جمال شورجه در گفت‌وگو با اکبر نبوی در برنامه «چشم شب روشن» با اشاره به اینکه حال سینمای دفاع مقدس خوب نیست، تاکید کرد اگر پول دو سه موشک خرج شلیک آثار فرهنگی شود، توجه همه دنیا به ما جلب می‌شود.
نبوی در ابتدا با گرامیداشت هفته بسیج و تبریک به مناسبت پیروزی پایان سیطره داعش، به هموطنان و مدافعین حرم و همچنین سردار سلیمانی، با خوانش شعری از اخوان ثالث (گرچه می بافند بحر شیرها زنجیرها بگسلند آخر همه زنجیر ها را شیرها) آن را به بسیجیان و مدافعان حرم تقدیم و برنامه را آغاز کرد.
نبوی در ادامه بحث با بیان اینکه شورجه تاکنون آثار بسیاری همچون «روزنه»، «شب دهم»، «حماسه مجنون»، «دایره سرخ» و... در حوزه دفاع مقدس ارائه داده است و با اشاره به این موضوع که حال سینمای دفاع مقدس خوب نیست، وضعیت اکنون سینمای پایداری یا سینمای دفاع مقدس را از شورجه جویا شد.
حقیقتاً حال سینمای دفاع مقدس خوب نیست
شورجه گفت: «حقیقتاً حال سینمای دفاع مقدس خوب نیست. به سینمای دفاع مقدس، سینمایی که می تواند 8 سال گذشت، ایثار، شجاعت و شهامت را به تصویر بکشد، متأسفانه خیلی پرداخته نشده است. یکی از شجره طیبه همان دوران سردار سلیمانی و سردار سلیمانی‌های موجود در کشور است و به گفته امام راحل جنگ برکات بسیاری داشت، اما در حوزه سینما کاری در این زمینه صورت نگرفته است.»
مقاطع و شخصیتهای تاریخ‌ساز کشورمان هرکدام می‌تواند به‌تنهایی الگویی برای کشور باشد
او ادامه داد: «ما برنامه‌ای مدون و اصولمند را در تولیدات آثار پرافتخارمان نه‌تنها در زمینه به تصویر کشیدن دفاع مقدس بلکه در زمینه های دیگری مانند انقلاب، شجاعت‌ها و شهامت‌ها، زندان‌ها و شکنجه‌ها و شهادت‌هایی که در به ثمر رسیدن انقلاب بوده است، نداریم. متاسفانه روی هیچ‌کدام از این موارد کار نشده است. به این خاطر که ما سیاست‌گذاری و برنامه مدونی نداشتیم که بتوانیم این مقاطع و شخصیتهای تاریخ‌ساز کشورمان که هرکدام می‌تواند به‌تنهایی الگویی برای کشور باشد، در قالب آثار نمایشی به تصویر بکشیم.»
در دولت‌ها و حاکمیت‌های مختلف سعی کردیم فیلم دفاع مقدس بسازیم
این کارگردان در پاسخ به این سؤال نبوی درباره چرایی نداشتن برنامه مدون در تولید آثار دفاع مقدس گفت: «امثال من به‌تبع نمایاندن این صحنه‌ها چه جنگ و چه انقلاب وارد سینما شدم و این را برای خودم فریضه می‌دانم و می‌دانستم. امثال من اینگونه عمل کردیم و تا آنجایی که می‌توانستیم نزد دولت‌ها و حاکمیت‌های مختلف باسلیقه‌های متنوع رفتیم و خواستیم و فیلم‌هایمان را ساختیم.»
مجلس و شورای انقلاب فرهنگی بودجه سالیانه‌ای به سینمای دفاع مقدس اختصاص دهند
شورجه در تکمیل صحبت‌هایش گفت: «در حال حاضر ما سینمای مقاومت داریم و سینمای دفاع مقدسمان که مملو از مقاومت‌های مردمی ایران علیه متجاوزان است. با انتقال تجربیات 8 سال دفاع مقدس ما است که این‌چنین ایثارهای مقاومتی چه در یمن، لبنان، سوریه و عراق و پیروزی‌های عظیمی در این مناطق به وجود می‌آید. مسئولان باید برای تولیدات دفاع مقدس برنامه‌ریزی کنند و مجلس و شورای انقلاب فرهنگی بخواهند و بودجه و مصوبه سالیانه‌ای به این سینما اختصاص دهند.»
این فیلمساز با اشاره به صحبت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر اینکه زمان ساختن فیلم و آثار فرهنگی درباره داعش است، افزود: «ما در این زمینه افراد متخصص کم نداریم و کافی است آنها دعوت به کار شوند و کارهایی سفارش داده شوند.»
نبوی نیز در ادامه گفت: «گرایش‌های مختلفی که در حوزه سینما حرفی برای گفتن دارند و از عناصر اصلی که نگاه و تعریفی داشتند، فرصت مدیریت پیداکرده‌اند. چرا آنها نتوانسته‌اند آثاری تولید کنند؟»
شورجه در پاسخ توضیح داد: «گنجینه سینمای دفاع مقدس فعلی که داریم، در همین ادوار مختلف تولیدشده است. خود من نیز در دوره‌های مختلف حداقل یک فیلم را کار کرده‌ام و بقیه فیلم‌سازان هم همین‌طور و بیش از 130 فیلم اثر دفاع مقدس تولیدشده است.»
برخی چشم‌هایشان روی حقیقت می‌بندند
کارگردان «یاس‌های پنهان» ادامه داد: «در حال حاضر این آثار کم شده و وقتی از جنگ دور شدیم از همان دهه 70، گرایش‌های سیاسی غالب شد. اینکه یک گرایش سیاسی هست و این‌همه افتخار را که از قِبَل شکست داعش به دست آوردیم، کلمه‌ای در روزنامه‌هایشان ننوشتند و چشم‌هایشان روی حقیقت می‌بندند.»
وی ادامه داد: «گرایش‌ها قطعاً در روند کار تأثیر می‌گذارد و همین افراد متأسفانه با دوز کمتر در سیاستگذاران فرهنگی ما هم‌اکنون هم هستند.»
شورجه در پاسخ به این سوال نبوی که در کنار سازمان سینمای فعلی و معاونت سینمایی گذشته نهادهای فرهنگی دیگری چون بنیاد روایت فتح، حوزه هنری، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان و موسسه شهید آوینی داشتیم، چرا آنها کاری نمی‌کنند، اظهار کرد: «باید مسئولان فرهنگی، دغدغه‌شان مباحث انقلاب، دفاع مقدس و مقاومت باشد و اگر در سال 5 کار تولید می‌کنند 3 تا آنها حداقل مربوط به این مضامین باشد.»
سه فیلمنامه درباره سینمای مقاومت روی دستم مانده است
او تکمیل کرد: «مشکل بودجه هم داریم و معتقد هستم ردیف بودجه خاصی با نظارت کامل باید اعمال شود. خود من سه فیلمنامه در رابطه با سینمای مقاومت دارم که هر سه آن به دلیل بی‌پولی روی دستم مانده است.»
انجمن دفاع مقدس آنقدر کوچک می‌شود که باید با ذره‌بین آن را دید
کارگردان «دایره سرخ» ابراز کرد: «متأسفانه شنیدم انجمن دفاع مقدس آنقدر دارد کوچک می‌شود که باید با ذره‌بین آن را دید. باید متولیانی دلسوز در این زمینه‌ها وجود داشته باشد و هم بودجه اختصاص بدهند، اهتمام به این امر داشته باشند که افراد را دورهم جمع کنند چرا که با دور شدن فکرها، همه از هم دور می‌شوند و فکر می‌کنند باهم اختلاف دارند.»
گرایش‌های مختلف با هم اختلاف سلیقه دارند، نه اختلاف عقیده
او افزود: «اختلافات مختلف در گرایش‌های مختلف وارد شده ولی به اعتقاد من قله اینها یکی است و اینها اختلاف سلیقه است و اختلاف عقیده‌ای نیست.»
نگاه‌ها به فرش قرمز و جشنواره برلین و امثال آنها است
کارگردان «حماسه مجنون» اظهار کرد: «تعدادی از مدیران فرهنگی ما شاید توجهشان به‌جاهای دیگری است؛ با توجه به اینکه در شورای پروانه ساخت 70 تا 80 در صد آثار که می‌آید آثار اجتماعی است و نوعاً نگاه‌ها به فرش قرمز و برلین و امثال آن است و این گرایشی است که 30 سال است کشورهای غربی و اروپایی روی آن سرمایه گذاری کرده‌اند، چون ما نتوانستیم آثاری در این زمینه ارائه دهیم.»
نبوی در ادامه ابراز کرد: «جدای مدیران دولتی فرهنگی، سایر نهادها که بودجه‌های خوبی به خاطر گستره فعالیتی که دارند چرا آثار سینمایی دفاع مقدس تولید نمی‌کنند؟»
رهبر به نهاد فرهنگی سپاه گفتند از تولید 2، 3 فیلم راضی نباشید و سالی 20 فیلم سینمایی باید تولید کنید
شورجه گفت: «سایر نهادهای دیگر هم که ذی نقش در تولید فیلم هستند در این خصوص که تولید سینمای دفاع مقدس کم شده است، قطعاً مقصر هستند. سال گذشته دوستان ما از نهاد فرهنگی سپاه پاسداران خدمت مقام رهبری رسیدند و گزارشی از تولیدات خود را که شامل 3 اثر بود به ایشان ارائه دادند و مقام معظم رهبری فرمودند: شما به این 2-3 کار بسنده نکنید و خیلی خودتان را راضی نشان ندهید و حداقل سالی 20 فیلم سینمایی باید تولید کنید.»
نویسنده «عملیات کرکوک» تصریح کرد: «نگاه مقام رهبری بسیار بلند است و از من شورجه بهتر می‌دانند که چه موضوعات و مضامینی در 8 ساله دفاع مقدس است که مانند گهرهایی باید آنها را پیدا کنیم.»
او تأکید کرد: «نهادها در این زمینه باید بیشتر فعال باشند و در بودجه‌بندی سالیانه دولت یا کمیسیون فرهنگی مجلس، شورای عالی انقلابی فرهنگی و... باید بودجه‌ای ویژه و خاص برای تولیدات سینمای دفاع مقدس و مقاومت اختصاص دهند.»
شورجه افزود: «در حوزه هنری آنها فقط تولید فیلم نمی‌کنند و کارهایی مانند کار کوتاه، فیلم 100 ثانیه ای، آموزش و... انجام می‌دهند و درنتیجه بودجه کلانی ندارند که بتوانند فیلم تولید کنند، در حال حاضر آثار دفاع مقدس هزینه‌های زیادی می‌برند و واقعاً هزینه‌ها بالا رفته و بودجه‌ها محدود است.»
باید موشک بسازیم و اینها ضمانت امنیت کشور ما است
کارگردان «لبه تیغ» در بخش دیگری از صحبت‌هایش با مثالی عنوان کرد: «به‌حق موشک‌هایی می‌سازیم و آزمایش می‌کنیم تا چشم هرکسی که نمی‌تواند ببیند کور شود. باید هم موشک درست کنیم و اینها ضمانت امنیت کشور ما است. دلیل سوختن دشمن همین است که نمی تواند موشک‌های ما را ناکارآمد کند. ما این ها را می‌سازیم، نمایش هم می‌دهیم و آزمایشی شلیک هم می‌کنیم و به رخ آمریکا و اروپا، اسرائیل می‌کشیم، به‌موقع هم استفاده می‌کنیم و بخش عمده آنها را ناچار هستیم در زیرزمین‌ها دپو می‌کنیم.»
شورجه ادامه داد: «اگر کشور خرج 2 تا 3 تا از این موشک‌ها را به حوزه فرهنگی و دفاع مقدس اختصاص دهد؛ می‌توانیم آثار فرهنگی را شلیک کنیم و به پرواز درآوریم و توجه دنیا را به این فیلم‌ها جلب کنیم. البته فیلمهایی که در این حوزه باشد.»
در ادامه نبوی با طرح سؤالی عنوان کرد اگر شورجه سخت‌گیرانه بخواهد چند فیلمنامه خوب را در این زمینه انتخاب کند چند تا است؟
اگر رفاقتی بین ادبیات جنگ و سینمای دفاع مقدس شکل بگیرد بخش عمده‌ای از مشکلات حل می شود
شورجه گفت: «متن خوب به این نیاز دارد که به نویسنده سفارش داده شود و باید به آن بودجه اختصاص دهند. چه فیلم‌نامه‌هایی که در شوراهای مختلف و چه حالا می خونم، نادر هستند و واقعاً فیلمنامه خوب در این زمینه کم‌پیدا می‌شود. یکی از اشکالاتی که ما داریم نبود عقبه فرهنگی در آثار دفاع مقدس ما است و فیلمنامه نویسان ما باید امتزاج خوبی با ادبیات دفاع مقدس داشته باشند درحالی‌که میدانیم گنجینه‌ای از ادبیات دفاع مقدس در هر کتابخانه وجود دارد. اگر این رفاقت بین ادبیات جنگ و سینمای دفاع مقدس شکل بگیرد فکر می‌کنم بخش عمده‌ای از این مشکلات حل شود.»
شورجه تأکید کرد: «نمی‌توان سینمای دفاع مقدس را با آثار خارجی مقایسه کرد و همین حدی که سینمای دفاع مقدس ما کارکرده هم به لحاظ کیفیت و هم کمیت قابل‌اعتنا است، البته به لحاظ کمیت به نظر من کم است و کمیت را باید بالا ببریم و به فرموده رهبری جایی که از آتش به اختیار و کار خوب و شکیل و زیبا نام می برند، ما نیاز به سینمای دفاع مقدس شکیل و زیبایی داریم که در مرحله اول داستان خوبی باید داشته باشد.»
کارگردان «باشگاه سری» ادامه داد: «هزینه فیلم دفاع مقدس بسیار بیشتر از فیلم‌های اجتماعی است و دستمزد بازیگران نیز بسیار بالا است.»
قرار بود درباره ظرفیت‌های نیروی دریایی فیلم بسازیم اما بودجه اش جور نشد
او پس از پخش قسمتی از فیلم سینمایی «دایره سرخ» در رابطه با فیلمهایی که درباره نیروی دریایی ساخته‌شده‌اند گفت: «قرار بود کاری در حوزه مبارزه با دزدان دریایی و ظرفیت‌های نیروی دریایی که نقبی به زمان جنگ و عملیات مروارید بزند بسازیم و در همین زمینه با نیروی دریایی و امیر سیاری مذاکراتی داشتیم و ایشان خیلی همکاری کردند. فیلمنامه در حال نوشتن بود و تیم نگارش برای آن در نظر گرفته بودیم که متأسفانه بودجه‌اش جور نشد.»
نبوی در ادامه به نقش مؤثر طرح خوب در ساخت آثار سینمایی اشاره داشت و شورجه در پاسخ گفت: «منکر فیلم‌های کم‌هزینه مانند «شیار 143» در حوزه دفاع مقدس نیستم.»
شورجه در پایان خاطرنشان کرد: «بودجه‌ای ویژه‌ای باید در ارشاد، شهرداری، حوزه هنری، اوج و نهادهای دیگر برای آثار سینمای دفاع مقدس مشخص شود و این بودجه با نظارت در این زمینه باید هزینه شود.»
مجله شبانگاهی «چشم شب روشن» به تهیه‌کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما پخش می‌شود.
