نشاط اجتماعی، اثرات و آثاری چند بر زندگی شهروندان و جامعه دارد که تعلق اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، وفاق اجتماعی، ارتقای شاخص‌های سلامت روانی و اجتماعی، افزایش رضایت از زندگی یا رضایت شغلی و...، پویایی اجتماعی، کاهش هزینه‌های مردم، افزایش امید در جامعه، زندگی متعادل و باثبات، ارتقای کیفیت زندگی، افزایش خلاقیت و نوآوری، کاهش آسیب‌های اجتماعی (به‌ویژه در جوانان) و... از جمله آن است.
در جامعه خوشحال و خرسند، تولید بهتر، اشتغال بیشتر و اقتصاد، سالم‌تر است. بی‌شک در چنین محیطی امنیت اجتماعی و فردی راحت‌تر به دست می‌آید. در محیط شاد، ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا می‌شود. شادبودن جامعه یکی از عوامل بسیار مؤثر در توسعه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است و کاهش نابسامانی‌های خانوادگی، طلاق، افزایش میزان میل و رغبت تحصیلی و دل‌به‌کاردادن و افزایش تولید می‌شود.
در جامعه ما تئوری‌ای برای شادی وجود ندارد
مهدی قناد یک جامعه‌شناس گفت: از سال 2000 به بعد در نگاه سازمان ملل برای تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها متغیرهای نشاط، امید به آینده، خشنودی و رضایت‌مندی افراد جامعه به‌عنوان یک متغیر کلیدی وارد محاسبات شده؛ به این صورت که اگر مردم یک جامعه احساس نشاط، خشنودی و رضایت‌مندی نکنند، نمی‌توان آن جامعه را توسعه‌یافته قلمداد کرد.
وی با اشاره به اینکه بنا به تحقیقات انجام‌شده و اظهارنظرهای رسمی آمار و علت‌های افسردگی در ایران بالاست، افزود: افسردگی در جوامع مختلف وجود دارد و خاص جامعه ایرانی نیست. این جامعه‌شناس ادامه داد: متأسفانه در جامعه ما تئوری‌ای برای شادی وجود ندارد، ما به مردم حد شادی پسندیده و معقول را نشان نداده‌ایم و مشخص نکرده‌ایم مردم تا چه حد اجازه دارند شادی کنند، در حالی‌که در دین ما به شادی و نشاط توجه شده است.
به نظر می‌رسد درجه نشاط در هر جامعه‌ای و متناسب با هر فرهنگی متفاوت باشد. قناد اظهار کرد: شادمانی و نشاط به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی بشر، به‌علت تأثیرات عمده‌ای که بر شکل‌گیری شخصیت آدمی و در یک کلام مجموعه زندگی انسان دارد، همیشه یکی از دغدغه‌های جامعه بشری بوده است.
وی افزود: تحقیقات انجام‌شده در سال‌های اخیر نشان می‌دهد شادی با توسعه قوای شناختی، خلاقیت، نوآوری و ارتباطات گسترده‌تر و مثبت‌تر انسان‌ها با یکدیگر مرتبط است. این جامعه‌شناس گفت: شادی و نشاط در صورت عمیق‌بودن ضمن گسترش خلاقیت و کارآمدی فرد سبب توانمندی بیشتر وی در حل مسأله می‌شود. قناد ادامه داد: براساس تحقیقات انجام‌شده شادی و نشاط سبب افزایش طول عمر می‌شود در حالی که غم و اندوه و استرس میزان طول عمر فرد را کاهش می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه هیجان مثبت و شادی در افزایش معنویت نیز نقش مؤثری دارد، افزود: دینداری انسان‌ها ثمره سلامت روان آن‌هاست که باید در رضایت خاطر از زندگی فراهم شود. این جامعه‌شناس اظهار کرد: شکرگزاری، خوش‌بینی، اشتغال، میزان زمان اختصاص یافته به فعالیت‌های مثبت، اعتماد به‌نفس زیاد، مسکن، تعهد، پایبندی به مذهب، سلامت جسمی، خودآگاهی، برون‌گرایی و کنترل درونی در بروز شادی و نشاط در فرد نقش مؤثری دارند.
انسان بانشاط، انسانی سازنده است
قناد گفت: شادمانی و نشاط به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیازهای روانی، نه‌تنها تأثیرات عمده‌ای بر شکل‌گیری شخصیت و زندگی انسان دارد، بلکه اهمیت زیادی در سلامت روانی و مقابله با مشکلات دنیای امروز دارد. وی با اشاره به اینکه انسان با نشاط، انسانی کارآ، مبتکر، مولد و سازنده است، افزود: نبود شادکامی عوارض متعدد روانی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی را در پی دارد.
این جامعه‌شناس ادامه داد: عدم امید به آینده و کسالت، موجب کناره‌گیری فرد از اجتماع، افسردگی و انزوای اجتماعی می‌شود که این عوامل خود کاهش فعالیت و کارآیی را به‌دنبال دارند، هم‌چنین ناامیدی در بعد فردی موجب از میان رفتن نیرو و اراده لازم برای نیل به اهداف می‌شود، افراد ناامید نسبت به توانایی‌های خود باور نداشته و از آینده تصوری نامطلوب دارند و به همین سبب سرخورده و منفعل می‌شوند.
قناد گفت: بی‌شک اجرای برنامه‌های نشاط‌‌بخش برای جامعه‌ای که به‌زعم آمارهای موجود از نظر ناملایمات روانی، عده‌ای از افراد آن وضعیت مطلوبی را ندارند امری کاملا حیاتی است. چنین برنامه‌هایی در درجه نخست باید، هدفی مشخص و تضمین داشته باشد از نظر میزان درجه حصول به آن هدف باشند، چون در غیر این صورت ضربه بدتری به اوضاع مذکور وارد می‌آید.
وی اظهار کرد: رعایت عدالت توزیعی و عدالت منطقه‌ای از سوی مسئولان و طی برنامه‌ریزی‌ها، آگاه‌شدن مردم به حقوق شهروندی خود، بهره‌گیری حداکثری و بهینه دولت از امکانات موجود، می‌توانند با اشتغال‌زایی، کاهش اختلاف طبقاتی و برقراری عدالت اجتماعی از مشکلات اقتصادی مردم بکاهند و در نتیجه بر احساس شادکامی اجتماعی بیفزایند.
وی ادامه داد: در بحث از شادی و نشاط باید توجه داشت آن نوعی از شادی و نشاط برای جوامع و افراد مناسب است که اولا مبتنی بر فرهنگ افراد باشد، ثانیا اصیل و پایدار بوده و ماندگاری داشته باشد، بنابراین اصلاح باورهای فرهنگی در خصوص شادی‌کردن جوانان و زنان ضرورت دارد.
لزوم ایجاد احساس شادی
این جامعه‌شناس گفت: در فرهنگ ما، برخی از مردم شادبودن و شادی‌کردن را به‌ویژه برای زنان امری ناپسند و به‌عبارت دیگر سرخوشی می‌دانند، به نظر می‌رسد که برخی باورهای سنتی به این امر دامن می‌زند، مثلا در فرهنگ ما ضرب‌المثل‌هایی مانند، «خنده بیجا، گریه می‌آورد» موید همین امر است، از این‌رو لازم است که فضای فرهنگی مناسب و مثبت در جامعه برای احساس شادی در میان جوانان به‌وجود آید.
قناد با بیان اینکه می‌توانیم فرهنگ نشاط را در درون محله‌ها رواج دهیم و از ظرفیت خود مردمان هر کوچه و محله استفاده کنیم و حتی محله برتر را از نظر چراغانی و یا همکاری در ایجاد فضای شاد رتبه‌بندی و شناسائی کنیم، یادآور شد: باید گفت هر چه مردمان شادتری داشته باشیم ظرفیت تحمل مشکلات توسط آنها افزایش و رشد و شکوفائی فردی و جمعی در آنها بیشتر است.
قناد افزود: آخرین نکته این است که اگر ما بتوانیم خانواده شاد و سیاست شادی را در ایران تحقق بخشیم، باید مطالعات شادی را گسترش دهیم. مطالعات شادی ابعاد گوناگون دارد، یکی از ابعاد گوناگون آن مطالعات شادی و خانواده است.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم این مطالعات در ایران هنوز شکل نگرفته است. وی یادآورشد: ما برای داشتن خانواده‌ای شاد، نیازمند دیدگاه‌های نظری مفهومی و داده‌های تجربی و اطلاعات تاریخی و بررسی‌های تطبیقی و فهم فرهنگی و کیفی عمیق از وضعیت کنونی و تحولات خانواده و شادی در ایران امروز هستیم. بنابراین باید برای گسترش مطالعات شادی و خانواده برنامه‌ریزی کنیم.
رسانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی می‌توانند با ارائه راهکارهای درست در خلق نشاط اجتماعی بیشترین نقش را ایفا کنند، چون چنان‌چه ضوابط شادی و نشاط جمعی تعریف نشود،، شادی‌ها تبدیل به عامل تخریب اجتماعی می‌شوند.
روزنامه آرمان
