آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس یکی از اورژانس‌های شایع نیازمند جراحی است. این بیماری جزو بیماری‌هایی است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، عوارض زیادی برای فرد مبتلا ایجاد می‌کند.
دکتر نسرین‌السادات علوی، متخصص جراحی، در همین رابطه توضیح می دهند:
بعضی‌ها فکر می‌کنند آپاندیس و آپاندیسیت یک چیزند. لطفا بحث را از همین تعریف‌های اولیه شروع کنید؛ تعریف آپاندیس و آپاندیسیت.
بله؛ آپاندیس یک زایده کرمی‌شکل است که در ابتدای روده بزرگ قرار دارد و انتهای آن بسته است؛ مثل یک کیسه کوچک و باریک است که دهانه آن به داخل روده بزرگ باز می‌شود و انتهای آن بسته است. همین بسته بودن انتهای این زایده، آن را مستعد ایجاد عفونت در آن می‌کند؛ چون اگر سر این کیسه به هر دلیل (مثلا التهاب نسوج لنفاوی این عضو یا وارد شدن یک تکه مدفوع سفت در آن) بسته شود میکروب‌ها به سرعت در داخل آن رشد کرده و التهاب و عفونت ایجاد می‌کنند؛ که به این التهاب و عفونت در زایده آپاندیس می‌گوییم: آپاندیسیت.
علایم این بیماری چیست؟ فرد در صورت بروز چه علایمی باید برای درمان اقدام کند؟
اولین علامت این بیماری درد شکم است؛ به این صورت که فرد در ابتدا احساس درد در حول و حوش ناف می‌کند و پس از مدتی این درد به پایین و سمت راست شکم منتقل می‌شود که همان محل قرار گرفتن آپاندیس است.
اگر در این مرحله بیمار درمان نشود آپاندیس سوراخ شده و موجب التهاب تمام شکم می‌شود و درد شدید در تمام شکم احساس می‌شود. به ندرت در برخی بیماران محل آپاندیس متفاوت است و درد در ناحیه‌ای غیر از آنکه گفته شد احساس می‌شود؛ مثلا در موارد نادری، آپاندیس در سمت چپ شکم واقع شده یا در برخی افراد زایده آپاندیس بلند تر از معمول است و سر آن در زیر کبد یا در لگن قرار می‌گیرد که در هنگام التهاب درد در این نواحی احساس می‌شود. لذا باید گفت که هر درد شکمی اگر بیش از 5 ساعت طول بکشد و از بین نرود باید به پزشک مراجعه کرد تا از نظر وجود التهاب در شکم بررسی شود.
و درمانش چیست؟
درمان اصلی این بیماری خارج ساختن آپاندیس ملتهب است که در طی یک عمل کوچک و با برش کوچکی در ناحیه پایین و سمت راست شکم انجام می‌شود. در حین عمل جراحی زایده آپاندیس برداشته شده و محل اتصال آن به روده کاملا بسته می‌شود. این عمل جراحی ساده بوده و در حدود نیم ساعت طول می‌کشد.
البته در افراد مختلف، سهولت عمل و طول مدت آن متفاوت است؛ مثلا در افراد چاق هم تشخیص آپاندیسیت و هم جراحی آن از افراد لاغر مشکل‌تر است. این عمل در صورتی که در موقع مناسب انجام شود بسیار راحت است و بیمار فردای روز عمل می‌تواند از بیمارستان مرخص شود. اما اگر عمل جراحی به هر دلیلی به تعویق بیفتد التهاب آپاندیس شدید شده و جدار آن سوراخ می‌شود و محتویات چرکی آن به داخل شکم وارد می‌شود و موجب عفونی شدن تمام محوطه شکم می‌شود و فرد علاوه بر درد شدید در تمام شکم دچار تب بالا و ضعف شدید می‌شود که در این مرحله عمل جراحی با برش بزرگ‌تری در وسط شکم انجام می‌شود و ضمن خارج ساختن آپاندیس کلیه فضای شکم با سرم شسته می‌شود تا عفونت کنترل شود و پس از عمل نیز درمان با آنتی بیوتیک تزریقی تا چند روز ادامه میابد.
عوارض این جراحی چیست؟
آنچه در آپاندیسیت بسیار مهم است و مانع از ایجاد عوارض می‌شود تشخیص سریع این بیماری و درمان صحیح آن است زیرا در شروع این بیماری علایم خفیف است و اگر دقت نشود تشخیص آن راحت نخواهد بود. از طرف دیگر در این بیماری اگر به موقع درمان جراحی انجام شود، یک عمل جراحی ساده نجات‌دهنده جان بیمار خواهد بود که با یک تا دو شب بستری در بیمارستان و یک هفته استراحت در منزل پس از عمل جراحی بهبود میابد اما همین آپاندیس عفونی اگر به موقع درمان نشود و در محوطه شکم باز شود، عواقب بسیار بدی خواهد داشت و ممکن است بیمار را روزها و حتی ماه‌ها درگیر کند.
این مساله در کودکان مهم‌تر است چون سیستم ایمنی کودکان در مقابل آپاندیس عفونی ضعیف‌تر است و در صورت پاره شدن آپاندیس، عفونت به سرعت در مخوطه شکم و سپس خون بیمار پخش شده و جان وی را در معرض خطر قرار می‌دهد. تشخیص آپاندیسیت در بانوان با مشکلات بیشتری همراه است زیرا در آنان بیماری‌های مربوط به اعضای تناسلی داخلی مانند وجود التهاب در لگن یا پارگی کیست تخمدان علایمی مانند آپاندیسیت را تقلید می‌کنند و در برخی موارد تشخیص دقیق به سختی امکان پذیر است و دقت بیشتر و کمک گرفتن از وسایل تشخیصی مانند سونوگرافی لازم می‌شود. در عین حال در بانوان عدم تشخیص آپاندیسیت و عفونت شکمی ناشی از پارگی آن می‌تواند موجب چسبندگی اعضای لگنی و ناباروری شود. گاهی پزشک در صورتی که مشکوک شود ولی دلیل کافی برای عمل جراحی نداشته باشد بیمار را تحت‌نظر می‌گیرد و به فواصل معین معاینه را تکرار کرده و علایم حیاتی را بررسی می‌کند و در صورت پیشرفت علایم تأیید کننده آپاندیسیت عمل جراحی را انجام می‌دهد.
آیا روشی هست که بدون عمل جراحی بتوان این بیماری را درمان کرد؟
اصلی‌ترین و بهترین درمان برای این بیماری عمل جراحی است که به صورت جراحی باز (با برش کوچک در ناحیه تحتانی سمت راست شکم) یا به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود. در روش لاپاراسکوپی با استفاده از دوربین و لوله‌هایی که از چند برش یک سانتی‌متری وارد شکم می‌شوند آپاندیس خارج شده و محل آن روی روده ترمیم می‌شود. به ندرت در بیمارانی که عمل جراحی در آنان با خطرات زیاد همراه است ممکن است پزشک در ابتدا از آنتی بیوتیک استفاده و نتیجه را بررسی کند اما باید توجه داشت که حتی در این موارد نیز خطر یک عمل جراحی کوچک برای خارج کردن آپاندیس به مراتب از خطر یک آپاندیسیت پاره‌شده و عفونت شدید تمام شکم برای بیمار کمتر است.
هفته نامه سلامت
