آلارم ساعت را خاموش میکنید، دستها را بالای سرتان میکشید، پتو را کنار میزنید و آمادهی شروع روزتان میشوید؛ اما به محض اینکه قدم به سمت آشپزخانه برمیدارید تا چای درست کنید متوجه میشوید زانوهایتان دردناکاند و تقتق صدا میدهند؛ زنگ هشدار آرتروز! اما از کجا باید مطمئن باشید؟
آرتروز انواع بسیار زیادی دارد اما نوعی از آن که مفاصل زانو را درگیر میکند، اوستئوآرتریت نام دارد. این نوع آرتروز موجب از بین رفتن غضروفها در محل مفاصل میشود. غضروف مادهی لاستیک مانندی است که نقش ضربهگیر را برای مفصل دارد. با از بین رفتن غضروف، استخوانها به هم سابیده میشوند و در نتیجه درد و سفتی به دنبال دارند و مفاصل، حرکت پذیری خود را از دست میدهند.
برخی از افراد از نظر ژنتیکی در معرض ابتلا به اوستئوآرتریت در زانوها هستند؛ اما آسیب، عفونت و یا حتی اضافه وزن هم میتواند از سایر علتهای آرتروز زانو باشد.
اوستئوآرتریت میتواند هر مفصلی در بدن را درگیر کند؛ اما زانوها بیشتر در معرض این عارضهاند. تحقیقات نشان میدهد تقریباً 13 درصد مردان بالای 45 سال و 19 درصد زنان در همین محدودهی سنی، علائم آرتروز زانو را دارا میباشند. حدوداً نیمی از افراد بزرگسال، در مرحلهای از زندگی خود دچار علائم آرتروز زانو میشوند.
آرتروز درمان ندارد؛ اما راههای زیادی وجود دارد که میتوانید درد را به حداقل برسانید. اگر هر یک از علائم زیرا را داشتید و ادامهدار شدند، به پزشک مراجعه کنید.
زانوهایتان تقتق میکنند
در حال انجام حرکات یوگا هستید که زانوهایتان تقتق بلندی میکنند، طوری که فرد کناری شما میتواند این صدا را بشنود. صدای تق تق و غژغژ زانو میتواند ناشی از سابیده شدن استخوانها به هم باشد. صدای ترق و تروق و ترکیدنمانند هم میتواند به دلیل حرکت مایعات در اطراف مفصل باشد. اگر این صداها برایتان آشنا هستند؛ اما هیچ دردی ندارید یا سایر علائم آرتروز در شما مشاهده نمیشوند باز هم باید اقداماتی برای محافظت بیشتر از مفاصل زانویتان انجام دهید؛ زیرا سر و صدا کردن مفصل زانو میتواند پیشدرآمد آرتروز زانو باشد.
وقتی مفصلتان در حال حاضر دردناک است، حرکت دادن آن میتواند این درد را بدتر کند، زیرا باعث میشود استخوانها به هم سابیده شوند. اگر زانودردتان آنقدر زیاد نیست که ناتوانتان کند، به آن اهمیت ندهید و به تحرکتان ادامه دهید چون با تحرک، جریان خون در مفصل زیاد شده و نرم و منعطف خواهد شد
دردتان به مرور بدتر میشود
اگر مفصل زانو آسیب ببیند، دچار دردی ناگهانی خواهید شد؛ اما درد ناشی از آرتروز معمولاً تدریجاً بروز کرده و به مرور بدتر میشود. در ابتدا ممکن است فقط صبح بعد از بیدار شدن از خواب این درد را احساس کنید، یا زمانی که بعد از چند ساعت پشت میز نشستن از جایتان بلند میشوید؛ اما به مرور زمان این درد، مکررتر و بدتر میشود. شاید متوجه شوید هنگام بالا رفتن از پلهها نیز این درد را دارید. برخی از افراد ممکن است نیمهشب با زانودرد از خواب بیدار شوند.
وقتی فعالیت میکنید، درد بیشتری دارید
وقتی مفصلتان در حال حاضر دردناک است، حرکت دادن آن میتواند این درد را بدتر کند، زیرا باعث میشود استخوانها به هم سابیده شوند. اگر زانودردتان آنقدر زیاد نیست که ناتوانتان کند، به آن اهمیت ندهید و به تحرکتان ادامه دهید چون با تحرک، جریان خون در مفصل زیاد شده و نرم و منعطف خواهد شد. در نتیجه دردتان کم میشود. ورزشهای سبُکی مانند پیادهروی و شنا برایتان مفیدند. راه رفتن در آب کمکتان میکند طیف حرکتی مفاصلتان را بیشتر کنید و کیفیت زندگیتان را بالاتر ببرید.
ممکن است وقتی سعی میکنید زانویتان را حرکت دهید، قفل شود
سطوح نرم به راحتی روی هم میلغزند، اما زمانی که زانوها دچار آرتروز میشوند، حفرههایی روی سطح غضروف و استخوان ایجاد میشود که وقتی حرکتشان میدهید به هم گیر میکنند. با تشدید این مشکل، زانو قفل خواهد شد.
چند کیلو وزن اضافه کردهاید
با افزایش وزن، فشار بیشتری به زانوهایتان وارد خواهد شد. هر پوند وزنی که اضافه میکنید، سه تا چهار پوند وزن اضافی به زانوهایتان وارد میکنید. پژوهشها نشان میدهند، چاقی باعث میشود فرد، پنج برابر بیشتر مستعد ابتلا به اوستئوآرتریت شود. نیازی نیست خیلی وزن کم کنید تا دردتان کمتر شود. مطالعهای نشان داده افراد چاقی که تنها 5 درصد از وزن خود را کاهش میدهند، میتوانند افت قابل توجهی در میزان تحلیل رفتگی غضروفهای خود ایجاد کنند.
احساس میکنید زانوهایتان متورم شدهاند یا تغییر شکل دادهاند
التهاب، شاخصهی کلاسیک آرتروز زانو است. گاهی لایهی داخلی کپسول مفصلی که سینوویوم نام دارد، متورم و ملتهب میشود یا مایعات در این قسمت جمع میشوند. در نتیجه متوجه میشوید زانوهایتان تغییر شکل دادهاند. اطراف مفصل زانو، عضلهی چندانی وجود ندارد، بنابراین وقتی که مفصل متورم میشود، استخوانها میتوانند شروع به تغییر شکل دادن کنند. در موارد شدیدتر، تغییرات در استخوان میتواند سبب شود طرز راه رفتن فرد تغییر کند یا حتی استخوانهایش خم شوند.
وقتی هوا بارانی میشود، دردتان بیشتر میشود
خیلی از افرادی که آرتروز دارند ادعا میکنند میتوانند با میزان دردی که در مفاصل خود دارند، هوای بارانی را پیش بینی کنند. در مطالعهای 67.9 درصد از افراد اینطور گفتند که مطمئناند تغییرات آب و هوایی بر دردشان اثر دارد و بیشتر آنها پیش از باران یا سرد شدن هوا، متوجه این تغییرات میشوند. محققان هنوز نمیدانند آیا واقعاً چنین ارتباطی وجود دارد یا نه، اما علت احتمالی میتواند این باشد که تغییرات در فشار اتمسفری میتواند بر این احساس تأثیر بگذارد.
آرتروز موروثی است
اگر پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ و یا خواهر و برادرتان دچار آرتروز باشند، احتمال اینکه شما نیز به این عارضه دچار شوید زیاد است. مطالعات نشان دادهاند 9 ژن در اوستئوآرتریت دخیلاند.
تبیان