این خبر هر چند در ظاهر نباید چندان تهدیدی برای تولیدات كشاورزی ما به نظر برسد، اما سوالی كه به ذهن هر یك از فعالان این عرصه متبادر می شود، این است كه خودكفایی تولید در كشوری همچون ایران با بهره مندی از خاك غنی و آب فراوان هنوز به دست نیامده است ، چگونه می خواهد نصیب بادیه نشیان صحرای عربستان شود؟ پنهان كاری اماراتی‌ها در مورد چگونگی كسب این توانمندی، بار دیگر موجب تشدید گمانه زنی‌ درباره قاچاق خاك ایران به كشورهای جنوبی خلیج فارس شده است.

حاشیه نشینان جنوب خلیج فارس پس از سالها چشم طمع دوختن به تغییر نام این پهنه عظیم آبی و دسیسه چینی برای تصاحب جزایر سه گانه و عدم توفیق در این موضوع، حالا از در تطمیع قاچاقچیان برای تصاحب خاك مرغوب جلگه های جنوب ایران برآمده اند و ظاهرا در سكوت برخی از مطلعان، در حال دست یافتن به اهداف كلان خویشند.

خوب ها را می برند!
در حالی كه كارشناسان محیط زیست معتقدند هر ساله به دلایل مختلف از جمله فرسایش، 2 میلیارد تن خاك در كشور از بین می رود، طی روزهای گذشته یكی از اعضای هیات علمی مركز تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور درباره روند رو به افزایش قاچاق گسترده خاك حاصلخیز كشور هشدار داد .
مهندس محمود درویش  در این مورد گفت: ما چه این مساله را قبول كنیم چه قبول نكینم، قاچاق خاك حاصلخیز از كشور صورت می گیرد.

وی در ادامه افزود: این مساله بسیار تامل برانگیز است و باید توجه مسوولان وزارت جهاد كشاورزی را به خود جلب كند. این كشورها كه اصولا فاقد خاك حاصلخیز هستند، چگونه می توانند در سطح گسترده به تولید انواع محصولات كشاورزی بپردازند؟ به خصوص در ابوظبی و امارات متحده عربی این مساله كاملا چشمگیر است و نمود دارد.

 

درویش خاطر نشان كرد: كافی است وزارت جهاد كشاورزی از طریق وزارت خارجه هیئت هایی را به صورت رسمی یا غیر رسمی به این كشورها بفرستد و خاك مورد كشت در این كشورها را مورد بررسی قرار دهد تا منشا این خاكها مشخص شود.
وی با اشاره به اینكه خاك پیت در حال حاضر در بازار قانون با قیمتی نزدیك به 100 هزارتومان برای هر متر مربع خرید و فروش می شود، اظهار داشت: این كه ما بیان كنیم صادرات خاك حاصلخیر ممنوع و غیر قانونی است، راه علاج مشكل نیست زیرا مساله خیلی گسترده تر از این است، زیرا كشورهای عربی قیمتهای كلانی برای به دست آوردن مواد غذایی موجود در خاك كشور ما می پردازند و این اتفاق صورت می گیرد.

درویش در مورد مناطق حاصلخیز كشور گفت:خاك كشورهای جنوب خلیج فارس بیشتر قلیایی هستند به همین ترتیب استانهای شمالی و منطقه زاگرس در غرب و تالاب رودخانه ها و ... مناطقی هستند كه برای برداشت خاك حاصلخیر بسیار مناسب هستند. وی در پایان تاكید كرد :رسما صادرات هر نوع خاك ممنوع است ولی این اتفاق می افتد.

سكوت برخی مدیران!
با توجه به این نكته كه كشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات متحده عربی اصولاً فاقد خاك حاصلخیز هستند و قاعدتاً نمی‌توانند در سطح گسترده به تولید انواع محصولات كشاورزی بپردازند ، اكثر كارشناسان محیط زیست قاچاق حجم زیادی از خاك حاصلخیز كشور به كشورهای مذكور را نیز تایید می‌كنند . این در حالی است كه خاك كشورهای جنوب خلیج فارس بیشتر قلیایی است و برای حاصلخیز شدن، نیاز به تلفیق با خاكی از جنس خاك منطقه زاگرس در غرب و یا خاك و لای تالاب رودخانه ها در استانهای جنوبی كشورمان دارد.
  چندی پیش سفیر ایران در قطر، برای انتقال خاك بستر رودخانه بهمن‌ شیر به این كشور اعلام آمادگی كرده بود كه رسانه‌ای شدن اظهارات وی در رسانه‌های قطر و بازخورد  آن در منابع داخلی و بالا گرفتن موضع گیری های فعالان محیط زیست ، منجر به بازتاب گسترده موضوع و بروز جنجالی رسانه ای بین موافقان و مخالفان شد،  اما جالب اینكه در خود استان خوزستان، واكنش چندانی را شاهد نبودیم. البته بعدا رحیم سجادی، معاون وزیر جهاد كشاورزی اظهار كرد:‌ صادرات خاك كشاورزی در گمركات كشور ممنوع اعلام شده است و آنچه سفیر ایران در قطر اعلام كرده، خاك بستر رودخانه بهمن‌شیر بوده كه بستر رودخانه‌ها جزو وظایف وزارت جهاد كشاورزی نیست.

راه های خروج
خاك به ۲ روش عمده قاچاق می‌شود. اول به صورت قاچاق در قالب بسته بندی كه از مبادی غیرقانونی از كشور خارج می‌شود و مثل تمام كالاهایی كه از كشور قاچاق می‌شود از میزان دقیق آن اطلاعی در دست نیست، اما مسئولان تایید می كنند كه قاچاق صورت می‌گیرد. به ویژه درباره خاك «پیت» كه مرغوب‌ترین خاك و محل چند ساله رویش چمن بوده است و دارای مواد آلی بسیار و سبك است، شایان ذكر است از خاك پیت برای پرورش قارچ نیز استفاده می‌شود.

روش دوم قاچاق در قالب صادرات گل و گیاه است. در این روش كه قانونی هم صورت می‌گیرد، قاچاقچیان مسئولان را دور می‌زنند و چندین برابر نیاز گلدان، خاك در آن می‌ریزند و در خارج از كشور نیز گیاه كه ارزش و اعتباری ندارد، در مواردی حتی دور ریخته می‌شود و آن چه در قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌شود، خاك گلدان است. بنابراین می‌توان گفت به قاچاق خاك جنبه قانونی داده شده است و مسئولان هم كم و بیش از آن اطلاع دارند.

در مورد مقصد خاك قاچاق نیز كارشناسان متفق القول اند كه مقصد این خاك های حاصلخیز و سرمایه های ملی غیر قابل بازیابی، اكثرا كشورهای حاشیه خلیج فارس است كه از نظر خاك زراعی بسیار فقیر هستند و برای كشت و زرع و ایجاد فضای سبز از آن استفاده می‌شود.  .


ممنوع است !
پیش از این رحیم سجادی ، معاون امور آب و خاك وزیر جهاد كشاورزی  با اشاره به این كه خاك كشاورزی جزو لیست كالاهای ممنوعه صادراتی در گمركات كشور است گفته بود، تاكنون هیچ‌گونه صادرات خاك كشاورزی نداشته‌ایم و اگر هم اقدامی در این زمینه صورت می‌گیرد غیرقانونی بوده و گمرك و ستاد مبارزه با قاچاق كالا در این میان مسئول است.
شایان ذكر است سال گذشته نیز بر اساس موافقت نامه قانون قرنطینه‌ای گیاهی كه در مجلس به تصویب رسید، هرگونه جابه جایی گیاهان به همراه خاك ممنوع شد. همچنین براساس این قانون، هر گونه نقل و انتقال خاك و نمونه‌های گیاهی به سایر كشورها ممنوع است و مادامی كه از سوی سازمان حفظ نباتات و وزارت جهاد كشاورزی موافقت‌نامه‌ای امضا نشود، قابل صدور به سایر كشورها نخواهد بود.
گفته های سجادی در حالی تنها واكنش مسئولان به پدیده قاچاق خاك است كه چندی قبل نیز در شمالی ترین نقطه كشور سرگرد برج ثریا ، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان اردبیل  گفته بود« قاچاق خاك پیت در مراتع استان، ۲ سال است كه در مناطق باغر و سبلان آغاز و باعث خسارت فراوان شده است».