در دهه‌های گذشته، اکثر قریب به اتفاق طلاب و روحانیون، با لباس روحانیت در جامعه حضور داشتند، به طوری که در بطن جامعه صرف مشاهده فردی که لباس روحانیت برتن داشت، مشخص می شد که او یک روحانی و تحصیل کرده حوزه علمیه است.
امروزه تعداد قابل توجهی از طلاب هستند که ظاهر و پوشش آن ها نشان دهنده طلبه بودنشان نیست، در واقع پس از جویا شدن از نوع تحصیلات آن ها، به طلبه بودن این افراد پی می بریم.
اوایل شاید پذیرش اینکه یک طلبه چرا از پوشیدن لباس روحانیت امتناع می کند و به عبارتی تمایلی به پوشیدن این لباس را در جامعه ندارد برای دیگران کمی تعجب آور بود، اما با گذشت چند سال از این مسئله و افزوده شدن تعداد طلبه هایی که لباس روحانیت نمی پوشند، پذیرش این امر آسان تر شد.
آیا قصور عده‌ای از طلاب، نگرش برخی مردم را به این قشر تغییر داده است؟
این که یک طلبه با اینکه مجوز "تلبس" را دریافت کرده اما تمایل چندانی به استفاده از آن را ندارد، شاید دلایلی دارد که کاملا منطقی به نظر برسد؛ اما اینکه آیا تغییر نگرش افراد جامعه نسبت به طلاب در این امر دخیل بوده است و یا علت این امر، شخصی بوده و منحصر به ویژگی های شخصیتی و طرز تفکر او می شود، مسئله دیگری است.
متاسفانه در اثر قصور برخی افرادی که از قشر روحانیت و طلبه هستند، نوع نگرش عده ای از مردم به تمامی طلاب و روحانیون تغییر کرده است، بدیهی است که یک انسان در هر لباس، مقام و منصبی باشد، امکان خطا و اشتباه برای او وجود دارد و اینکه خطای یک عده را به تمامی آن قشر تعمیم بدهیم و همه را مقصر بدانیم، با هیچ منطقی سازگاری ندارد؛ البته این نکته نیز باید در نظرگرفته شود که پذیرش خطا و قصور عده ای از اقشار جامعه برای مردم بسیار سخت تر از عامه مردم است.
گاهی همین تغییر نگرش ها از سوی برخی، جامعه را به سمتی سوق می دهد که برخی طلاب برای آنکه، نگرش خاصی نسبت به آنان صورت نگیرد، ترجیح می دهند لباس روحانیت نپوشند یا حداقل تنها در محافلی "ملبس" باشند که پوشیدن این لباس الزامی و متناسب با شأن لباس روحانیت است؛ البته این امر قطعا یکی از چند علل این مسئله است.
چندی پیش آیت الله سبحانی در درس خارج خود بر لزوم معمم شدن طلاب تاکید کرد و گفت: خیلی‌ها درس حوزه می‌خوانند ولی معمم نمی‌شوند؛ در صورتی که کت و شلوار پوشیدن متناسب با جایگاه روحانیت نیست و باید این مسئله را در حوزه الزامی کنیم و یک روحانی همیشه معمم باشد.
این مرجع تقلید بر مسئله ترویج القاب دکتری و ... نیز اشاره و بیان کرد: نباید از این گونه القاب در حوزه بهره ببریم زیرا نشانه عجز ما و عقده داشتن است و باید به همان الفاظ همیشگی خودمان یعنی حجت‌الاسلام و آیت‌الله و ... اکتفا کنیم.
انگیزه نداشتن برخی طلاب جهت پوشیدن لباس روحانیت
مسئول تلبس معاونت تهذیب حوزه علمیه قم در این رابطه به ایسنا گفت: هنگامی که نوع حکومت مربوط به روحانیت باشد، چه بسا که به محض بروز برخی مشکلات اقتصادی، سیاسی و ... برخی از مردم روحانیون را در ایجاد چنین مشکلاتی مقصر بدانند و این گمان اشتباه از سوی برخی، فضای جامعه را به سمتی سوق می دهد که عده ای از روحانیون و طلاب، علاقه ای نسبت به تلبس نشان دهند.
متقی زاده در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، عنوان کرد: آمار دقیقی در خصوص عدم تمایل طلاب به پوشیدن لباس روحانیت در دست نیست و چه بسا درصد زیادی از طلاب حوزه های علمیه، نسبت به ملبس بودن تمایل نشان می دهند اما از آنجا که درصد طلاب نسبت به دیگر اقشار جامعه چندان قابل توجه نیست، این مسئله در جامعه نمود پیدا می کند.
وی گفت: این نکته نیز قابل توجه است که امروزه انگیزه طلبه ها نسبت به گذشته در خصوص پوشیدن لباس روحانیت در جامعه کم تر شده است که شاید یکی از دلایل مهم و عمده این امر، تغییر فضای امروزه جامعه باشد؛ به این معنا که نوع حکومت در این زمان مربوط به قشر روحانیت است.
مسئول تلبس معاونت تهذیب حوزه علمیه تصریح کرد: یکی دیگر از دلایل عدم تمایل برخی طلاب به پوشیدن لباس روحانیت، تغییر نوع تربیت طلبه ها در حوزه های علمیه امروز نسبت به گذشته است؛ چراکه در حوزه های علمیه قدیم، یک مجتهد و فقیه به تنهایی مسئولیت آموزش و تربیت طلاب را برعهده می گرفت و نوع ارتباط او با شاگردان به گونه ای بود که در جنبه های مختلف زندگی طلاب ایجاد انگیزه می کرد.
5 هزار طلبه در سال گذشته، مجوز پوشیدن لباس روحانیت گرفته اند
وی با اشاره به اینکه امروزه نیز با برنامه ریزی های انجام شده در حوزه های علمیه، طرح های مختلف تربیتی برای طلاب اجرا می شود، تاکید کرد: در زمینه تربیت طلاب و ایجاد انگیزه در این قشر جامعه، حوزه های علمیه پیشرفت قابل توجهی داشته است اما در برخی از جنبه ها، به ویژه "تلبس" طلاب و ایجاد انگیزه در این موضوع خاص، هنوز هم نیازمند اقدامات بیشتری است.
مسئول تلبس معاونت حوزه علمیه خاطر نشان کرد: با وجود اینکه برخی از روحانیون و طلاب تمایل چندانی به پوشیدن لباس در جامعه ندارند، اما هنوزهم عده قابل توجهی از این قشر به ملبس شدن علاقه دارند، به طوری که طبق آمار سال گذشته حدود 5 هزار نفر از طلبه های حوزه علمیه مجوز تلبس گرفته اند.
متقی زاده با تاکید براینکه اجباری به ثبت نام و اخذ مجوز تلبس از سوی حوزه علمیه وجود ندارد، گفت: تمامی قریب به 5 هزار نفر از طلابی که مجوز تلبس گرفته اند با علاقه خود نسبت به اخذ مجوز تلبس اقدام کرده اند که این نشان دهنده تمایل این عده قابل توجه به پوشیدن لباس روحانیت است.
یک طلبه به آسانی مجوز پوشیدن لباس روحانیت نمی گیرد
وی در خصوص فرایند ثبت نام و اخذ مجوز "تلبس" تصریح کرد: زمانی که یک طلبه نسبت به اخذ مجوز پوشیدن لباس روحانیت اقدام می کند، طبق قوانین باید فرایندی را از زمان ثبت نام طی کند و پس از شرکت در کارگاه های مختلف و گذراندن دوره ای خاص، انگیزه او نسبت به پوشیدن لباس روحانیت مورد بررسی قرار گرفته و سپس مجوز "تلبس" به او تعلق می گیرد.
مسئول تلبس معاونت تهذیب حوزه علمیه گفت: اخیرا درخواست های متعددی از سوی برخی طلاب نسبت به اخذ مجوز تلبس پس از گذراندن پایه چهارم حوزه، مطرح شده است؛ از آنجا که طبق قوانین و آیین نامه، اخذ مجوز تلبس پس از اتمام پایه پنجم در حوزه های علمیه امکان پذیر است، برخی از طلاب این درخواست را مطرح کرده اند تا بتوانند زودتر از موعد مقرر نسبت به اخذ مجوز تلبس اقدام کنند.
سلب برخی امتیازات از طلابی که لباس روحانیت نمی پوشند
متقی زاده با تاکید بر اینکه برخی امتیازات تنها به طلابی که ملبس هستند، تعلق می گیرد، افزود: دریافت مدرک سطح سه و سطح چهار حوزه علمیه برای طلاب، دریافت شهریه طبلگی، اختصاص و واگذاری مسکن های مربوط به طلاب از امتیازاتی است که پس از اطمینان از پوشیدن لباس روحانیت یک طلبه توسط مسئولین امر به آنان اختصاص پیدا می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: در صورتی که امور صیانتی حوزه، پس از پیگیری های خود از نپوشیدن لباس روحانیت یک طلبه آگاهی پیدا کند، مجوز تلبس او باطل می شود؛ بنابراین یک طلبه پس از اخذ مجوز تلبس ملزم به استفاده از آن است.
در پایان عنوان این نکته ضروری است که این مطالب، یک تحلیل کوتاه آماری از تعداد طلاب علاقمند به "تلبس" و درواقع شرایط، قوانین و برخی علل عدم پوشیدن لباس روحانیت بود که ذکر شد.
بررسی علت های دیگر این مسئله و تحلیل آن ها از زبان طلابی که علاقمند به پوشیدن لباس روحانیت هستند و یا تمایلی به "ملبس بودن" ندارند نیز قابل تامل است که در گزارش بعدی به بیان آن می پردازیم.
