محمد هاشمی: امام(ره) نگفتند بختیار نیاید، فرمودند استعفا بدهد بعد بیاید / مهمترین دیدار امام(ره) در پاریس، با نماینده کارتر بود

محمد هاشمی از همراهان امام خمینی(ره) در پاریس می گوید: سیدجلال‌الدین تهرانی که به پاریس آمد امام(ره) شرط گذاشتند که نخست استعفا بدهد بعد بیاید. بختیار هم که درخواست دیدار کرد، امام(ره) نگفتند نیاید بلکه فرمودند نخست استعفا بدهد بعد بیاید؛ یعنی امام(ره) عواملی که می خواستند از طرف دستگاه حکومت با ایشان دیدار کنند به شرط استعفا قبول می کردند.

هاشمی در گفت وگوی خود با «ایرنا» به دوران حضور خود در پاریس در کنار امام خمینی(ره) تا پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357خورشیدی پرداخته است.

متن گفت وگو با وی را در ادامه می خوانیم:

** شما از چه زمانی به پاریس نزد امام(ره) رفتید؟
***هاشمی: من بعد از ورود امام(ع) به پاریس از آمریکا به آنجا رفتم و از 117روزی که ایشان در آنجا بودند من هم 114روز در کنارشان حضور داشتم.

**در بعضی از کتاب های تاریخی از شما به عنوان محافظ امام خمینی(ره) در پاریس یاد شده است. وظیفه شما در آنجا چه بود؟
***هاشمی: خانواده ما قبل از اینکه امام(ره) تبعید شوند با ایشان آشنا و رابطه خانوادگی پیدا کرده بودیم. در روزهای نخست که در پاریس بودم تعدادی از دانشجویان برای پیام گرفتن از امام(ره) برای انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا خدمت ایشان رسیدند که من هم با دانشجوها رفتم امام(ره) به من فرمودند شما نمی توانید بروید و باید اینجا بمانید. در همین زمان برادرم آیت الله هاشمی در زندان بود و من هم به امام(ره) گفتم که آقا من نیومدم که بروم من در پاریس هستم. من در آنجا همه کار می کردم؛ یعنی به عنوان محافظ همراه امام(ره) راه می رفتم، هنگام نماز پشت سر ایشان می ایستادم، خرید منزلشان انجام می دادم، بیانیه تهیه می کردم و راننده هم بودم؛ یعنی هرکاری که آنجا بود انجام می دادم.

**در مدت زمان حضور امام(ره) در پاریس با ایشان چه نوع دیدارهایی می شد؟
***هاشمی: امام(ره) روزانه چندین دیدار داشتند. به این معنا 2 نوع دیدار بود یکی دیدارهای عمومی که دانشجو و غیر دانشجو ایرانی می آمدند. به عنوان مثال بعد از نماز با آنها صحبت می کردند شب هم که می آمدند صحبت می کردند. نوع دیگر دیدارهای اشخاص مبارز که فردی یا چند نفره انجام می شد. همه مبارزان آن زمان از کشور هایی مثل فلسطین، الجزایر و جاهای مختلف می آمدند اما یکی از دیدارهایی که به نظر من تعیین کننده و مهم بود، دیدار مهندس مهدی بازرگان و سیدحسن شریعتمداری فرزند آیت الله سیدکاظم شریعتمداری با امام(ره) بود.

**این افراد چه صحبتی با امام(ره) داشتند؟
***هاشمی: این افراد پیشنهاد مشخص به امام داشتند، اینکه امام(ره) شورای سلطنت را بپذیرند. آن شب برای امام(ره) خیلی تلخ بود؛ یعنی زمانی که امام گریه کرد همون شب بود که در صحبت هایشان گفتند که سیاسیونی آمدند به من پیشنهاد می کنند که من اینها را بپذیرم و اگر خمینی هم بپذیرد مردم نمی پذیرند خمینی چگونه می تواند بپذیرد خانواده ای که دیروز با فرزندانشان بودند امروز بچه هایشان شهید شدند اینها نمی پذیرند که این امام در این سخنان اشاره به دیدار فرزند آیت الله شریعتمداری داشتند. بعد مهندس بازرگان به لندن رفت و مجدد بازگشت. می خواست با امام (ره) ملاقات کند که ایشان فرمودند حرفهایت را زدی حرف جدیدی داری؟ این یکی از دیدارهای مهم بود.

**آیا دیدار مهم دیگری هم اتفاق افتاد؟
***هاشمی: بله. کریم سنجابی و چند تَن دیگر از جبهه ملی به پاریس آمدند امام نخست آنها را نپذیرفتند و گفتند که یک بیانیه بدهید که نهضت اسلامی است و مردم حکومت اسلامی می خواهند چون آنها نظرشان این بود که شاه سلطنت کند نه حکومت تغییر نظام نمی خواستند اما امام(ره) نخست گفتند بیایند امضا کنند که اگر از پیش من رفتند حرف دیگری نزنند به همین دلیل بیانیه ای نوشتند دادند آنها امضا کردند و با آنها شرط کردند که موضعشان مردم باشد.

**شروط امام(ره) برای سیدجلال‌الدین تهرانی رییس شورای سلطنت و شاپور بختیار نخست وزیر، برای دیدار با ایشان چه بود؟
***هاشمی: سیدجلال‌الدین تهرانی که به پاریس آمد امام(ره) شرط گذاشتند که نخست استعفا بدهد بعد بیاید. بختیار هم که درخواست دیدار کرد، امام(ره) نگفتند نیاید بلکه فرمودند نخست استعفا بدهد بعد بیاید؛ یعنی امام(ره) به هیچ وجه حکومت پهلوی را تایید نمی کردند چون آن را نامشروع می دانستند و عواملی که می خواستند از طرف دستگاه حکومت با ایشان دیدار کنند به شرط استعفا قبول می کردند.

**در زمان حضور امام(ره) در پاریس نماینده جیمی کاتر رییس جمهوری آمریکا به همراه نماینده ژیسکاردستن رییس جمهور فرانسه به دیدار ایشان آمدند. در این دیدار چه درخواست هایی از امام(ره) شد؟
***هاشمی: دیدار مهم دیگری که اتفاق افتاد نماینده جیمی کاتر رییس جمهوری آمریکا بود در اوایل بهمن از کاخ الیزه تماس گرفتند که نماینده کارتر می خواهد با امام(ره) دیدار کند به ایشان گفتیم امام(ره) هم پذیرفتند ساعت 10 شب نماینده کارتر به همراه نماینده ژیسکاردستن رییس جمهور فرانسه آمدند. نماینده کارتر از امام خواست که الان به ایران نرود ایران برای ایشان خطرناک است و به طور ضمنی می گفت شما در مسایل ایران دخالت نکنید اما امام(ره) به آنها گفتند که من هنوز تصمیم نگرفته ام به ملت هم نگفته ام که با آمریکایی هایی که در ایران هستند چه کنند اگه لازم باشد می گویم؛ یعنی امام(ره) به یک مقداری نماینده کارتر را تهدید کرد. نماینده فرانسه از راه مهربانی وارد شد که اگر اینجا جایتان بد است شما را به قصر ورسای منتقل کنیم، فعلاً شما ایران نروید ایران برایتان خطرناک است همین جا باشید که امام(ره) از او تشکر کرد. بعد به محض اینکه اینها بیرون رفتند امام(ره) فرمودند که اعلام کنید من جمعه به ایران می روم. ما هم بیانیه ای نوشتیم و به رادیو فرانسه دادیم و سال 24 نیمه شب این رادیو اعلام کرد امام به ایران می رود. این پیام یک موج راه انداخت.

**به نظر شما چرا امام آن شب تصمیم گرفتند که به ایران بیایند؟
***هاشمی: از امام(ره) پرسیدم که آقا شما چرا آن شب این تصمیم را گرفتید؟ امام فرمودند: کارتر که دوست من نیست من گفتم اینها توطئه ای در ایران دارند که اگر من آنجا باشم مانع توطئه می شوم اینها می خواستند من را اینجا نگه دارند. هرچند بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در اسناد معلوم شد که ژنرال هایزر را به ایران فرستاده بودند تا کودتا کند. آنها می خواستند امام(ره) را آنجا نگه دارند تا این کودتا انجام شود که امام(ره) با تصمیم برای ورود به ایران مانع از این کار آنها شد.

**مهمترین این دیدارها را کدام می دانید؟
***هاشمی: به نظر من دیدار نماینده کارتر مهمترین دیدار بود که می خواست از ورود امام(ره) به ایران جلوگیری کند اما امام(ره) نپذیرفتند و در روز 12 بهمن 1357خورشیدی به ایران آمدند و انقلاب اسلامی در 22 بهمن به پیروزی رسید.