مجید قاسمی مدیرعامل بانک پاسارگاد با اشاره به شرایط کنونی اقتصادی کشور گفت: امروز وضعیت اقتصاد کشور به‌گونه‌ای است که سؤالات زیادی در خصوص شرایط کنونی اقتصاد و آینده‌ی آن برای بنگاه‌های اقتصادی و غیراقتصادی به دلیل تأثیرپذیری بالای آن‌ها ایجاد شده‌است.
به گزارش «انتخاب»، قاسمی در مراسم نهمین دوره جایزه ملی مدیریت مالی ایران و دوازدهمین کنفرانس حسابداران و مدیران مالی که در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۹۷ در سالن اجلاس سران کشور‌های اسلامی برگزار شد، ادامه داد: مهم‌ترین بحثی که فکر می‌کنم در این شرایط باید به آن توجه شود سیاست ارزی کشور است. به‌ویژه در شرایطی که می‌بینید بانک‌مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی یا تجاری کشور چگونه تحت‌فشار قرار می‌گیرد و سیاست ارزی کشور که باید مستظهر به سیاست‌های تجاری و سیاست‌های تولید ملی باشد، به نوعی اینگونه تضعیف می‌شود.
از ۳۳ میلیارد دلار صادرات یک سال گذشته فقط ۷ میلیارد دلار ارز وارد کشور شده
او افزود: این پدیده‌ی منحوس بدون انتقال ارز، ارز متقاضی و برات بدون تعهد وارد حوزه تجارت کشور شده‌است بعد از اتمام جنگ تحمیلی بگونه‌ای که هرگونه امکانی را برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری منسجم ارزی مختل می‌کند و به‌طوریکه همین اخیرا ریاست محترم سازمان توسعه تجارت اعلام کردند از حدود ۳۳ میلیارد دلار صادراتی که در همین دوره‌ی کوتاه یک سال گذشته انجام شده‌است، فقط ۷ میلیارد دلار ارز وارد کشور شده‌است.
قاسمی با بیان اینکه مقررات همه کشور‌ها ناظر بر این است که عایدات صادرات باید به کشور برگردد، افزود: صادرکننده باید نشان دهد که چگونه صادر کرده و چگونه آنچه که حاصل شده‌است را وارد کشور کرده‌است. در کشور چیزی ایجاد شده است به نام بدون انتقال بدون ارز که در مقاطع مختلف هم نام آن را عوض می‌کنیم. یا ارز متقاضی و برات بدون تعهد. این‌ها از کجا تأمین می‌شود؟
او ادامه داد: بنده یک گزارشی را مطالعه کردم که متأسفانه تجهیزات پزشکی در همین چارچوب بدون انتقال ارز با دلار ۳۳ هزار تومان وارد شده است. آیا این قابل انجام است؟ آیا می‌شود خدمات اولیه و ضروری مردم را ارایه کرد؟ حتی مواردی داریم که دلار با قیمت بیشتری برای بعضی از تجهیزات لوکسی که در کشور استفاده می‌شود، از محل بدون انتقال ارز وارد شده است.
بدون انتقال ارز، ابزاری برای پولشویی است
قاسمی با طرح این سوال که بدون انتقال ارز به چه معناست؟ گفت: مگر به غیر از ارزی است که ما مرتب مجبور می‌شدیم به بازار تزریق کنیم برای آنکه جلوی فشار وارده به ارزش پول ملی از طریق بدون انتقال ارز را بگیریم؟ بدون انتقال ارز نوعی ابزار برای پولشویی است. بدون انتقال ارز، متأسفانه نوعی ابزار است برای خروج ارز غیرمجاز، اگر به آن قاچاق ارز نگوییم.
او افزود: چرا ما باید چنین عارضه بیماری‌زایی را در اقتصاد خود تحمل کنیم؟ بعد هم از بانک مرکزی انتظار داشته باشیم که بتواند بازار را کنترل کند. رییس کل بانک مرکزی آخر هفته گذشته یک یادداشتی نوشتند که آنچه به عنوان مبادلات ارزی در دولت تصویب شده‌است، دلیل همین فشار بر نرخ ارز است.
در دوره مدیریت قبلی بانک مرکزی هر چه در وزارت صمت مهر ارز مبادله‌ای می‌خورد تبدیل به بدون انتقال ارز می‌شد
مدیرعامل بانک پاسارگاد ادامه داد: بانک‌مرکزی که باید مغز متفکر صاحب اختیار باشد برای آنکه بتواند بازار را تنظیم کند، با محذوراتی تحت فشار است که ما از آن این انتظار را داریم. در دوره‌ی مدیریت قبلی هم متأسفانه هر چه در وزارت صمت مهر ارز مبادله‌ای می‌خورد در بانک مرکزی می‌آمد و تبدیل به بدون انتقال ارز می‌شد. الان عزیز فرهیخته‌ای در بانک‌مرکزی که اقتصاد خوانده است می‌داند چه می‌خواهد و ما باید به او کمک کنیم. بیشترین ضربه‌ی این نوسانات ارزی به بخش مالی بنگاه‌ها برمی‌گردد و نمی‌توان حتی برای ماه آتی برنامه‌ریزی کرد.
ضرورت داشتن پول ملی مستقل بیشتر احساس می‌شود
او افزود: در وضعیتی که در حال حاضر وجود دارد و فشار‌هایی که وجود دارد، موجب می‌شود وضعیت سیاست ارزی نتواند مطلوب محسوب شود. نظریه‌ای به نام سه گانه ناممکن یا سه گانه منحوس یا غیرمقدس وجود دارد و از اواخر سال ۱۹۹۰ به عنوان تئوری حاکم بر تعیین اقتصاد پولی کشور‌ها نقش بازی می‌کند.
قاسمی افزود: از این سه مورد، بیشتر از دو مورد را نمی‌توان انتخاب کرد و امکان انتخاب هر سه نیست؛ یک اینکه پول مستقل ملی داشته باشیم یعنی ریال داشته باشیم یا نه، برخی کشور‌ها از پول ملی شان صرفنظر کرده اند مثلاً با دلار یا یورو یا پوند کار می‌کنند و ممکن است کشوری این انتخاب را داشته باشد.
او با اشاره به نظریه سه گانه منحوس ادامه داد: دوم، ثبات ارزش برابری پول ملی در برابر ارز‌های خارجی و سوم آزادی ورودی و خروجی ارز. از این سه مورد، نمی‌توانیم پول مستقل ملی نداشته باشیم و با این شرایطی که داریم و به‌خصوص با بحث‌های تحریم، اتفاقا ضرورت داشتن پول ملی مستقل بیشتر احساس می‌شود.
قاسمی گفت: در حال حاضر ما با بعضی کشور‌ها قرار می‌گذاریم که با ریال خودمان یا با پول آن‌ها مبادلات تجاری را انجام بدهیم، به دلیل اینکه در تحریم‌ها اجازه نداریم از طریق دلار عمل کنیم. همین‌طور در خصوص یورو نیز، اروپایی که این همه تظاهر به همکاری می‌کند، محدودیت‌های جدی داریم.
او افزود: نکته دوم از دو مورد باقیمانده که یکی ثبات ارزش پول ملی و بحث دیگر آزادی ورود و خروج ارز است، آیا می‌توانیم آن را تأمین کنیم و آیا شرایط ما چنین امکانی را فراهم می‌کند، بنابراین این مورد را نیز نمی‌توانیم انجام دهیم؛ بنابراین از دوتای باقیمانده فقط می‌توانیم ثبات را انتخاب کنیم.
مشکلات نیما روز به روز کمتر می‌شود
قاسمی با اشاره به سامانه نیما تصریح کرد: در پاسخ به عزیزانی که می‌گویند نیما جوابگو نیست، باید بگوییم که نیما مشکلاتی داشته است و روز به روز مشکلات کمتر می‌شود. حالا شما که حاضر نیستید با نیما عمل کنید، یک جایگزینی را پیشنهاد دهید.
او خطاب به منتقدان سامانه نیما ادامه داد: وقتی رییس بانک مرکزی شما را دعوت می‌کند و با کمال تواضع در حالی که از نظر حاکمیتی، رییس بانک مرکزی با توجه به قوانین مرتبط قادر است احکامی را صادر کند که می‌تواند بسیار برای شما محدود کننده باشد، برای کسانی که مشکل و مانع در راه سیاست‌های ارزی ایجاد می‌کنند. از شما خواهش می‌کند اگر ارز می‌خواهید بیاورید بیاورید، کالا می‌خواهید بیاورید بیاورید. نیاز‌های کشور را در زمان جنگ یادتان باشد ما یک صابون‌سازی در خرمشهر داشتیم، اولین هفته آن صابون‌سازی را بمباران کردند. ما حتی در خصوص مواد شوینده در کشور کمبود داشتیم.
مدیرعامل بانک پاسارگاد ادامه داد: من نمی‌گویم که آن روز‌ها باید تکرار شود، ما در جنگ اقتصادی هستیم. همه باید همکاری کنند هر کسی از امکانی بهره مند می‌شود و در اختیارش قرار می‌گیرد باید مسئولانه پاسخگو باشد، برای اینکه به هم وطن خودش خدمت کند.
نود درصد کشور‌ها پولشان تثبیت شده
او با اشاره به پول ملی مستقل و ثبات ارزش برابری پول ملی، گفت: این اقتصاد پولی حاکم بر کشورهاست، بیش از نود درصد کشور‌ها پولشان تثبیت شده است. یورو ارز تثبیتی است کسی شاید باور نکند یورو شناور نیست. تثبیت شده است، به مجموعه سبدی از چند ارز.
او ادامه داد: حرف من این است که شما نگاه کنید ثروت و دارایی کویت، قطر، عربستان، امارات، کشور‌های دیگر اردن، کشور‌های داخل حوزه‌ی یورو با همدیگر، همه پولشان تثبیتی است؛ چرا ما از این واقعیت علمی و اقتصادی این گونه روی‌گردان هستیم و نسبت به آن رویکرد مثبت نشان نمی‌دهیم و به بانک مرکزی کمک نمی‌کنیم که بتواند این شرایط سخت را پشت سر بگذارد؟
رئیس اسبق بانک مرکزی ادامه داد: شما می‌بینید علی‌رغم اینکه نیروی انتظامی نیز وارد شده و برخی برخورد‌های انتظامی هم صورت گرفته باز هم به رغم همه‌ی تلاش‌هایی که بانک مرکزی می‌کند، با برخی از نوسانات مواجه می‌شویم، اتفاقی که برای بنگاه‌های اقتصادی ما می‌افتد در این رابطه جالب است. ما از نظر صاحبان کسب و کار و فعالان اقتصادی هر روز می‌بینیم معادل ریالی هزینه ارزی بیشتر می‌شود.
او افزود: کشور از طرفی با کمبود نقدینگی مواجه می‌شود. در این چند ماه گذشته ریاست کل محترم بانک مرکزی خیلی تلاش داشتند که بانکها را برای رفع کمبود نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی به نحوی هدایتشان بکنند که این کمبود برطرف شود. اتفاقی که می‌افتد به این ترتیب است که به دلیل بالا رفتن قیمت ارز، نیاز به نقدینگی بیشتر می‌شود از طرفی تقاضا به دلیل اینکه قیمت تمام شده می‌رود بالا، نمی‌تواند عرضه کالا‌ها و خدمات را جذب نماید.
او ادامه داد: گردش مالی بنگاه‌ها باز هم روز به روز بیشتر به امکانات بانکی وابسته می‌شود. یک بنگاه اقتصادی باید بتواند نیاز‌های خودش را از طریق مبادلات تجاری خودش، تولید و فروش محصول خودش تامین بکند. در اثر فشار به بانکها، شرایط آن‌ها هم با چالش‌های جدی مواجه می‌شود.
چرا نیاز به نقدینگی بیشتر پیدا می شود؟
او با طرح این پرسش که «چرا نیاز به نقدینگی بیشتر پیدا می شود؟» پاسخ داد: برای اینکه؛ ۱- ارزی که در اختیارش قرار می‌گیرد با قیمت گران است، از طرف دیگر تقاضایی که باید این را بخرد جواب نمی‌دهد و توانش را ندارد. نتیجه اش می‌شود تشدید رکود! پس باید ریال تزریق شود که تقاضا را احیا کند، بنابراین باز نتیجه افزایش نقدینگی است.
افزایش نرخ ارز و تضعیف ارزش پول ملی یک دور باطل است
او ادامه داد: مساله افزایش نرخ ارز و تضعیف ارزش پول ملی یک دور باطلی است. مدیران مالی ما با مشکلات متعددی مواجه اند و از انبوهی از مشکلاتی که به محیط کلان اقتصاد کشور و عملکرد تصمیم‌های اقتصادی مربوط می‌شود.
قاسمی افزود: از طرفی ما انتظار داریم که بنگاه‌ها شفافیت مالی داشته باشند. از طرفی به دلیل این نوسانات، این شفافیت به سهولت قابل انجام نیست. نوساناتی که روزمره اتفاق می‌افتد. یک بنگاه مالی که در بورس و بر روی تابلو وجود دارد، اعلام می‌کند که وضع من اینطوری است، با یک تصمیم اقتصادی به این ترتیب تمام این‌ها خنثی می‌شود.
او با بیان اینکه در اقتصاد قیمت پیچیده‌ترین و مرموزترین پدیده اقتصادی است، گفت: وقتی قیمت یک کالا بالا می‌رود به دلیل ارتباط منطقی قیمت‌ها با همدیگر یا خاصیت ظروف مرتبطه قیمت‌ها، همه قیمت‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند. آیا واقعا می‌شود این‌طور اقتصاد را مدیریت کرد؟
همه باید به صحنه بیاییم
قاسمی گفت: به نظر من ما باید همه به صحنه بیاییم و کمک کنیم به ویژه کمک به بانک مرکزی و از آن طرف هم انصافا فشاری که مدیران مالی ما دارند قابل درک است و من امیدوارم که حداقل در پایان این نشست بیانیه‌ای صادر شود که این فغان و فریاد مدیران مالی برای اینکه بتوانند بنگاه خودشان را اداره بکنند به نوعی برای مسئولین عزیز کشور بازگو شود.
او همچنین اظهار داشت: لازم است تأکید بکنم که برای اجتناب از خطر درگیری در فساد حتما از فناوری اطلاعات استفاده کنیم. در بخش مالی بسیار بسیار ضروری است و برای اینکه بتوانیم در بحث نقدینگی هم، (خود همین هم یک فشار نقدینگی به بنگاه‌ها می‌آورد که بتوانند خودشان را به روز نگه دارند و هزینه خواهد داشت) امیدواریم که بتوانند آن را مدیریت کنند و شفافیت بنگاه شان را به رغم همه فشار‌ها حفظ کنند و این دوره را انشاالله با همت و کمک و هم قدمی و همیاری همه عزیزانی که در بنگاه‌های اقتصادی نقش دارند بتوانیم با موفقیت پشت سر بگذاریم.
