ساعت 3 بامداد شنبه 20 بهمن ماه بود که صدای شرشر آب در نقطه مرزی هیرمند پیچید و شور زندگی در سیستان و بلوچستان تشنه جریان یافت، آنانی که بیشتر به هامون نزدیک بودند و توفیق آن را داشتند که زودتر از جاری شدن هامون باخبر شوند بقیه دوستان و آشنایان را باخبر کردند و انگار شب برای این استان که 22 ماه بود قطره‌ای آب از «هیرمند» دریافت نکرده بود در همان ساعات اولیه بامداد به پایان رسید.
مردم در شمال سیستان و بلوچستان هر چه سریع‌تر به کنار هامون می‌رفتند تا شاهد جریان یافتن دوباره این رودخانه باشند، اشک شوق در چشم مردم این منطقه موج می‌زد و بسیاری سجده شکر به جا می‌آوردند؛ در کنار هامون از مرد و زن و سالخورده تا کودکان نوپا دیده می‌شدند که نظاره گر جان گرفتن دوباره هامون بودند.
در کنار این همهمه و شوق وصف‌ناپذیر در حالی که مردم این منطقه از خوشحالی سر از پا نمی‌شناختند از خود می‌پرسیدند چه شده که به یکباره افغانستان که ماه‌ها بود به بهانه خشکسالی از دادن حقابه سیستان و بلوچستان سر باز می‌زده، تصمیم گرفته این حقابه را به ایران بدهد.
بر اساس توافق صورت گرفته میان ایران و افغانستان قرار بر این است که افغانستان سالانه 820 میلیون متر مکعب حقابه به سیستان و بلوچستان بدهد، اما متأسفانه بیش از 20 ماه است که حتی قطره‌ای از این حقابه به ایران نرسیده است. چند ساعت پس از حدس و گمان‌های مردم محلی مشخص شد سیلی که در افغانستان جاری شده بود عامل جریان یافتن هیرمند است؛ البته این کشور تاجایی که توانسته با استفاده از سیل بندهای ایجاد شده درمسیر هیرمند از جاری شدن آب در هیرمند ایران جلوگیری کرده، اما چون نتوانسته به طور کامل سیلاب را مهار کند مجبور شده مابقی آن را به سمت کشور ما روانه کند.
هدایت 12 میلیون متر مکعب آب به چاه نیمه‌ها
«عباس سارانی»، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان در گفت‌و‌گو با «ایران» با تأیید این مطلب می‌افزاید: سر منشأ این سیلاب در نزدیکی مرز ایران بوده و ربطی به رها‌سازی آب از سد «کجکی» که از هیرمند تغذیه می‌شود ندارد چرا که این سد در 700 کیلومتری مرز ایران است.
وی می‌افزاید: هرچند دبی آب ورودی از طریق هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان از 100 متر مکعب در همان دقایق اولیه جاری شدن رودخانه به 80 مترمکعب در صبح روز دوشنبه (دیروز) رسیده، اما شکی نیست که روان شدن آب در هیرمند هم از نظر ذخیره‌سازی آب و هم از نظر روحی ، روانی برای مردم ارزشمند بوده است.
به‌گفته وی از آنجا که ماه‌ها است قطره‌ای از آب هیرمند از سمت افغانستان به سوی ایران نیامده بود به محض جاری شدن آب بیش از 50 متر مکعب از دبی هیرمند به سمت 4 چاه نیمه شمال استان هدایت شد تا نگرانی بابت تأمین آب مردم کاملاً رفع شود.
سارانی خاطرنشان می‌کند: تا ساعت 8 بامداد دیروز (دوشنبه) بیش از 12میلیون مترمکعب آب به سمت 4 چاه نیمه هدایت شده که با توجه به کاهش دبی آب ورودی انتظار می‌رود آب هیرمند تا چند روز آینده بیشتر جاری نباشد. آب شمال سیستان و بلوچستان از طریق 4 چاه نیمه موجود در این منطقه تأمین می‌شود که ظرفیت آنها در مجموع یک میلیارد و 500 میلیون متر مکعب است و تا قبل از جاری شدن هیرمند در هفته جاری تنها 330میلیون متر مکعب ذخیره آب داشته است. در سالیان گذشته همواره بخشی از آب ورودی هیرمند در چاه نیمه‌ها ذخیره‌سازی می‌شد تا به مصرف شرب و کشاورزی و... برسد. چاه نیمه‌ها گودال‌هایی هستند که به لحاظ فنی شرایطی برای ذخیره آب در شمال استان دارند.
هرچند این مسئول آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان پیشتر اعلام کرده بود با تمهیداتی که اندیشیده شده و صرفه‌جویی مردم جایی برای نگرانی تأمین آب شرب روستایی و شهری استان تا پایان سال 98 وجود ندارد، اما سارانی می‌گوید: به هر جهت افزایش ذخیره آب درچاه نیمه‌ها می‌تواند این وضعیت را تثبیت کند. در سیستان و بلوچستان در مجموع 5هزار و 594 روستا وجود دارد که به‌دلیل خشکسالی 20 ساله و پراکندگی آنها، برای تأمین آب شرب آنها با مشکلاتی روبه‌رو هستند. در این استان معمولاً یکهزار و 257 روستا با جمعیت 251 هزار نفر با تانکر آبرسانی می‌شود که در تابستان و فصل گرم سال 500 روستا به آن اضافه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه قرار است مسئولان 2 کشور ایران و افغانستان در اسفند ماه امسال بار دیگر دور یک میز بنشینند و بار دیگر بر سر حقابه مذاکره کنند، اظهار امیدواری می‌کند شرایط اقلیمی به گونه‌ای پیش برود که بهتر شدن وضعیت بارندگی در این کشور همسایه مانعی بر سر اختصاص حقابه هیرمند نباشد.
آب به تالاب هامون هم رسید
روان شدن آب در هیرمند همچنین موجب شده بخشی از این آب به سمت بخش «صابوری» تالاب هامون هدایت شود. تالاب هامون از 3 بخش صابوری، هیرمند و پوزک تشکیل می‌شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان می‌گوید: خوشبختانه آب هیرمند به منطقه‌ای در تالاب هامون سرازیر شده که اتفاقاً کانون ریزگردها در این تالاب است.
مدیریت آب ورودی به هیرمند
در همین حال، کارشناسان محیط زیست در سیستان و بلوچستان نیز در خصوص تأثیر روان شدن آب در هیرمند، می‌گویند: هرچند حجم آب ورودی به تالاب هامون در مقایسه با خشکی این تالاب ناچیز است، اما می‌توان با مدیریت صحیح و هدایت با برنامه، از آب ورودی به تالاب نهایت استفاده را برد. آنان می‌افزاید: این خواسته بحق همه مردم و دوستداران محیط زیست و تالاب هامون است که مسئولان استان بحث حقابه هیرمند را با جدیت بیشتری پیگیری کنند.
ادامه بارش‌های مناسب در حوزه آبریز هامون
این در حالی است که «دوست محمد کلیم»معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی سیستان و بلوچستان نیز از ادامه بارش‌ها در بالادست رودخانه هیرمند خبر می دهد و می‌افزاید: خوشبختانه در هفته جاری نیز موج بارشی جدیدی را در کشور افغانستان و دقیقاً در حوزه آبریز هامون خواهیم داشت که انتظار داریم آورد آب قابل توجهی برای هیرمند ما داشته باشد. وی می‌گوید: هفته آینده نیز موج جدیدی در این منطقه فعال می‌شود که البته ضعیف‌تر از موج هفته جاری خواهد بود. به‌گفته وی، بارش‌های خوبی در استان رخ داده که موجب شده میزان بارش در سال آبی جاری تا 21 بهمن ماه به 18.7 میلیمتر برسد.این در حالی است که در سال آبی گذشته در این بازه زمانی تنها 4.2 میلیمتر بارش داشتیم.
منبع : ایران
