اکونومیست نوشت: بیست سال پیش، این کار تصمیمی غیرمنطقی به نظر می‌رسید. دی پی ورلد یکی از بزرگترین شرکت‌های دریایی جهان است. این شرکت از دفتری در دوبی که منظره بندر جبل علی را در مقابل دارد، فعالیتش در چهل کشور را هدایت می‌کند. اکثر این فعالیت نیز در مراکز عمده حمل و نقل دریایی مانند لندن و روتردام صورت می‌گیرد. اما این شرکت در دهه نود میلادی اقدام به سرمایه‌گذاری‌های کلان در شاخ آفریقا کرد. یک بندر بزرگ در جیبوتی ساخت و اکنون بندری در سومالی را در دست احداث دارد. میزان تولید ناخالص داخلی این دو کشور کوچک آفریقایی روی هم از مولداوی کمتر است. اما این شرکت همچنان این منطقه را یک فرصت بزرگ اقتصادی در آینده می‌داند.
به گزارش «انتخاب»، یکی از شیخ‌نشین‌های امارات متحده عربی یعنی دوبی، اکثریت سهام شرکت دی پی ورلد را در اختیار دارد. امارات یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس است که تلاش می‌کند از طریق بنادر، جایگاهی راهبردی در شرق آفریقا برای خود دست و پا کند. تسلط بر این بنادر، مزایای نظامی و اقتصادی به دنبال دارد، اما به تنش‌ها در منطقه نیز می‌افزاید. مدیران شرکت دی پی معتقدند که منطقه شاخ آفریقا که مدت‌ها درگیر جنگ بوده، به بنادر زیادی احتیاج دارد. کشور اتیوپی که پرجمعیت و دارای رشد سریعی است، پس از جدا شدن اریتره، مرز دریایی خود را از دست داده است. ۹۵ درصد بازرگانی این کشور ۱۰۵ میلیونی به جیبوتی وابسته است. کشور‌هایی مانند سودان جنوبی، اوگاندا، رواندا و مناطق مرکزی به دنبال راه دسترسی به بازار‌ها هستند. این شرکت معتقد است منطقه میان سومالی و سودان به ۱۰ تا ۱۲ بندر نیاز دارد. اما تنها نیمی از این ظرفیت پر شده است.
نخستین مکان عملیات شرکت دی پی، در مستعمره پیشین فرانسه یعنی جیبوتی بود که در دهه ۹۰ امتیاز احداث بندر در آن کسب شد. این شرکت احداث یک بارانداز و زیرساخت جاده‌ای لازم را تامین مالی کرد. این بندر هم‌اکنون بزرگترین کارفرمای جیبوتی و منبع اصلی درآمد دولت این کشور تلقی می‌شود. این بندر با ظرفیت کامل یعنی هشتصد هزار کانتینر در حال فعالیت است. بخش اعظم محموله‌ها نیز از مبدا آدیس آبابا پایتخت اتیوپی و از طریق خط آهنی که چینی‌ها ساختند می‌آید. پس از حملات یازدهم سپتامبر و احداث پایگاه نظامی آمریکا در این منطقه، جایگاه جیبوتی ارتقا یافت. فرانسه و چین نیز در آنجا پایگاه دارند و ناوگان سایر کشور‌ها به منظور مقابله با دزدان دریایی سومالی در سواحل آن گشت زنی می‌کنند. اما به خود اماراتی‌ها اجازه تاسیس پایگاه نظامی در آنجا داده نشد که بخشی از آن به دلیل روابط خوب امارات با رقیب جیبوتی یعنی اریتره بود. در سال ۲۰۱۵امارات یک پایگاه نظامی در جنوب اریتره تاسیس کرد که اکنون در جنگ علیه حوثی‌های یمن از آن استفاده می‌کند و دسترسی سریع به بندر حدیده مرکز درگیری‌ها در یمن را فراهم می‌کند. همچنین امارات به امضای توافقنامه صلح میان اریتره و اتیوپی کمک کرد. ادامه این صلح به رفع تحریم‌های اریتره و امکان جذب سرمایه گذاری و رشد بنادر این کشور کمک خواهد کرد.
در سال ۲۰۱۶ شرکت دی پی امتیاز سی ساله بهره‌برداری از بندر بربرا در منطقه خودمختار سومالی لند را کسب کرد که البته هنوز هیچ کشوری استقلال آن را به رسمیت نشناخته است. منتقدان معتقدند این قرارداد منجر به تجزیه سومالی خواهد شد. اما نگرانی جیبوتی این است که این بندر تبدیل به رقیب این کشور در تامین نیاز‌های تجاری اتیوپی شود. البته اتیوپی نیز با خرید ۱۹ درصد از سهام این بندر، خطر از دست دادن صد‌ها میلیون دلار درآمد جیبوتی را پدید آورده است.
این اقدامات به تقویت جایگاه امارات در یک منطقه راهبردی کمک می‌کند. امارات در میان کشورهای عرب تنها کشوری است که به دنبال بسط حضور نظامی فراتر از مرز‌های خود است. این بنادر در جوار باب المندب قرار دارند که تنگه ورودی دریای سرخ است. در سال ۲۰۱۶ روزانه ۴.۸ میلیون بشکه نفت از این تنگه ترانزیت می‌شد. البته رقابت در حال افزایش است. قطر با شراکت ترکیه در حال تاسیس بنادری در سودان است. عربستان سعودی نیز در حال مذاکره برای احداث یک پایگاه دریایی در جیبوتی است. همه کشورهای عرب در تلاشند زمین‌های کشاورزی در شرق آفریقا به دست بیاورند و نیاز‌های غذایی خود را تامین کنند. روزی ممکن است از بنادر امارات برای صادرات محصولات غذایی از آفریقا به این کشور استفاده شود.
اما کشورهای حوزه خلیج فارس با ورود به این منطقه، اختلافاتشان را نیز به این منطقه مستعد درگیری می‌کشانند. قطر برای رفع اختلافات اریتره و جیبوتی واسطه شده و نزدیک به یک دهه نیرو‌های حافظ صلح خود را در مرز این دو کشور مستقر کرده است. اما با آغاز بحران محاصره قطر توسط ائتلاف عربستان، اریتره و جیبوتی هر دو به عربستان پیوستند. در نتیجه قطر نیرو‌های خود را از این منطقه خارج کرد و اریتره به سرعت مناطق مورد اختلاف با جیبوتی را به تصرف خود درآورد. اعراب باید با چین نیز رقابت کنند. امارات امید دارد که تبدیل به بخشی از طرح کمربند تجاری جدید چین شود که مستلزم میلیارد‌ها دلار سرمایه‌گذاری ریلی و بندری است. جبل علی شلوغ‌ترین بندر خارج از آسیاست که پل ارتباطی اصلی با آفریقا تلقی می‌شود. اما ممکن است چین این بندر واسطه را از مسیر خود حذف کند. در سال ۲۰۱۴ جیبوتی تلاش کرد با متهم کردن شرکت دی پی به پرداخت رشوه برای اخذ امتیاز، اماراتی‌ها را دور بزند که البته دیوان داوری در لندن این اتهام را وارد ندانست.
در ماه فوریه جیبوتی مقررات حقوقی را کنار گذاشت و با بهانه اینکه شرکت اماراتی با سرعت کافی طرح‌های توسعه‌ای را اجرا نکرده، بندر را مصادره کرد. برخی معتقدند جیبوتی به علت بدهی‌های سنگینی که به چین دارد، بندر را از اماراتی‌ها به نفع چین بازپس گرفته است. در ماه جولای، جیبوتی نخستین فاز از طرح ۳.۵ میلیارد دلاری احداث بزرگترین منطقه آزاد اقتصادی در آفریقا را عملیاتی کرد. منبع اصلی تامین مالی این پروژه از سوی شرکت‌های چینی تامین می‌شود. البته شرکت دی پی این اقدام را نقض توافق کسب امتیاز بندر دانسته و تهدید به طرح دعوای حقوقی کرده است. این امارات بود که جیبوتی را در نقشه‌های جغرافیایی برجسته کرد، اما اکنون با خطر بیرون رانده شدن از آن مواجه است.
