اخبار جدید از آن حکایت دارد که دیابت پنجمین عامل مرگ در میان ایرانیان است. این در حالی است که رییس مرکز جامع ترمیم زخم و بافت و متخصص زخم دیابتی می‌گوید: برآوردها نشان می‌دهد که در سال 50 تا 100هزار عمل جراحی در کشور بابت زخم پای دیابتی انجام می‌شود.
دیابت یا بیماری قند یک اختلال سوخت‌و‌سازی (متابولیک) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون با سازوکارهای مختلف است.
دیابت دو نوع اصلی دارد؛ در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو، مقاومت پیش‌رونده بدن به انسولین وجود دارد که درنهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
کاهش سوخت گلوکز
در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت‌و‌ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد، از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در درازمدت در بدن وجود داشته باشد، سبب تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن می‌شود که می‌تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کند.
همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد؛ لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض مؤثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است.
هزینه‌های بیماری دیابت
آقای دکتر غلامرضا اسماعیلی‌جاوید، رییس مرکز جامع ترمیم زخم و بافت و متخصص زخم دیابتی در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به موضوع افزایش دیابت در کشور، می‌گوید: دیابت جزو یکی از بیماری‌های شایع در کشور است، به صورت یک سونامی در سال‌های آینده شاهد بروز بالاتر از بیماری در کشور خواهیم بود.
وی با تأکید بر اینکه بیماری دیابت هزینه‌های بسیار زیادی برای بیماران، جامعه و نظام سلامت دارد، می‌افزاید: دیابت بیماری‌ای است که ریشه در سبک زندگی دارد، مهم‌ترین عاملی که می‌تواند در شیوع این بیماری نقش داشته باشد، افزایش کالری و کاهش تحرک است.
تغییر عادت‌های غلط غذایی
آقای دکتر جاوید در ادامه با بیان اینکه به‌دلیل سبک زندگی سن شیوع بیماری دیابت کاهش یافته است، گفت: بیماران مبتلا به دیابت تلاش می‌کنند که زندگی طولانی‌تری داشته باشند، به همین دلیل اگر نتوانند سبک زندگی و عادت‌های غلط غذایی خود را تغییر دهند، قطعاً بیماری آن‌ها کنترل نخواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: اگر بیماری دیابت به درستی کنترل نشود عارضه زیادی برای کلیه، چشم، قلب، سیستم عصبی و اندام‌ها دارد. مهم‌ترین عارضه دیابت را می‌توان مربوط به پای فرد دیابتی در نظر گرفت که علائم و نشانه‌های آن اختلال حس، تغییر شکل و زخم‌هایی است که در پای افراد ایجاد می‌شود.
زخم پا
رییس مرکز جامع ترمیم زخم و بافت و متخصص زخم دیابتی تأکید می‌کند: زخم‌هایی که در پای افراد دیابتی ایجاد می‌شود پرهزینه‌ترین عارضه در بین عوارض دیابت است.
به گفته دکتر جاوید، آمار شیوع بیماری دیابت در کشور نزدیک به 10درصد است که بر اساس این آمار هم‌اکنون نزدیک به هشت میلیون نفر دیابتی در کشور داریم، از این تعداد حداقل 50 الی 60درصد در طول درمان به‌دلیل کنترل‌های نامناسب دچار اختلالات حس در اندام‌های تحتانی از جمله پا می‌شوند.
وی اضافه می‌کند: نزدیک به سه تا چهار میلیون نفر بیمار دیابتی دچار مشکل اختلالات حسی در پا می‌شوند. همچنین 30 تا 40درصد از این افراد در طول زندگی دچار زخم پا می‌شوند که بر این اساس حدود یک میلیون نفر از بیماران دیابتی دچار زخم می‌شوند که شایع‌ترین عارضه بیماری دیابت است.
رییس مرکز جامع ترمیم زخم و بافت و متخصص زخم دیابتی تأکید می‌کند: بر اساس آمارهای به دست آمده از کشورهای توسعه‌یافته درصد قابل توجهی از بیماران دیابتی که دچار زخم پا می‌شوند، به‌دلیل انجام ندادن درمان‌های مناسب و عدم کسب آموزش‌های درست از برخی پزشکان و پرستاران دچار قطع عضو می‌شوند.
برآوردها نشان می‌دهد که 50 الی 100هزار عمل جراحی در سال در کشور بابت زخم پای دیابتی انجام می‌شود. این آمارها نشان می‌دهد که اگر در سال‌های آینده نتوانیم در حوزه دیابت پیشگیری کنیم به شدت باید در بخش از کار افتادگی بیماران، مرگ زودرس و باری که باید جامعه و خانواده تأمین کند، هزینه بپردازیم.
زندگی بسیاری از افراد قطع عضوی دچار مشکل می‌شود به همین دلیل میزان مرگ‌و‌میر به شدت افزایش پیدا می‌کند. بر اساس مطالعاتی که در کشورهای توسعه‌یافته انجام شده بیمارانی که به مرحله قطع عضو می‌رسند، به شدت در معرض مرگ زودرس هستند و باید پیشگیری‌های جدی در زمینه بیماری دیابت در کشور انجام شود.
دکتر جاوید در ادامه با بیان اینکه با آموزش صحیح به بیماران دیابتی می‌توانیم این بیماری را کنترل کنیم، می‌گوید: با توجه به شیوع 8 الی 10میلیون دیابتی در کشور تربیت پزشک، متخصص، فوق تخصص غدد در این زمینه کارساز نیست به همین منظور باید از الگوهای کشورهای توسعه‌یافته برای تربیت کارشناسان آموزشی و خدماتی و همچنین تغییر سبک زندگی استفاده کنیم.
رییس مرکز جامع ترمیم زخم و بافت و متخصص زخم دیابتی ادامه می‌دهد: قبل از تشخیص بیماری دیابت می‌توانیم بیماری را کنترل کنیم. با وجود پزشکان محدود فوق تخصص داخلی و دیابت و متخصص نمی‌توانیم بیماری را کنترل کنیم، به همین منظور نیازمند بسیج عمومی در قشرهای مختلف هستیم تا بتوانیم با این سونامی دیابت مبارزه کنیم.
چاقی یکی از علت‌های دیابت
آقای دکتر باقر لاریجانی، رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به روند رو به گسترش بیماری‌های غیرواگیر در جهان می‌گوید: ۸۰درصد مرگ‌و‌میرهای مربوط به این گروه از بیماری‌ها مربوط به چهار بیماری دیابت، سرطان، بیماری‌های تنفسی و قلبی و عروقی است.
وی با اشاره به وقوع ۸۲درصد مرگ‌ها در ایران براثر بیماری‌های غیرواگیر، می‌افزاید: بیش از ۷۶درصد بار بیماری‌ها در کشور به بیماری‌های غیرواگیر اختصاص دارد. پنجمین علت مرگ در ایران به بیماری دیابت اختصاص دارد، لذا عزمی ملی برای کنترل بیماری‌های غیرواگیر در کشور وجود دارد.
رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه
علوم پزشکی تهران با اشاره به اهداف سند ملی بیماری‌های غیرواگیر بیان می‌کند: ثابت نگه داشتن میزان شیوع دیابت و چاقی یکی از اهدافی است که در این سند دنبال می‌شود و مورد تأکید سازمان بهداشت جهانی نیز هست.
افزایش دیابت تا سال2045
لاریجانی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود شیوع دیابت تا سال۲۰۴۵، به میزان ۴۸درصد در جهان افزایش یابد، تأکید می‌کند: بار این بیماری‌ها تا سال۲۰۴۵ افزایش خواهد یافت. هزینه دیابت در دنیا در سال۲۰۱۷ برابر ۷۲۷بیلیون دلار برآورد شده بود که این میزان تا سال۲۰۴۵ به ۷۷۶بیلیون دلار می‌رسد.
هزینه دیابت در منطقه مدیترانه شرقی و شمال آفریقا در سال۲۰۱۷ برای هر بیمار دیابتی ۱۲۸۲دلار و کل هزینه دیابت حدود ۱۷درصد کل بودجه بهداشتی و معادل ۵۰بیلیون دلار تخمین زده شده و قاعدتاً مرگ‌و‌میر ناشی از این بیماری‌ها نیز در منطقه افزایش خواهد یافت.
نایب‌رییس کمیته ملی بیماری‌های غیرواگیر با اشاره به روند فزاینده دیابت در جهان، می‌گوید:
شیوع دیابت در منطقه ما، ۱۰/۸درصد است و با روند فزاینده‌ای که دارد، پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۴۵ به ۱۲ / ۱درصد برسد. میزان شیوع دیابت در منطقه خاورمیانه بیش از سایر مناطق و در زنان بیش از مردان است.
روزنامه صبح نو
