بقعه تاریخی 500 ساله «سید محسن مشعشعی» در دشت آزادگان خوزستان، با هدف ساخت مرکز فرهنگی هنری توسط شورای روستا با خاک یکسان شد.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی تیری سه شنبه در گفت وگو با ایرنا از تخریب کامل بنای تاریخی آرامگاه «سید محسن» خبر داد و گفت: آرامگاه این امامزاده علاوه بر ارزش مذهبی، ارزش تاریخی نیز داشته و مربوط به یکی از حاکمان سلسله مشعشعیان بوده که نخستین حکومت شیعه در جهان به شمار می رود.
احمدجعفری ماجد با انتقاد از اداره میراث فرهنگی دشت آزادگان اظهار داشت: با وجود قدمت 500 ساله و پیگیری دوستداران میراث فرهنگی، این بنا هنوز ثبت فهرست آثار ملی تاریخی نشده بود، و این مساله مشکلاتی را در حفاظت از این اثر بوجود آورده بود، البته این نمی تواند بهانه ای برای تخریب بنا باشد، زیرا اثر تاریخی مشهود بوده و هیچکس مجاز به تخریب آن نبوده است.
«سید محسن» یا «المحسن» که ارج و قرب بسیاری میان مردم حمیدیه و دشت آزادگان دارد، از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است. به باور فعالان میراث فرهنگی خوزستان، او همان «سلطان محسن مشعشعی» سومین حاکم مشعشعیان است.
مرکز فرهنگی هنری، بجای نیم قرن میراث
عضو شورای روستای شریعتی (سید عباس) از توابع دشت آزادگان نیز در گفت وگو با ایرنا تخریب بقعه «سید محسن» در این روستا را تایید کرد و گفت: این بنا قدیمی بوده، به همین دلیل برای ساخت یک مرکز فرهنگی هنری نوساز آن را تخریب کردیم.
مهدی عبیات افزود: مجوز تخریب این بنا را از میراث فرهنگی و سایر سازمان های مرتبط دریافت کرده ایم.
وی تصریح کرد: این بقعه ثبت میراث فرهنگی نشده و از نظر ما نیز این بنا تاریخی نبوده و تنها یکی از دیوارها ارزش تاریخی داشته که به دلیل تصمیمی که برای بازسازی بنا گرفتیم امکان حفظ این دیوار هم نبود.
عبیات اضافه کرد: چند نوبت به میراث فرهنگی دشت آزادگان و حمیدیه برای ثبت این بنا مراجعه کردیم اما موفق به ثبت این بنا نشدیم و با توجه به قدمت ساختمان، ادامه این وضع ممکن نبود.
به گفته وی، بنای بقعه به جز قبر، کاملا تخریب شده است.
عبیات با بیان اینکه اعتبار مورد نیاز بازسازی این بنا توسط خیران جمع آوری شده است، گفت: یکی از نوادگان امامزاده از عراق آمده و هزینه بازسازی آن را تقبل کرده، خیران روستا نیز کمک های خود را به این مبلغ اضافه کرده اند.
حرکت لاک پشتی ثبت میراث
رئیس اداره میراث فرهنگی دشت آزادگان نیز، دادن مجوز برای تخریب آرامگاه سید محسن مشعشعی را تکذیب کرد و گفت: هیچگونه استعلامی از این اداره برای تخریب این بنا انجام نشده است.
علی عبیاوی با بیان اینکه آرامگاه سید محسن در حدود 500 سال قدمت داشته و مربوط به یکی از حاکمان مشعشعیان است، افزود: پرونده این بنا در اداره میراث فرهنگی وجود داشته اما هنوز ثبت نشده بود.
اداره میراث دشت آزادگان 10 سال است که تاسیس شده و در حال حاضر هیچ کارمندی ندارد. عبیاوی حدود 20 روز پیش به عنوان رئیس اداره میراث فرهنگی دشت آزادگان و هویزه، از آموزش و پرورش به این اداره منتقل شده است.
وی درباره میزان خسارت وارد شده به این بقعه تاریخی، اظهار داشت: عصر امروز خبر تخریب بنا را شنیدم و هنوز از محل بازدید نکرده ام.
عبیاوی اضافه کرد: میراث در ثبت آثار تاریخی این شهرستان به کندی عمل کرده و با وجود داشتن آثار با ارزش، این منطقه فاقد اثر ثبت شده میراثی و تاریخی است.
این سومین اثر تاریخی در خوزستان است که در یک ماه گذشته تخریب می شود. ابتدا بخشی از کوشک حمیدیه به دلیل باران های شدید و عدم مرمت تخریب شده بود، بعد از آن و در روزهای اخیر تپه های باستانی شوش برای ساخت زیرگذر توسط شهرداری گودبرداری شد و اکنون بقعه تاریخی 500 ساله با خاک یکسان شده است.
پرونده این اثر در اداره کل میراث فرهنگی خوزستان، به نام امام زاده محسن مشعشعی و زمان ساخت بقعه دوره صفوی و قرون متاخر اسلامی است. بر این اساس آرامگاه از نظر معماری (گنبدخانه، پیش ورودی و تزئینات داخلی طاق نما و طاقچه ها) از اهمیت تاریخی برخوردار است اما به دلیل اینکه جزو بقاع متبرکه بوده هیچگاه در اولویت ثبت در فهرست تاریخی قرار نگرفته بود.
عادل نصر، فعال و دوستدار میراث فرهنگی معتقد است: «محسن مشعشعی» معروف به «سلطان محسن» یا «سید محسن» از سه جهت ارزش میراثی دارد. بنای باقیمانده به عنوان بقعه که دارای سبک معماری دوره مشعشیان است، همچنین شخصیت او به عنوان رهبر طریقت مشعشعی و شخصیت او به عنوان حاکم منطقه اهمیت دارند.
به گفته او، محسن مشعشعی بعد از پدرش محمد بن فلاح (مؤسس سلسله مشعشعیان) و برادرش مولا علی، به حکومت می رسد (سال 870 تا 905 هجری قمری). مورخانی مانند «غیاثی» و «سید علی بن سید عبدالله» در کتاب «الرحلة المکیة» و «احمد کسروی» نیز به نقل از آن دو می گویند که قلمرو محسن شامل خوزستان، دهدشت، کهگیلویه، تمام بنادر خلیج فارس، از بغداد تا بصره و القطیف عربستان و به گفته برخی بخشی از کرمانشاه بوده است. محسن در واقع یک حاکم و رهبر شیعی بوده که قبل از صفویان به همگن سازی مذهبی در مناطق تحت نفوذش پرداخت. او نه تنها حاکم منطقه بلکه رهبر معنوی مشعشیان و تنها حاکمی از این سلسله است که قبرش بر جای مانده است. او همچنین شهر حویزه المحسنیة، المالکیة و قیصریة را بوجود آورده بود.
