زمان تأسیس این کشور ممنوع بوده و در طی سال‌ها تداوم یافته است. برخی نمایندگان مجلس شورا در این سال‌ها مخالفت خود را با این ممنوعیت اعلام کرده‌اند. آن‌ها به این موضوع استناد داشته‌اند که حدود یک میلیون راننده خارجی در کشور وجود دارند که هزینه سالیانه آنها بیش از ۳ میلیارد دلار است و اگر این ممنوعیت برداشته شود، نیازی به استخدام رانندگان خارجی نخواهد بود.

با این حال هیئت کبار علمای عربستان در سال ۱۹۹۰میلادی با صدور فتوایی رانندگی زنان را به دلیل مخالفت با "شرع مقدس" حرام اعلام کرد و از آن زمان تا همین چند روز پیش تلاش‌های زیادی برای رفع این ممنوعیت انجام شد اما به دلیل مخالفت مقامات دینی این کشور، این تلاش‌ها تا همین چند روز پیش به نتیجه نرسید.

در سال ۲۰۱۱ نیز زنان عربستان کمپینی در اعتراض به ممنوعیت رانندگی به راه انداختند و «منال شریف» نخستین زنی بود که در این جریان در ملا عام رانندگی کرد و پخش فیلم آن در اینترنت بازتاب گسترده‌ای داشت.

 

 

منال شریف یکی از فعالان حقوق زنان در عربستان سعودی و از سازمان‌دهندگان حرکت اعتراضی «در این روز خود رانندگی می‌کنم» بود که در آن زنان سعودی، تشویق به زیر پا گذاشتن عرف ممنوعیت رانندگی شدند. او معتقد بود: «همین که زنان برای رفتن از نقطه‌ای به نقطه دیگر مجبورند از مردان خانواده خواهش کنند که رانندگی اتومبیل را برعهده بگیرند، خود نشان دهنده شدت تحقیر زن در این کشور است. درست است، چنین اعتراضاتی در سال‌های نود میلادی با مداخله پلیس منجر به شکست شد، اما اکنون ما فیسبوک، تویتر و یوتیوب را داریم و از این ابزار به خوبی استفاده خواهیم کرد.»

او به نشان اعتراض در ۱۷ ماه می ۲۰۱۱ به عنوان اولین زنی که در عربستان رانندگی کرده است در شهر جده پشت رل نشست. ویدیوی هشت دقیقه‌ای رانندگی او در چند روز نخست بیش از نیم میلیون بیننده را جذب کرد. اما چند روز بعد توسط پلیس مذهبی عربستان دستگیر و زندانی شد.

اما بالاخره این مبارزات زنانه نتیجه داد و در ماه سپتامبر ۲۰۱۷ با صدور دستوری از جانب پادشاه عربستان سعودی، زنان این کشور از حق رانندگی برخوردار شدند. هر چند که شروطی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. شروطی مانند اینکه ولی زن حتما با رانندگی او موافقت کند و لباسش در هنگام رانندگی بدون هر گونه زینتی باشد.

زنان سعودی تنها از روز شنبه تا چهارشنبه و از ساعت ۷ صبح تا ۸ شب اجازه رانندگی دارند و روزهای پنج شنبه و جمعه نیز از ساعت ۱۲ ظهر تا ۸ شب می‌توانند در سطح شهر رانندگی کنند.

آن‌ها همچنین هنگام بروز هرگونه مشکل مثل مزاحمت یا خرابی اتومبیل باید با مراکزی که مخصوص خدمات زنان است، تماس بگیرند. از طرفی کسانی که به هر دلیل با راننده زن صحبت کنند به حبس حداقل یک ماه همراه با جریمه مالی محکوم خواهند شد و افرادی که سعی در تحریک زنان راننده و اذیت کردن آنها در هنگام رانندگی از قبیل خارج کردن از جاده و... داشته باشند به حبس حداقل ۱۲ ماه همراه با جریمه مالی محکوم خواهند شد.