درگذشت آیت الله قربانعلی محقق کابلی امروز، سه‌شنبه، (۲۱ خرداد) باعث واکنش گسترده در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان شد و مقام‌های ارشد دولتی افغانستان نیز مرگ او را ضایعه عظیم خوانده‌اند.
به گزارش بی بی سی، سرور دانش، معاون دوم رئیس جمهوری افغانستان از او به عنوان "نخستین مرجع تقلید دینی و مذهبی از بین مردم هزاره و شیعیان افغانستان" نامبرده و افزوده که آیتالله محقق "نماد و محصول خودآگاهی و خودباوری مردم ما در حوزه علوم دینی و مرجعیت مذهبی بود."
بیت آیتالله محقق در سایت رسمی او نوشته که "روح بلند مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی (ره) به ملکوت اعلی پیوست." در سایت رسمی کابلی نیز عکسی با نوار سیاه همرسانی شده است.
آیتالله محقق کابلی، در سال ۱۳۰۷ در روستایی واقع در ولایت پروان، قریه ترکمن(منطقه‌ای در شمال غرب کابل) متولد شده است.
او آموزش علمی دینی را در هفت سالگی نزد برادرش آغاز و سواد خواندن و نوشتن یاد گرفته و سپس نزد ملاهای محل صرف، نحو، منطق و فقه آموخته است.
آیتالله محقق بعد برای ادامه تحصیل به کابل آمده و در سایت رسمی او آمده که در آن زمان در شهر کابل نیز یک نظام آموزشی "قابل قبول" برای طلاب علوم دینی وجود نداشت، علاوه بر آن "خفقان شدید سیاسی، فرهنگی و مذهبی بر افغانستان حاکم بود"، این عوامل مانع ادامه تحصیل ایشان شد و افغانستان را ترک کرد.
او بعد از ترک افغانستان به حوزه علمیه "نجف" در عراق رفت که در آن زمان از شهرت و شکوه فراوان برخوردار بود. او با کاروانی که برای زیارت عازم ایران و عراق بود، همراه شد و بعد از عبور از ایران در سال ۱۳۳۲ وارد حوزه علیمه نجف شد.
کابلی برای ۲۰ سال در نجف به تحصیل و تدریس مشغول بود و در سال ۱۳۵۱ دوباره به کابل برگشت. در سایت رسمی محقق آمده که او هفت سال را در حوزه‌های علمیه کابل به تدریس، تحقیق و تبلیغ پرداخت، مدرسه علمیه جامعه الاسلام را ایجاد و مسجد امام خمینی را تاسیس کرد که با انجام کودتای کمونیستی در سال ۱۳۵۷ کار آن ناتمام ماند، هرچه که بعدا تکمیل شد.
بعد از استقرار حکومت چپگرا در افغانستان محقق در دلو/دی ۱۳۵۷ وقتی آگاه شد که تحت تعقیب حکومت قرار گرفته است مجبور به ترک کابل شد و از آنجا به قندهار سپس از مرز اسپین بوُلدک به پاکستان رفت. او سپس به ایران عزیمت کرد و تا سال ۱۳۷۱ در آن کشور اقامت گزید.
او در سال ۱۳۷۱ بعد از پیروزی مجاهدین در افغانستان، به کابل بازگشت و تا بهار سال ۱۳۷۲ در این شهر باقی ماند. بعد دوباره به ایران رفت و در شهر قم ایران ساکن شد، و تا زمان وفات در همان شهر باقی ماند.
سایت رسمی آیتالله محقق نوشته که او "با توجه به تقاضای سراسری و جدی شیعیان افغانستان به ویژه روحانیت، مدرسین و طلاب،" احساس تکلیف و وظیفه‌ای شرعی نموده و در سال ۱۳۷۳ خورشیدی مرجعیت شیعیان افغانستان را پذیرفت.
