شروع معاملات هفتگی بازارها با صعود نماگر بورس تهران و کاهش نرخ ارز و سکه نشانه‌ای از فروکش تب سیاسی ترامپ بود. گرچه القای بیرونی به نحوی بود که ریسک برجام می‌تواند نوسانات نامعلومی را در قیمت‌ها ایجاد کند، اما بازارها با اثرپذیری «صفر» از سخنان جمعه شب رئیس‌جمهور آمریکا نخستین روز معاملاتی خود را به پایان رساندند. شاخص سهام با رشد ۵۱۹ واحدی بار دیگر به کانال ۸۵ هزار واحدی بازگشت. همچنین، با افزایش تقاضا از سوی بازیگران خُرد بورس، پس از دو هفته خالص خرید سهامداران حقیقی مثبت شد. هرچند هنوز نگرانی‌های غیراقتصادی می‌تواند بر فعالیت بورس‌بازان اثرگذار باشد، اما به‌نظر می‌رسد متغیرهای داخلی بازار سهام مجددا درکانون توجهات قرار گرفته و حرکت بورس بر مدار نُرمال مورد انتظار است. در سوی دیگر، عبور از هیجان منفی ترامپ موجب کاهش دسته‌جمعی نرخ‌ها در بازار ارز شد و سکه را نیز با خود همگام کرد. فعالان بازار ارز ادعاهای توخالی ترامپ، حمایت اروپا از برجام و همچنین کاهش تقاضای ریسک‌گریزها و سفته‌بازان را مهم‌ترین عوامل عقب‌نشینی نرخ دلار و تجربه مجدد یک روز آرام به لحاظ محدوده نوسان عنوان می‌کنند. هرچند در آینده، عوامل داخلی نظیر تقاضای اربعین و پایان سال میلادی می‌توانند رشد نرخ دلار را رقم بزنند که ارتباطی با نگرانی‌های ترامپی ندارد.
اثر صفر ترامپ در بازارها
شاخص‌کل بورس تهران روز گذشته با رشد چشمگیر ۵۱۹ واحدی مواجه شد و بار دیگر وارد کانال ۸۵ هزار واحدی شد. شاخص هم‌وزن نیز ۱۲۷ واحد (۷۴/ ۰ درصد) رشد کرد. امری که نشان می‌دهد، فضای کلی بازار در اولین روز از هفته جاری سمت و سویی مثبت داشته است. رشد بیش از ۶/ ۰ درصدی شاخص کل در جریان معاملات روز گذشته در شرایطی رخ داد که شامگاه جمعه، رئیس‌جمهوری آمریکا پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد. هرچند بورس تهران در روزهای پیش، انتظار این موضوع را داشت با این حال کمتر کسی رشد این‌چنینی شاخص سهام را پیش‌بینی می‌کرد. با وجود اینکه ترامپ برجام را تایید نکرد اما حمایت دیگر طرف‌های حاضر در این توافق‌نامه و همچنین موضع‌گیری مناسب ایران در این‌باره نگرانی‌ها از این موضوع را تا حد زیادی از بین برد و خوش‌بینی‌ها نسبت به آینده را تقویت کرد. به دنبال این موضوع شاهد شکل گرفتن تقاضای مناسب در بازار سهام بودیم.
واکنش متفاوت بورس به موضع‌گیری ترامپ
معاملات بورس تهران دیروز نیز تحت‌تاثیر برجام قرار داشت. در دو روز ابتدایی هفته گذشته بازار سهام تحت‌تاثیر هیجان منفی ناشی از صحبت‌های ترامپ افت سنگینی را تجربه کرده بودند. در ادامه اما این هیجانات تخلیه شد و انتظار برای اعلام نظر رسمی ترامپ در قبال برجام بهوجود آمد. بالاخره این انتظار به سرآمد و ترامپ در سخنرانی خود در شامگاه جمعه پایبندی ایران به برجام را رد کرد. با این حال پس از اعلام نظر رئیس‌جمهوری آمریکا، بورس تهران نه‌تنها واکنش منفی نشان نداد بلکه با رشد بیش از ۵۰۰ واحدی خود بخش چشمگیری از افت هیجانی ابتدای هفته گذشته را نیز جبران کرد.در گزارش‌های پیشین «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی شده بود که اعلام عدم پایبندی ایران به برجام از سوی ترامپ واکنش منفی در بازار سهام به دنبال نخواهد داشت اما چنین رشدی نیز تا حدودی همه فعالان تالار شیشه‌ای را شگفت‌زده کرد. دلایل رشد شاخص سهام یک روز پس از جهت‌گیری ترامپ در مورد خروج از برجام ریشه در دو موضوع دارد.
نخست اینکه هیجانات منفی پیشخور شده بود. با توجه به پیش‌نگر بودن بازار سهام نسبت به اخبار و اتفاقات، باید گفت بخش عمده‌ای از هیجانات نسبت به این موضوع در روزهای شنبه و یکشنبه هفته گذشته پیشخور شده بود. بیشتر کارشناسان نیز بر این امر اتفاق‌نظر داشتند.چنان‌که در نظرسنجی که از سوی سایت «دنیای‌بورس» در مورد روند شاخص سهام نیز صورت گرفت، بیشتر کارشناسان بازار معتقد بودند بخش زیادی از واکنش منفی نسبت به عدم‌تایید برجام در معاملات هفته گذشته پیشخور شده است.دومین موضوع، موضع منطقی ایران و حمایت دیگر طرف‌های درگیر در برجام بود. صحبت‌های ترامپ در شامگاه جمعه در مورد برجام واکنش دیگر طرف‌های درگیر در توافق‌نامه را به دنبال داشت. پس از سخنرانی ترامپ، حسن روحانی در یک سخنرانی به سخنان ترامپ در مورد ایران واکنش نشان داد.وی با اشاره به اینکه برجام مستحکم‌تر از تصورات ترامپ است، گفت: به برجام تبصره و ماده‌ای اضافه نخواهد شد.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، فدریکا موگرینی نیز در یک بیانیه رسمی اعلام کرد: برجام یک توافق بین‌المللی است و یک کشور به تنهایی نمی‌تواند آن را خاتمه دهد. برجام، توافقی میان دو کشور نیست، تعهدی است که جامعه بین‌المللی از یکسو و ایران از سوی دیگر به آن متعهد شده‌اند و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از آن حمایت می‌کند. رئیس‌جمهوری فرانسه نیز با اعلام حمایت از توافق هسته‌ای با ایران گفت: فرانسه به برجام متعهد است و ایران و فرانسه می‌توانند گام بلندتری برای استحکام روابط بین دو کشور بردارند. این حمایت‌ها در کنار موضع‌گیری منطقی رئیس دولت ایران، واکنش مثبت سهامداران در اولین روز از هفته جاری را به دنبال داشت. پیش‌تر نیز بورس تهران به تصمیمات ترامپ واکنش معکوس نشان داده بود. این امر نشان می‌دهد صحبت‌های ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا نزد سهامداران اعتبار خود را از دست داده است و بیشتر یک نمایش تلقی می‌شود.
سمت و سوی آینده بورس
از ساعات ابتدایی معاملات روز گذشته تقاضای نسبتا مناسبی در عمده سهام شرکت‌های فعال در بورس تهران شکل گرفت. در ساعات پایانی اما از شدت این امر کاسته شد. این موضوع در معاملات گروه‌های خودرویی و فلزات اساسی، پالایشی به وضوح مشاهده می‌شد. در این‌باره کارشناسان معتقدند هر چند دیروز واکنش بورس تهران به صحبت‌های ترامپ معکوس بود اما به‌طور منطقی ریسک ترامپ در معاملات سهام همچنان وجود دارد. بر همین اساس چگونگی ادامه مسیر بازار سهام کشور احتمالا سوالات زیادی در ذهن فعالان تالار شیشه‌ای ایجاد کرده است. کارشناسان معتقدند تقاضای چشمگیر سهام در جریان معاملات دیروز بیشتر از سمت کسانی شکل گرفت که دوست داشتند جنبه مثبت ماجرا (حمایت دیگر طرفین حاضر در برجام) را در نظر بگیرند اما تداوم این مسیر به‌طور قطع نیازمند تفکر دیگری نیز هست.
به‌نظر می‌رسد باید در انتظار سرنوشت برجام بود. امری که هم به سیاست‌های داخلی و هم به سیاست‌های خارجی در قبال این توافق‌نامه تاریخی بستگی دارد. به عبارتی حذف ریسک ترامپ از معاملات بورس تهران در زمانی رخ می‌دهد که تحلیل‌های عمیق‌تری در این‌باره به بازار منعکس شود. همچنین واکنش کنگره در قبال برجام نیز موضوع مهمی است که به دقت از سوی معامله‌گران رصد خواهد شد.به عبارتی دیگر، صرف حمایت‌های بین‌المللی از ایران در واکنش به صحبت‌های ترامپ، خوش‌بینی در معاملات سهام بهوجود نمی‌آورد و فقط بحث برداشتن یک مانع مهم از سر راه معاملات سهام مطرح است. تداوم رشد قیمت‌ها حالا نیازمند محرک‌های جدی‌تری است که به‌نظر می‌رسد در ادامه و با کاهش هیجانات، توجه سهامداران به آن جلب خواهد شد. جایی‌که قیمت‌های جهانی، گزارش‌های عملکرد شش‌ماهه و یک‌ماهه شرکت‌ها به خصوص در گروه فلزی- معدنی می‌توانند با کمرنگ‌تر شدن ریسک ترامپ در فضای بورس تهران، خود‌نمایی کنند.
در بازار چه گذشت؟
با توجه به اینکه اکثر تحلیل‌ها مبتنی بر عدم تایید ترامپ از برجام بود و تا حدی این تصمیم در قیمت‌های سهام منعکس شده بود. به همین دلیل و با توجه به حمایت‌های بین‌المللی از برجام و تایید پایبندی ایران به این توافق‌نامه از سوی آنها، معاملات دیروز متعادل‌تر از هفته گذشته دنبال شد. سهامداران حقیقی پس از مدت‌ها در نقش خریدار حضور چشمگیرتری داشتند. امری که می‌توان آن را در خالص تغییر مالکیت بازار دیروز مشاهده کرد. دیروز در بورس تهران ۴ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام حقوقی به پرتفوی حقیقی‌ها منتقل شد. این میزان هر چند خیلی چشمگیر نیست اما پس از تغییر مالکیت ۱۰۹ میلیاردتومانی به نفع حقوقی‌ها در جریان معاملات هفته گذشته حکایت از افزایش تحرک معامله‌گران حقیقی است.
در بررسی وضعیت گروه‌های مختلف بورسی، دیروز شاخص ۲۸ صنعت سبزپوش بود. ۶صنعت نیز با افت شاخص به کار خود پایان دادند. این موضوع نشان می‌دهد که فضای کلی بازار سهام در جریان معاملات دیروز در عمده گروه‌های بورسی مثبت بوده است. گروه استخراج زغال‌سنگ، محصولات کاغذی و کاشی و سرامیک درصدر صنایع با بیشترین رشد شاخص قرار گرفتند. گروه خودرو و فلزات اساسی نیز روز گذشته با رشد چشمگیر به ترتیب ۳۴/ ۲ درصدی و ۹۵/ ۱ درصدی رتبه‌های چهارم و پنجم صنایع با بیشترین رشد شاخص را به خود اختصاص دادند. در مقابل گروه‌های بیمه و صندوق‌های بازنشستگی و گروه انتشار و چاپ بیشترین زیان را به سهامداران خود تحمیل کردند.
گروه‌های فلزات اساسی، خودرو و شیمیایی‌ها با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروه‌های صنعت قرار گرفتند.در داد‌و‌ستدهای روز گذشته بورس تهران شاخص کل ۵۱۹ واحد رشد کرد و به رقم ۸۵ هزار و ۲۶۴ واحد رسید. به این ترتیب بازدهی بورس تهران از ابتدای سال بار دیگر از ۱۰ درصد عبور کرد. نماد معاملاتی شرکت‌های فولاد مبارکه، ملی مس، چادرملو، سایپا، گل‌گهر، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران بیشترین تاثیر مثبت را در محاسبه شاخص کل رقم زدند. همچنین دیروز سهامداران بورس تهران بیش از ۶۱۴ میلیون سهم، حق‌تقدم و سایر دارایی‌های مالی را دست به دست کردند که ارزش این مبادلات بیش از۱۱۰ میلیاردتومان بود و در ۳۹ هزار نوبت معاملاتی انجام شد. از این میزان حدود ۷۹ میلیارد تومان به ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی اختصاص داشت. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای کارتن ایران، کربن ایران، ریخته گری تراکتورسازی ایران، محورسازان ایران خودرو، کاشی تکسرام، صنایع ریخته‌گری ایران و صنایع کاشی و سرامیک سینا بود.در مقابل نماد معاملاتی شرکت‌های لعابیران، فنرسازی خاور، گلتاش، صنایع جوشکاب یزد، داروسازی اکسیر، قند هگمتان و داروسازی زاگرس با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند.
همچنین دیروز سهامداران بورسی برای خرید اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، کارتن ایران، کنترل خوردگی تکین کو، تولیدی چدن سازان، اوراق مشارکت شهرداری شیراز، اوراق مشارکت شهرداری تهران و اوراق صکوک سایپا بیشترین تقاضا را ثبت کردند. در مقابل نمادهای اوراق مشارکت شهرداری مشهد، اوراق در مقابل صکوک سایپا، سهام کارگزاران بورس اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان، صکوک اجاره سایپا و واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر با سنگین‌ترین صفوف فروش مواجه شدند. در پایان معاملات دیروز پارس خودرو با معامله بلوکی ۲۲۷ میلیون سهم به ارزش ۱۹ میلیارد تومان بیشترین حجم و ارزش معاملات را داشت.
