علامه طباطبایى، قدس سره، پس از تحقیقات ارزنده اى به این نتیجه رسیده اند که نشانه هاى یادشده در قرآن کریم از غار اصحاب کهف بر غار «افسوس» در ترکیه منطبق تر است.
شهرى که اصحاب کهف در آن ساکن بودند بنا بر روایتى که در بحارالانوار از حضرت على، علیه السلام، نقل شده است «افسوس»۱ نام داشت که افسوس پیش از میلاد مسیح یکى از شهرهاى معروف جهان بوده که معبد معروف «دیانا» که از عجایب هفتگانه بوده در این شهر قرار داشت. که این معبد از طرف مرد شهرت طلبى به نام «اروسترات» در سال ۳۵۶ق.م طعمه حریق شده تا بدین وسیله نام او در تاریخ جاویدان بماند.
این شهر کلا از بین رفته و بر خرابه هاى آن دهکده «آیاسلوغ» به وجود آمده که آیاسلوغ در استان «آیدین» ترکیه در ۶۵ کیلومترى «ازمیر» و ۵ کیلومترى دریاى اژه قرار دارد.۲ در یک کیلومترى «آیاسلوغ» غاریست که مردم ترکیه براى آن اهمیت فراوانى قایل هستند و آنجا را بعنوان مرقد مطهر اصحاب کهف زیارت مى کنند، اما اخیرا غار دیگرى در کشور اردن در ۸ کیلومترى عمان (پایتخت اردن) کشف شده که نشانه هاى غار اصحاب کهف بر آن منطبق تر است. ۳
همچنین غار دیگرى در نزدیکى شهر دمشق در کشور سوریه منتسب به اصحاب کهف است. لازم به ذکر است علامه طباطبایى، قدس سره، پس از تحقیقات ارزندهاى به این نتیجه رسیده اند که نشانه هاى یادشده در قرآن کریم از غار اصحاب کهف بر غار «افسوس» در ترکیه منطبق تر است.۴
و همچنین از ابن عباس نقل مى کنند که معاویه در جنگ مضیق نزدیک روم رفته بود و به غارى که اصحاب کهف در آن مدفون اند نزدیک شد. معاویه اصرار داشت که از درون غار مطلع شود. قبلا چند نفر را براى کاووش به داخل آن فرستاد ولى تندباد شدیدى وزید که نتوانستند پیش بروند. ناچار معاویه از این فکر منصرف شد.
در کتب مختلف و تفسیرهاى گوناگون از شهرهاى دیگرى به نام هاى مختلف منجمله «فیلادرفیا» و کوه «آنجلس» به میان آمده که در سریال «مردان آنجلس» به کارگردانى آقاى فرج الله سلحشور شاهد استفاده از این اسامى بودیم. که نشان مى دهد حجت الاسلام محمد سعید بهمن پور، نویسنده و محقق سریال به مفسرانى رجوع کرده اند که در آثارشان از این اسامى استفاده شده است، چنان که اسامى استفاده شده براى اصحاب کهف در فیلم با روایتى که در جلد ۱۴ بحارالانوار از حضرت على علیه السلام، نقل شده تفاوت دارد، چراکه حضرت على، علیه السلام، ایشان را به نام هاى «مکسلمینا»، «میشیلینا»، «تلمیخا»، «دیرنهوس»، «مرنوس»، «ساذریوس» و «قطمیر چوپان» معرفى مى کنند.
البته تفاوت در اسامى افراد و مکانها و یا در شرح خود داستان به برداشت هاى مختلف و یا نقل قول هاى گوناگونى برمى گردد که هر یک از مفسران به یکى از آنها استناد مى کند که به طور مثال در مورد کلمه «رقیم» در قرآن، برخى از مفسران آن را نام روستاى نزدیک غار مى دانند. ۵ و برخى دیگر نام سگ اصحاب کهف و برخى نام لوح مسى و یا سنگى نصب شده در کنار غار مى دانند و برخى نام کوهى مى دانند که غار بر روى آن واقع شده و راجع به کلمه «وصید» هم یک چنین اختلاف نظرى وجود دارد که البته این قبیل اختلافات نمى تواند به حقیقت داستان و پیام هاى آن خدشه اى وارد سازد.
چراکه خداوند در قرآن مى فرماید: «بعضى خواهند گفت که عده آن اصحاب کهف، سه نفر بود و چهارمین سگ آنها و برخى دیگر از روى خیال بافى و غیب گویى مى گویند عده آنها پنج نفر بود و ششمین سگ آنها و برخى دیگر گویند هفت نفر بودند و هشتمین سگ آنها (اى رسول ما) بگو خداى من به عده آنها آگاهتر (از خلق) است که بر عدد آنها از خلق بجز افراد قلیلى که از طرف حق به وحى دانسته اند هیچ کس آگاه نیست. پس تو با اهل کتاب در این موضوع مجادله مکن، جز آن که هرچه بظاهر وحى دانستى اظهار کن. دیگر هرگز فتوى از احدى در این باب مپرس» ۶
پی نوشت
1. بحارالانوار، ج ۱۴، ص۴۱۱ و عرائس ثعلبى، ص ۲۳۲.
2. قاموس الاعلام ترکى، ج ۱، ص ۵۰۶ و ج ۲، ص ۱۰۰۱ و دائرهالمعارف حیات، ص ۱۰۱۵.
3. این غار در سال ۱۹۶۳م مطابق ۱۳۴۲ش کشف شد و کتابى در اینباره بنام «اکتشاف کهف اهل الکهف» منتشر شد.
4. تفسیر المیزان، ج ۱۳، ص ۲۹۹.
5. تفسیر قمى، ج ۲، ص ۳۱.
6. سوره کهف، آیه ۲۴.
*تبیان
علامه طباطبایى، قدس سره، پس از تحقیقات ارزنده اى به این نتیجه رسیده اند که نشانه هاى یادشده در قرآن کریم از غار اصحاب کهف بر غار «افسوس» در ترکیه منطبق تر است.
شهرى که اصحاب کهف در آن ساکن بودند بنا بر روایتى که در بحارالانوار از حضرت على، علیه السلام، نقل شده است «افسوس»۱ نام داشت که افسوس پیش از میلاد مسیح یکى از شهرهاى معروف جهان بوده که معبد معروف «دیانا» که از عجایب هفتگانه بوده در این شهر قرار داشت. که این معبد از طرف مرد شهرت طلبى به نام «اروسترات» در سال ۳۵۶ق.م طعمه حریق شده تا بدین وسیله نام او در تاریخ جاویدان بماند.
این شهر کلا از بین رفته و بر خرابه هاى آن دهکده «آیاسلوغ» به وجود آمده که آیاسلوغ در استان «آیدین» ترکیه در ۶۵ کیلومترى «ازمیر» و ۵ کیلومترى دریاى اژه قرار دارد.۲ در یک کیلومترى «آیاسلوغ» غاریست که مردم ترکیه براى آن اهمیت فراوانى قایل هستند و آنجا را بعنوان مرقد مطهر اصحاب کهف زیارت مى کنند، اما اخیرا غار دیگرى در کشور اردن در ۸ کیلومترى عمان (پایتخت اردن) کشف شده که نشانه هاى غار اصحاب کهف بر آن منطبق تر است. ۳
همچنین غار دیگرى در نزدیکى شهر دمشق در کشور سوریه منتسب به اصحاب کهف است. لازم به ذکر است علامه طباطبایى، قدس سره، پس از تحقیقات ارزندهاى به این نتیجه رسیده اند که نشانه هاى یادشده در قرآن کریم از غار اصحاب کهف بر غار «افسوس» در ترکیه منطبق تر است.۴
و همچنین از ابن عباس نقل مى کنند که معاویه در جنگ مضیق نزدیک روم رفته بود و به غارى که اصحاب کهف در آن مدفون اند نزدیک شد. معاویه اصرار داشت که از درون غار مطلع شود. قبلا چند نفر را براى کاووش به داخل آن فرستاد ولى تندباد شدیدى وزید که نتوانستند پیش بروند. ناچار معاویه از این فکر منصرف شد.
در کتب مختلف و تفسیرهاى گوناگون از شهرهاى دیگرى به نام هاى مختلف منجمله «فیلادرفیا» و کوه «آنجلس» به میان آمده که در سریال «مردان آنجلس» به کارگردانى آقاى فرج الله سلحشور شاهد استفاده از این اسامى بودیم. که نشان مى دهد حجت الاسلام محمد سعید بهمن پور، نویسنده و محقق سریال به مفسرانى رجوع کرده اند که در آثارشان از این اسامى استفاده شده است، چنان که اسامى استفاده شده براى اصحاب کهف در فیلم با روایتى که در جلد ۱۴ بحارالانوار از حضرت على علیه السلام، نقل شده تفاوت دارد، چراکه حضرت على، علیه السلام، ایشان را به نام هاى «مکسلمینا»، «میشیلینا»، «تلمیخا»، «دیرنهوس»، «مرنوس»، «ساذریوس» و «قطمیر چوپان» معرفى مى کنند.
البته تفاوت در اسامى افراد و مکانها و یا در شرح خود داستان به برداشت هاى مختلف و یا نقل قول هاى گوناگونى برمى گردد که هر یک از مفسران به یکى از آنها استناد مى کند که به طور مثال در مورد کلمه «رقیم» در قرآن، برخى از مفسران آن را نام روستاى نزدیک غار مى دانند. ۵ و برخى دیگر نام سگ اصحاب کهف و برخى نام لوح مسى و یا سنگى نصب شده در کنار غار مى دانند و برخى نام کوهى مى دانند که غار بر روى آن واقع شده و راجع به کلمه «وصید» هم یک چنین اختلاف نظرى وجود دارد که البته این قبیل اختلافات نمى تواند به حقیقت داستان و پیام هاى آن خدشه اى وارد سازد.
چراکه خداوند در قرآن مى فرماید: «بعضى خواهند گفت که عده آن اصحاب کهف، سه نفر بود و چهارمین سگ آنها و برخى دیگر از روى خیال بافى و غیب گویى مى گویند عده آنها پنج نفر بود و ششمین سگ آنها و برخى دیگر گویند هفت نفر بودند و هشتمین سگ آنها (اى رسول ما) بگو خداى من به عده آنها آگاهتر (از خلق) است که بر عدد آنها از خلق بجز افراد قلیلى که از طرف حق به وحى دانسته اند هیچ کس آگاه نیست. پس تو با اهل کتاب در این موضوع مجادله مکن، جز آن که هرچه بظاهر وحى دانستى اظهار کن. دیگر هرگز فتوى از احدى در این باب مپرس» ۶
پی نوشت
1. بحارالانوار، ج ۱۴، ص۴۱۱ و عرائس ثعلبى، ص ۲۳۲.
2. قاموس الاعلام ترکى، ج ۱، ص ۵۰۶ و ج ۲، ص ۱۰۰۱ و دائرهالمعارف حیات، ص ۱۰۱۵.
3. این غار در سال ۱۹۶۳م مطابق ۱۳۴۲ش کشف شد و کتابى در اینباره بنام «اکتشاف کهف اهل الکهف» منتشر شد.
4. تفسیر المیزان، ج ۱۳، ص ۲۹۹.
5. تفسیر قمى، ج ۲، ص ۳۱.
6. سوره کهف، آیه ۲۴.
*تبیان
