در حالی که سخنرانی توهین آمیز و غیرمنطقی رییس جمهور آمریکا درباره راهبرد این کشور مقابل ایران و برجام، واکنش متحدان اروپایی ایالات متحده را هم در پی داشت، برخی رسانه های دلواپس داخلی نتوانسته اند شعف خود را از این سخنان، پنهان کنند.
به گزارش «انتخاب»، اظهارات دونالد ترامپ درباره برجام و راهبرد آمریکا در مقابله با ایران، با واکنش های متعددی از سوی مقام های کشورمان، کشورهای اروپایی متحد آمریکا و نیز واکنش های مردمی در داخل همراه شد.
ترامپ در سخنرانی خود برای اولین بار خلیج فارس را به نام جعلی آن خواند که این موضوع خشم بسیاری از کاربران ایرانی شبکه های اجتماعی اعم از سیاسیون، هنرمندان و سایر مردم را به دنبال داشت.
از سوی دیگر، واکنش سریع و انتقاد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به اظهارات ترامپ، حتی پیش از سخنرانی تلویزیونی رییس جمهور کشورمان، اتفاقی کم سابقه محسوب می شود. در واقع، یکی از دستاوردهای به کارگیری منطق در سیاست خارجی و مواضع مدبرانه کشورمان همین موضوع است که در مقابل اظهارات غیرمنطقی و خلاف واقع رییس جمهور آمریکا، حتی متحدان اروپایی این کشور نیز موضع گیری می کنند.
با این وجود، در داخل کشور، دلواپسان مخالف برجام، حتی حاضر نشدند اظهارات ترامپ را به نقد کشیده و علیه آن موضع گیری کنند؛ به عکس، با گزارش هایی که شعف و شادی از آن پیدا بود، اظهارات ترامپ را جشن گرفتند و شمارش معکوس برای نابودی برجام و بازگشت تحریم ها را آغاز کردند.
در این میان، تیتر دو روزنامه متعلق به این طیف قابل تامل است. کیهان تیتر «ترامپ برجام را حفظ کرد» را انتخاب کرد و وطن امروز، تیتر «برجام پاره شد». اما هر دو به یک «آرزو» اشاره کرده اند و آن نابودی توافق هسته ای است.
روزنامه کیهان در گزارش خبری خود با استناد به اظهارات «جیک سالیوان» مشاور معاون رئیس‌جمهور سابق آمریکا نوشت: آمریکا توانست بدون شلیک یک گلوله، به اهداف خود در توافق هسته ای(برجام) دست پیدا کند.
این روزنامه در تحلیلی درباره سخنرانی ترامپ به صراحت خواستار خروج ایران از توافق هسته ای شد و نوشت: «جلوی ضرر را از هر جا بگیری، منفعت است. برجام برای «تمام» طرف‌های 1+5 به ویژه آمریکا و شخص ترامپ ارزشمند و مفید است مگر برای جمهوری اسلامی ایران.»
روزنامه وطن امروز هم استراتژی ترامپ را خروج عملی از برجام خواند. این روزنامه با تاکید بر اینکه «استراتژی جدید دونالد ترامپ درباره برجام به معنای آغاز خروج آمریکا از برجام است» نوشت: آنها قرار است با تصویب یک بسته فشار گسترده، به ایران فشار بیاورند تا ضمن پذیرش محدودیت‌های جدید هسته‌ای و موشکی، در مراکز نظامی خود را به روی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز و همینطور مقدمات عقب‌نشینی در منطقه را فراهم کند. این یعنی آنکه برجام دیگر موضوعیتی در مناسبات میان ایران و آمریکا نخواهد داشت.
روزنامه سیاست روز از دیگر روزنامه های متعلق به اصولگرایان هم با این ادعا که «آمریکا چه از برجام خارج شود چه نشود عملا برجام یک ورق پاره بیش نیست» نوشت: «برجام نه مسئله اول و نه مسئله آخر است. وزن و ضریب آن در پردازش به مسائل اصلی انقلاب باید مشخص شود و ما مسیر خود را در خط امام و رهبری نباید گم کنیم. عبور از گردنه ترامپیسم سهل‌تر از گردنه‌هایی بوده که تاکنون از آن به سلامت عبور کرده‌ایم.»
روزنامه افکار هم با تیتر «برجام بی سرانجام» و تاکید بر اینکه درگیری بر سر برجام همچنان وقت و انرژی ملت را می گیرد، تلویحا برجام را مضر خواند.
سایر روزنامه های این طیف هم با عباراتی مانند «برجام زخمی» یا «پاره شدن اعتماد به آمریکا»، تلاش کرده اند تا آن را تمام شده تلقی کنند.
نکته قابل تامل در مورد این مواضع آن است که اگرچه مخالفان برجام در ظاهر، عکس اظهارات ترامپ را بر زبان می آورند اما در عمل، مواضع او را توقیت می کنند. هر دو خواستار خروج از برجام هستند اما به دو بهانه مختلف.
ترامپ مدعی ضرر آمریکا در توافق هسته ای است. او همچنین در تبلیغات انتخاباتی اش در رقابت با هیلاری کلینتون، گفت که داعش را آمریکا تاسیس کرده؛ اما دلواپسان داخلی حرف او در مورد داعش را سند می دانند و اظهاراتش در مورد زیان آمریکا در برجام را دروغ!
نکته قابل تامل دیگر اینکه، این روزنامه ها هیچ اشاره ای به اختلاف درونی آمریکا و حتی اختلاف میان این کشور و متحدان اروپایی آن نکرده اند. در تمجید از برجام و تدبیر در سیاست خارجی کشور همین بس که موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دقایقی پس از سخنرانی ترامپ علیه ایران، به او خرده گرفته و اظهاراتش را رد کرده؛ حتی پیش از موضع گیری رسمی رییس جمهور کشورمان. در داخل آمریکا هم نه فقط دموکرات ها و مسئولان دولت باراک اوباما، بلکه بسیاری از جمهوری خواهان و حتی مسئولان دولت ترامپ هم با نظر او در مورد برجام مخالفند.
با این وجود، دلواپسان داخلی نه تنها در محکوم کردن اظهارات ترامپ از امثال موگرینی هم عقب افتاده اند بلکه در مواردی به صراحت از او پشتیبانی کرده اند. به طور مثال، چندی قبل فقط کمی پس از اظهارات ترامپ در سازمان ملل ، حسین شریعتمداری همسو با او علیه برجام موضع گرفت و خواستار لغو آن شد. او گفت: «می‌گویند برجام الگوی خوبی است، آری قطعا هم همینطور است، اما برای آمریکایی‌ها نه برای ایران، ایران در برجام تنها امتیاز داد.»
ترامپ و دلواپسان منافع مشترک دارند؟
کمی دقت در اظهارنظرها و موضع گیری های دلواپسان ایرانی و گروه های تندرو در آمریکا نشان می دهد دست کم دو شباهت ویژه میان آنها در موضوع مخالفت با برجام وجود دارد. اول اینکه، موضوع مذاکرات و توافقی که در آن همه برنده باشند، برای آنها بی معناست. این در حالی است که اصل مذاکرات بر پایه سیاست «برد-برد» استوار بود که هر دو طرف ایرانی و 5+1، احساس کنند که از این توافق سود برده و نگرانی هایشان رفع خواهد شد.
مخالفان ایرانی و آمریکایی برجام، سود بردن طرف مقابل نه تنها در برجام که در هیچ زمان و مکان و شرایط دیگری جایگاهی ندارد.
از نظر دلواپسان، «سود بردن آمریکا» با هر شکل و شمایلی و با هر عنوانی، یک امتیاز منفی برای ایران به شمار می رود حتی اگر تمامی حقوق کشورمان محقق شود!
به عنوان شباهتی دیگر، دلواپسان داخلی و همتایان آمریکایی آنها نشان داده اند که برای موازین حقوق بین المللی ارزشی قائل نیستند. از نظر ترامپ، توافق هسته ای اگر ایران را قدرتمندتر کند، باید زیر پا گذاشته شود ولو اینکه مخالف موازین حقوق بین المللی و تعهدات این کشور در دنیا باشد. از نظر دلواپسان داخلی، برجام محلی از اعراب ندارد و اساسا ادامه اجرای آن حتی به قیمت زیر پا گذاشتن تعهدات ایران باید متوقف شود چراکه ادامه موفقیت آمیز آن باعث تقویت دولت رقیب می شود؛ به بیان ساده تر، از نگاه آنها، مخالفت با رقیب داخلی و دولتی از جناح رقیب، حتی به منافع ملی هم ارجحیت دارد.
نتیجه این مواضع، آن شده که ترامپ و همراهان او در داخل آمریکا از یک سو و دلواپسان داخلی مخالف برجام برای نابودی توافق هسته ای به اشتراک برسند. آنها خواسته یا ناخواسته یکدیگر را در دو کشور تقویت می کنند و هدفشان نابودی برجام و بازگشت تحریم هاست.
