المانیتور نوشت: تاکنون برجام به جای اینکه گشاینده فصل جدیدی از روابط میان ایران و غرب باشد، فرصتی است که به فهرست بلندبالای وعده‌های محقق نشده افزوده شده است.

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: روز هفتم ژانویه طی سخنرانی دریابان شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران در یک کنفرانس بین‌المللی در تهران گفت: «فرصت اروپایی‌ها برای ایفای تعهدات خود نسبت به ایران طبق سند برجام به خصوص درباره تاسیس سازوکار ویژه مالی به پایان رسیده است». وقتی از او پرسیده شد که شفافتر بگوید آیا منظورش طرح راکد مانده سازوکار ویژه مالی اروپایی هاست، پاسخ داد: «منظورم تمام تعهدات آن طبق برجام است که سازوکار مالی یکی از آنهاست». این اظهارنظر شمخانی از سه نظر واجد اهمیت فراوانی هستند.

اول و مهمتر از همه اینکه، هیچ مقام رسمی در ایران تاکنون صریحا نگفته بود که فرصت اعطا شده به اروپا برای انجام تعهداتش طبق برجام خاتمه یافته است. در عوض مقامات ایرانی از روحانی گرفته تا ظریف، بارها هشدار داده بودند که این زمان در حال منقضی شدن است و ایران منتظر اروپا نخواهد ماند و یا اینکه ترک توافق یکی از گزینه‌های ایران است.

دوم اینکه موضع شمخانی نسبت به توافق هسته‌ای، با توجه به نوع رابطه‌ای که با روحانی دارد و موقعیت او در نظام تصمیم‌گیری ایران، از اهمیت بالایی برخوردار است. روحانی بلافاصله پس از روی کار آمدن در دور نخست ریاست‌جمهوری، شمخانی را به دبیری شورای عالی امنیت ملی منتصب کرده بود . او تاکنون به نحو موثری این وظیفه را انجام داده است. شمخانی که طی دو دوره ریاست‌جمهوری رییس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران، محمد خاتمی پست وزارت دفاع را در اختیار داشت، همراه با خود رویکردی معتدل را پس از سعید جلیلی، به این نهاد آورد. به این ترتیب روحانی توانست نفوذ زیادی در شورای عالی امنیت ملی به دست بیاورد.

 باتوجه به حضور رییس مجلس ایران، علی لاریجانی در این شورا که در پرونده هسته‌ای به همکاری نزدیک با روحانی پرداخت و همچنین دفاعش از تعامل با غرب برای نجات برجام، رییس‌جمهور میانه‌رو ایران موفق شده اکثریت کرسی‌های این شورا را در اختیار بگیرد.

سوم اینکه این موضع شمخانی، همزمان با واکنش شدید تندروها به موضع معتدل روحانی در تعامل با غرب و پایبندی به برجام اتفاق می‌افتد. نهم ژانویه روزنامه‌ تندروی وطن امروز در پی تصمیم اتحادیه اروپا برای تحریم‌ ایران به اتهام طرح‌ریزی حملات تروریستی در اروپا، واکنش شدیدی نشان داد و تاکید کرد که با گذشت هشت ماه، هنوز خبری از تاسیس سازوکار ویژه مالی نیست.

فعلا آشکار نیست که آیا یک تغییر رویکرد واقعی در ایران رخ داده باشد. یکی از مقامات ارشد ایرانی در پاسخ به سوالی درباره اظهارات شمخانی به شرط عدم افشای هویت به المانیتور گفت: «هیچ تغییر سیاستی در کار نیست». با احتساب این اظهارات و گفته‌های شمخانی، به نظر می‌رسد که اگرچه تحریم‌های جدید اروپا موجب برگرداندن ورق نمی‌شود، اما تداوم انفعال اروپا در تاسیس سازوکار ویژه مالی به خوبی می‌تواند باعث چنین اتفاقی شود. البته برخی نیز معتقدند خروج ایران از برجام بسیار نامحتمل است چراکه سایر گزینه‌های ایران در این صورت، بسیار نامطلوب تر از پایبندی به توافق خواهند بود.