ناصر قنديل در البناء نوشت: تا پیش از دعوت ترامپ از ایران برای مذاکره، فضایی متشنج بر روابط دو طرف حاکم بود؛ بنابراین چه اتفاقی افتاده است که رئیس جمهور آمریکا چنین پیشنهاد تحریک آمیزی به ایران می دهد؟
به گزارش «انتخاب»، این رسانه عرب زبان ادامه داد: طی ماههایی که آمریکا برای خروج از توافق هسته ای آماده می شد، تحرکات واشنگتن مبتنی بر محاسبات متعددی بود که پس از خروج آن از برجام کم کم به معرض ظهور رسید و محور این محاسبات، در درجه اول، تلاش برای ایجاد ناتوی عربی به رهبری عربستان، و همراهی اسرائیل تحت عنوان«معامله قرن» بود؛ عنوانی مشترک با راه حل پیشنهادی برای مساله فلسطین. محور دوم، تلاش برای معامله با روسیه با هدف اخراج ایران از سوریه. محور سوم، تشدید تحریمهای مالی علیه ایران، که اساس آن، محرومیت این کشور از فروش نفت بود و محور چهارم، پیشرفت هم پیمانان آمریکا در منطقه، بویژه عربستان سعودی در زمینه درگیری با ایران در یمن.
تأملی کوتاه در این چهار محور مورد نظر آمریکا، نشان می دهد که تمام محاسبات ترامپ در این مورد شکست خورده است؛ معامله قرن معلّق مانده و رئیس جمهور آمریکا در نشست هلسینکی به این یقین رسید که روسیه در دیدگاه خود در مورد توازنهای بین المللی و معیارهای منافع استراتژیکش، جایگاه ممتازی برای ایران قائل است. علاوه بر این، سیاست تحریمهای آمریکا علیه ایران، مورد پذیرش اغلب دولتهای اروپایی، ترکیه و بویژه روسیه و چین قرار نگرفت و حساب آمریکا روی مقابله عربستان با ایران در یمن نیز به نتیجه مورد نظر نرسید و سعودیها نتوانستند در یمن کاری از پیش برند. بنابراین، ایالات متحده به ناچار گزینه جنگ را در دست بررسی قرار داد؛ چرا که آمریکایی ها دریافتند که با اینگونه اقدامات قادر به ایجاد خللی در پایداری ایران و قدرتنمایی آن در منطقه نیستند.
در همین اثنا بود که انتخابات پاکستان انجام شد و نتیجه ای خلاف میل واشنگتن و هم پیمان آن، عربستان داشت. در انتخابات پاکستان عمران خان و حزب او پیروز شد و ناخشنودی سعودیها از این انتخاب تا حدی بود که عمران خان را دُم وابسته به ایران توصیف کردند. تحلیلگران غربی بر این عقیده هستند که پیروزی عمران خان در انتخابات پاکستان باعث می شود منطقه ای که در امتداد چین تا دریای مدیترانه قرار دارد، به دامنه ای حیاتی برای ایران تبدیل شود؛ بویژه آنکه پاکستان در دو بخش نفت و گاز، روابط اقتصادی مهمی با ایران دارد. پیروزی خان، که دشمن وهابیت و خواستار به دور افکندن تفرقه مذهبی است، به پاکستان فرصت نزدیکی بیشتری به ایران را می دهد. هراس آمریکا و عربستان از این نزدیکی بین ایران و پاکستان به این دلیل است که پاکستان کشوری دارای سلاح اتمی است.
همانطور که تحلیلگران آمریکایی می گویند، ایران یمن یا کره شمالی نیست و اجرای تحریمها علیه آن، به دلیل مرزهای جغرافیایی زمینی و دریایی گسترده ای که دارد، تقریبا محال است؛ چرا که تعداد همسایگان مستقیم آن که روابط تجاری گسترده ای با این کشور دارند، به 16 کشور می رسد و در این میان، ترکیه مثال خوبی است که پاسخ تندی به در خواست آمریکا در مورد توقف خرید گاز ایران داد.
انتظار داشتیم که رئیس جمهور آمریکا به شرط توقف به اصطلاح دخالتهای ایران در دولتهای همسایه یا توقف برنامه های موشکی آن، در خصوص دیدار با مسئولان ایران اعلام آمادگی کند، اما ترامپ دعوت به مذاکره ای بدون شرط کرد و ایران پاسخ منفی داد! شاید باید تحولات پاکستان پس از تشکیل دولت جدید را پیگیری کنیم تا بتوانیم خوانش تازه ای از جغرافیای سیاسی منطقه در شرایط جدید داشته باشیم.
مترجم: مریم نصرالهی
