رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با تاکید بر لزوم افزایش آمادگی مسئولان مرتبط با امدادرسانی هنگام وقوع زلزله گفت: باید آموزش‌های متناسب برای مواجهه با بحران در هنگام زلزله به شهروندان تهرانی ارائه شود.
به گزارش سرویس شهری «انتخاب»، صدراعظم نوری در سی‌وسومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران، ری و تجریش در نطق پیش از دستور خود گفت: سرانجام تهران لرزید و با هر لرزش خود باور ما را نیز تکان داد. تهران لرزید و به خاطرمان آورد آنچه در آینه آمار و احتمالات نگرانش بودیم هر آن به ما نزدیکتر از خطوط نمودار و جدول است. تهران لرزید و نشان داد که پایتخت، این کلانشهر باعظمت و پرابهت چه بی‌پناه و مظلوم تاب لرزه‌های کوچک را هم ندارد چه رسد به زلزله‌های مهیب.
وی افزود: تهران لرزید و نشان داد این شهر بزک کرده با ساختمان‌های سر به فلک کشیده به قدر پناه گرفتن عده کمی از ساکنانش هم فضای امن و آرام ندارد. تهران لرزید و نشان داد این حجم از قانون و مصوبه و دستورالعمل با اولین تکان زمین توان مقاومت را از کف می‌دهد و ساز ناکوک بی‌برنامگی و ناهماهنگی گوش فلک را کر می‌کند.
وی ادامه داد: آیا مسئولان شهری هم از امکان بروز این حادثه بزرگ ملی به خود لرزیده‌اند؟ آیا با عواقب بسیار تلخ این مانور بزرگ الهی به خود آمده‌اند و یا اینکه این سوالات و هشدارها هم در کنار همه مطالبات بی‌پاسخ از خاطرمان رفت و جای خود را به روزمرگی و توجیحات بیشمار و تن دادن به قضا و قدر الهی داد.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران اقدامات غیراصولی و بارگذاری‌های غیرکارشناسی در پهنه‌های خطرناک که ریسک بالایی دارند را از عوامل خطرپذیری شهر تهران خواند و گفت: برای نمونه می‌توان به ۹۷۹ ساختمان بلندمرتبه در تهران اشاره کرد که ۴۸۰ ساختمان در دهه اخیر ساخته شده و از این تعداد ۲۵ درصد از آنها عمدتا در مناطق با بافت فرسوده است و ۹۵ ساختمان حتی ابتدایی‌ترین تجهیزات امینی در حد کپسول آتش‌نشانی را نیز ندارند.
وی به فاجعه ساختمان پلاسکو به عنوان یکی از صدها ساختمان ناایمن در بافت فرسوده شهر تهران اشاره و اظهارکرد: به دلیل وسعت فاجعه ساختمان پلاسکو این حادثه از یک حادثه منطقه‌ای به یک حادثه ملی تبدیل شد. باید توجه کنیم که یک زلزله شدید در تهران شبیه هیچ کدام از زلزله‌های اخیر سال ۱۳۵۷ طبس، ۱۳۶۹ منجیل، ۱۳۸۲ بم و زلزله سال ۱۳۹۱ ورزقان نخواهد بود و احتمالا تجربه منحصر به فردی می‌شود. در مطالعه‌ای که سال گذشته انجام شد مشخص شد در منطقه مرکزی به ویژه در جنوب غرب و جنوب شرق تهران شاهد بالاترین ریسک هستیم و بر اساس بررسی‌های به عمل آمده از سوی جایکا و محققان ژاپنی در سال ۲۰۰۴ در صورت بروز زلزله به طور متوسط بین یک تا دو میلیون نفر جان خود را از دست خواهند داد.
با نگاه به این آمار، عقل سلیم حکم می‌کند که آمادگی لازم جهت مقابله با زلزله‌های احتمالی در هر سطح و جایگاهی باید وجود داشته باشد و مسئولان و مردم از برنامه‌ریزی و آگاهی کافی برای مقابله با بدترین سناریوها نیزبرخوردار باشند.
وی با تاکید بر اینکه زلزله ۲۹ آذر می‌تواند زنگ خطری تلقی شود که سطح هوشیاری مقامات و مردم را افزایش دهد،گفت: زلزله ۲۹ آذر در ساعت ۲۳ و ۲۷ دقیقه رخ داد و در پهنه تهران کاملا احساس شد و متعاقب آن پس از دقایقی توسط رئیس لرزه‌نگاری موسسه ژئوفیزیک مرکز سطحی زلزله به مرکزیت محدوده پاکدشت تا اشتهارد با بزرگی ۵.۲ گزارش شد.
این عضو شورای شهر تهران افزود: پس از این اطلاع‌رسانی با تشکیل ستاد مدیریت بحران کارگروه‌های مختلف مرتبط با مدیریت بحران فرا خوانده شدند و در پی آن هر یک از دستگاه‌های اجرایی، شهرداری، وزارت نفت، هلال احمر، اورژانس، آتش‌نشانی و ... اخباری را اعلام و به نوعی اعلام حضور رسانه‌ای کردند. علیرغم اینکه در همان دقایق و ساعات اولیه پس از مشخص شدن کانون زلزله توسط کارشناسان صاحب‌نظران متخصص توان لرزه‌زایی گسل مسبب اعلام شد و اینکه عامل زلزله می‌تواند گسل ماهدشت و یا در ادامه گسل اشتهارد باشد.
نوری در تشریح دیگر جزئیات زلزله تهران گفت: در اطلاع‌رسانی ستاد مدیریت بحران و سازمان مدیریت بحران شهر تهران از نگرانی مردم کاسته نشد و عملا نحوه اعلام خبر با سطح زلزله رخ داده هماهنگ نبود و اخباری با اعلام هشدار و ناایمن بودن منازل و لزوم جا گرفتن در مراکز امن دائما توصیه شد و با گذشت چند ساعت که در سایت سازمان زمین‌شناسی، پژوهشگاه زلزله و ... کیفیت زلزله رخ داده معلوم شده بود، ولی ادامه اطلاع‌رسانی کماکان بر پایه ناایمن بودن و حضور در فضای باز و مناطق امن هشدار داده می‌شد که پیامدهای آن دیده و شنیده شد. صدها هزار خودرو و وسایل نقلیه به سوی جایگاه عرضه بنزین و ترافیک بی‌سابقه در شرایطی که نفس تهران به خاطر آلودگی روزهای اخیر به شماره افتاده بود را شاهد بودیم.
وی تاکید کرد: در همان دقایق و ساعات اولیه هر یک از مسئولان سازمان‌های اورژانس، هلال احمر، آتش‌نشانی و ... خبررسانی کردند ولی نوع خبررسانی صرفا در حیطه وظایف تخصصی شهر و یا سازمان مربوطه نبود بلکه فراتر از آن در زمینه احتمال رخداد زلزله و موارد تخصصی خارج از صلاحیت نیز اظهارنظر شد.
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: علیرغم تشکر صدا و سیما و مسئولان از شهروندان به خاطر نحوه عمل مردم می‌توان گفت که رفتار و واکنش شهروندان تهرانی که در حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتربا مرکز زلزله فاصله داشتند، به صورت اضطراری، سردرگمی، هجمه، عدم کنترل اولیه به رفتار تخصصی در تعامل با زلزله و ایجاد مشکلاتی هرچند کم در حمل و نقل، مسدود شدن برخی مسیرهای ارتباطی و هجوم به پمپ بنزین‌ها را نشان داد که این موارد نشان از ضعف در آموزش و اقدامات ترویجی در مقابله با بحران و ناشی از ذهنیت مردم به مخاطرات و پیامدهای زلزله بود.
وی افزود: در واکنش اضطراری در حین زلزله به ویژه در ۱۲ ساعت یا ۲۴ ساعت اولیه مطابق دستورالعمل‌ها در هر ساعت ارزیابی سریع، به روزرسانی و آنلاین بودن اطلاعات جدید و دقیق به شهروندان ضروری است ولی در اخبار صدا و سیما متاسفانه خبرهای مربوط به ساعت اولیه که شامل پناه بردن به جای امن و ... بود، با همان وضعیت در طی ساعات پایانی روز پنجشنبه نیز به کرات منتشر می‌شد این در حالیست که لازم است خبر در هر ساعت از مراحل بحران اصلاح، کامل و متناسب با تغییر وضعیت بحران منتشر شود.
صدراعظم نوری در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه در حادثه زلزله تهران به نظر می‌رسید برخی افراد و حتی مسئولان در شبکه اجتماعی تلگرام، آتش به اختیار بودند، اظهارکرد: فقدان یک فرماندهی واحد که هماهنگی کامل بین دستگاه‌های متولی را ایجاد می‌کند، بسیار محسوس بود و به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از اقدامات دستگاه‌ها تنها در حد توصیه به شهروندان بود. لذا لازم است گزارش دقیقی از نوع اقدامات عملی هر یک از این دستگاه‌ها تهیه و به شورای شهر ارائه شود.
وی تاکید کرد: عملکرد تجهیزات سیستم هشدار سریع و اینکه شتاب نگارهای سازمان مدیریت بحران چه هشدارها و یا چه تغییراتی را ثبت کرده‌اند، اعلام نشده است و در حقیقت توان ظرفیت مقابله با بحران از سوی سازمان مدیریت بحران شهر تهران فاقد ارزیابی است. هر چند که مطابق برنامه پنج ساله دوم تهران مقرر شده بود تعداد ۵۰ ایستگاه شتاب‌نگار روی نقاط حساس و گسل‌های شهر تهران نصب شود. با نزدیک شدن به اتمام برنامه پنج ساله دوم تاکنون ۴ ایستگاه شتاب نگار آن هم روی گسل فشم نصب شده و قابل بهره‌برداری است.
نوری با اشاره به اینکه بر اساس قوانین و دستورالعمل‌های مصوب در خصوص آمادگی برای ارائه خدمات امداد و نجات در شرایط زلزله با کمبود تجهیزات، امکانات و آموزش‌ها مواجه هستیم،اظهارکرد: آیا ظرفیت ارائه خدمات کافی در سازمان آتش‌نشانی با تعداد ۱۳۰ ایستگاه فعال که در حدود ۱۳ درصد آنها نیز به دلیل ناایمن بودن ساختمان در زمان زلزله از مدار خارج خواهند شد، هنگام وقوع زلزله وجود دارد؟ در شرایطی که از ۳۷۴ مخزن پیش‌بینی شده در نقاط امن تنها دو مخزن آب اضطراری قابلیت بهره‌برداری دارند، آیا این مقدار محدود تکافوی نیاز آب بهداشتی برای بیش از ۱.۵ میلیون نفر حادثه دیده را دارد؟
وی تاکید کرد: داستان تلخ کمبود تجهیزات به این موارد ختم نمی‌شود و تراژدی وقتی نگران کننده است که محل درمان آلام و دردهای مصدومین زلزله و مراکز ارائه خدمات بهداشتی و درمانی با آمار ۷۵ درصد بیمارستان فرسوده و ناایمن که قدمت بسیاری از آنها بیش از ۵۰ سال است، تا چه حد تاب و تحمل زلزله و ارائه خدمات در هنگام وقوع زلزله را دارد؟ بنابر پیش‌بینی تعداد تلفات در این خصوص، شهرداری تهران مکلف به تامین زمین آرامستان‌ها و کفن و دفن ۵۰۰ هزار نفر کشته است در صورتی که در شرایط فعلی هم تنها امکان خدمت‌رسانی برای ۱۵ هزار کشته وجود دارد و الزاماتی برای خرید زمین جهت آماده‌سازی ۱۵ هزار قبر جدید در دستور کار است.
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: چنانچه این زلزله را تجربه یک مانور عملی فرض کنیم، شایسته است که درس‌هایی که گرفته‌ایم از خلاها، کمبودها و عدم هماهنگی‌ها و صدها اقدام و تکلیف دیگر را به دور از هر گونه نگاه مغرضانه در نقطه آزمون و ارزیابی قرار دهیم و برای رفع آن هر آنچه که در توان داریم، به کار گیریم.
