وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با یک رسانه عربی، توضیحاتی در رابطه با تنش میان ایران آمریکا، روابط ایران و اروپا و همچنین روابط میان ایران و کشورهای منطقه ارائه داد.
محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با شبکه «التلفزیون العربی» در پاسخ به این پرسش که وزیر خارجه آلمان و نخست وزیر ژاپن به تهران سفری داشته‌اند، همچنین شما دیدارهایی با وزیر خارجه عمان، وزیر خارجه قطر و سفر به عراق داشته‌اید و از سوی دیگر معاون وزیر خارجه ایران سفری به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته است؛ دیدگاه تهران به میانجیگری‌ها چیست؟ آیا این میانجیگری‌ها منجر به رسیدن به میز مذاکرات با آمریکا می‌شود؟ گفت: آن چیزی که ما به دنبال آن هستیم گسترش تحرکات دیپلماسی به منظور توضیح شرایط موجود است؛ ما در شرایط بسیار خطرناکی به سر می‌بریم، این شرایط برای منطقه بسیار خطرناک است اما نباید دلیل اصلی این شرایط را فراموش کنیم.
وی در توضیح صحبت خود ادامه داد: این شرایط به دلیل جنگ اقتصادی است که آمریکا علیه ایران آغاز کرد و این جنگ اقتصادی یک جنگ غیرقانونی و در تضاد با قوانین بین‌المللی است که با خروج غیرقانونی آمریکا از برجام آغاز شد؛ بنابراین در تمام گفت‌وگوهایمان بر دلیل این بحران تاکید کردیم؛ از بین رفتن سبب و دلیل بحران را نیز از بین می‌برد. تا زمانی که جنگ اقتصادی آمریکا که در واقع تروریسم اقتصادی است تداوم داشته باشد شرایط عادی نخواهد شد.
با فشار بر ایران، مشکلات آمریکا در منطقه بیشتر می‌شود
وزیر خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا خواسته کنونی ایران بازگشت واشنگتن به برجام نیست، بلکه توقف تحریم‌ها است؟ گفت: آن چیزی که ما از آمریکایی‌ها می‌خواهیم این است که بدانند ما به آنها نیاز نداریم. ما از آمریکا می‌خواهیم که در روابط ایران با کشورهای دیگر دخالت نکند. ما از آنها می‌خواهیم که به کشورهای دیگر فشار نیاورند تا بر روی تعهداتشان پا بگذارند. آمریکایی‌ها به دلیل گزینه‌های اشتباهی که پیش از این انتخاب کردند در منطقه ما با مشکلاتی مواجه شدند و این مشکلات با فشار آوردن بر روی ایران حل نمی‌شوند بلکه گسترده‌تر نیز خواهند شد. راه درست این است که گزینه‌های درست را انتخاب کنند. آنها باید حمایت‌هایشان از رژیم صهیونیستی در اشغال سرزمین فلسطین و قدس و جولان را متوقف کنند و به تلاش‌هایشان برای ایجاد اختلاف میان ملت فلسطین پایان دهند. آنها باید به تلاش‌هایشان برای ایجاد آنچه معامله قرن می‌نامند پایان دهند که در حقیقت محو تمام مساله فلسطین است. توقف این مسائل از سوی آمریکا به مشکلات آنها در منطقه پایان می‌دهد.
ما درخواست میانجیگری نداریم
در ادامه این پرسش مطرح شد که آیا هدف از میانجیگری‌های کنونی این است که ایران پیام‌هایی به واشنگتن بفرستد که چنین کارهایی را انجام دهد؟ گفت: ما درخواست میانجیگری نداریم بلکه با دوستانمان گفت‌وگو می‌کنیم. با کشورهایی که با آنها دوستی عمیق داریم گفت‌وگو می‌کنیم اما تصمیماتی که آنها در رابطه با آمریکا اتخاذ می‌کنند مربوط به خودشان است. ما آن چیزی که بطور علنی می‌گوئیم و رئیس جمهور آمریکا آن را گفته است این است که آمریکا وارد جنگ اقتصادی با ایران شده است؛ جنگ جنگ است و هدف آن عموم مردم است و هدف از آن ایجاد فشار بر مردم عادی برای مجبور کردن آنها به تحرک است و این چیزی است که دولت آمریکا به دنبال آن است. در تعریف کلاسیکی به این مساله تروریسم می‌گویند و در واقع آمریکا از طریق فشارهای غیر قانونی بر ملت ایران تروریسم اقتصادی را به کار گرفته است تا به نتایج و اهداف سیاسی خود برسد. هیچ‌کس در دنیا وجود ندارد که با تروریست مذاکره کند. تروریست‌ها باید اقدامات تروریستی خود را متوقف کنند سپس به میدان سیاسی بازگردند؛ در آن زمان مساله فرق خواهد کرد.
تجارت بخش خصوصی ایران با آمریکا افزایش پیدا کرده است
وزیر خارجه کشورمان در رابطه با مواضع اروپا و اجرایی نشدن «اینستکس» (سازوکار مالی ایران و اروپا) گفت: ما نمی‌توانیم به نیابت از اروپایی‌ها صحبت کنیم. اروپایی‌ها خودشان باید انتخاب کنند که در کنار چه کسی می‌ایستند، اما چیزی که تمام کشورها باید در رابطه با آن تفکر کنند این است که دولتی وجود دارد که بر تعهدات خود پا گذاشت و قوانین بین‌المللی را نقض کرده است و تنها در راستای منافع خود حرکت می‌کند. مساله قابل توجه این است که تجارت ما با اروپایی‌ها در سال گذشته شاهد پسرفت گسترده‌ای بود؛ این در حالی است که تجارت بخش خصوصی ما با آمریکا افزایش پیدا کرده است. اروپایی‌ها باید خودشان تصمیم بگیرند؛ آیا آنها اجازه خواهند داد که آمریکا در تصمیم‌گیری‌هایشان دخالت کند یا اینکه می‌خواهند مستقل باشند. این تصمیماتی که بر روی ما تأثیر می‌گذارند بر خود اروپایی نیز تأثیر می‌گذارد.
اینستکس وسیله است نه نتیجه
رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در پاسخ به این پرسش که آیا ایران تنها اجرایی شدن اینستکس را می‌خواهد؟ گفت: خیر؛ اینستکس تنها یک ابزار است. اروپایی‌ها باید تعههدات برجامی خود را اجرا کند اروپایی‌ها به عنوان عضوی از برجام و عضوی از جامعه بین‌المللی متعهد شدند که روابط اقتصادی خود با ایران را عادی کنند و چیزی که در برجام به وضوح بر آن تاکید شد این است که آنها نباید تنها چند بیانیه صادر کنند بلکه نتایجی را محقق کنند. اروپایی‌ها باید به ما بگویند که نتایج عملی که توانستند آنها را محقق کنند کدامند، من مطمئن هستم که اگر آنها بخواهند چنین کاری انجام دهند به جز مواضع سیاسی و بیانیه‌های خود چیزی پیدا نخواهند کرد، مسئولیت‌های زیادی وجود دارد که بر عهده اروپایی‌ها است؛ تعهداتی در رابطه با بازار نفت، خرید نفت ایران، حمل‌ونقل، کشتیرانی، تجارت، سرمایی گذاری و غیره. اینستکس تنها یک ابزار است، اینستکس وسیله است نه نتیجه.
وی افزود: ایران هزینه‌های زیادی در راه مبارزه با تروریسم، مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با مهاجرت غیرقانونی و مسائل دیگر صرف کرد اما اروپایی که باید در این هزینه با ایران شریک باشد در تحریم‌های آمریکا علیه ایران مشارکت داشت. هیچ توافق چندجانبه‌ای را نمی‌توان بطور یکجانبه اجرایی کرد.
حق داریم اقداماتی اتخاذ کنیم که در بند ۳۶ برجام تاکید شده است
وی در رابطه با کاهش تعهدات برجامی ایران گفت: ایران بر اساس توافق هسته‌ای عمل می‌کند. این توافق همانند تمام توافقات نیازمند تضمین‌هایی بود و بر اساس آن اگر ایران توافق را نقض کند، کشورهای دیگر می‌توانند از آن خارج شوند و اگر طرف دیگر آن را نقض کرد این حق را دارد که اقداماتی اتخاذ کند. در ۱۵ بیانیه‌ای که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر کرد، تاکید شده است که ایران به تعهدات خود پایبند است؛ بنابراین نباید تحریم‌ها علیه ایران از سر گرفته می‌شد. تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سر گرفته شد و اروپایی‌ها هیچ کاری نتوانستند انجام دهند. ایرانی‌ها در این شرایط حق دارند اقداماتی اتخاذ کنند که در بند ۳۶ برجام بر آن تاکید شده است. ما به اروپایی‌ها اعلام کردیم که به مدت یک سال صبر کردیم این مساله به معنای خروج از برجام نیست بلکه به این معناست که ما در برجام حقوقی داریم و وظایفی بر گردن ما است و ما در حال استفاده از اختیارات خود هستیم.
در جنگ، همه خسارت می‌بینند
ظریف افزود: به نظر من اروپایی‌ها و جامعه بین‌المللی می‌توانند برجام را اجرا کنند و این یک درخواست غیر منطقی نیست و این مساله نیازمند این این نیست که اروپایی‌ها در روابطشان با آمریکا تنش ایجاد کنند. ما خواستار تخریب روابط میان کشورها نیستیم؛ ما مانند آمریکا در روابط دیگر دخالت نمی‌کنیم. ما بر این باوریم که اروپایی‌ها از توانایی‌های خود استفاده نمی‌کنند، یا به دلیل اینکه نمی‌خواهند یا اینکه از اراده سیاسی برخوردار نیستند. ما بر این باوریم که اروپایی‌ها اگر این مسائل را عملی کنند راه بازگشت وجود خواهد داشت. ما به آمریکایی‌ها اجازه نخواهیم داد که به طور یکجانبه علیه ملت ما جنگی را تحمیل کند و حتماً در جنگ همه خسارت می‌بینند.
هیچ فرقی میان جنگ نظامی و جنگ اقتصادی وجود ندارد
وزیر خارجه کشورمان گفت: هیچ فرقی میان جنگ نظامی و جنگ اقتصادی وجود ندارد؛ همانطور که گفتم در جنگ نظامی اهداف جنگی است اما در جنگ اقتصادی هدف شهروندان بی گناه است. در شرایط تنش همه چیز وارد است و منطقه بیشترین آسیب‌ها را از این وضعیت خواهد دید به خصوص کشورهایی که به دنبال ایجاد جنگ علیه ایران هستند.
وی در رابطه با روابط ایران با کشورهای منطقه و امضای معاهده عدم تعرض گفت: سیاست ایران در رابطه با منطقه خلیج فارس سیاست جدیدی نیست، در سال ۱۹۸۵ برای اولین بار در جریان جنگ ایران و عراق علی‌اکبر ولایتی، وزیر خارجه وقت ایران پیامی به دبیرکل سازمان ملل در رابطه با اوضاع منطقه نوشت تا جنگ به کشورهای دیگر نرسد. بعد از هجوم صدام به کویت اعلام کردیم که اگر بند هشتم قطعنامه ۵۹۸ اجرایی می‌شد این حمله انجام نمی‌شد وزمانی که به عنوان وزیر خارجه انتخاب شدم مقاله‌ای در روزنامه الشرق الاوسط نوشتم و کشورهای منطقه را به گفت‌وگو دعوت کردم، من در سال ۲۰۱۳ و یا ۲۰۱۴ بطور رسمی پیشنهاد تشکیل مجمع گفت‌وگوی‌های منطقه‌ای را دادم و از پیشنهاد قطر برای انجام گفت‌وگو میان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس استقبال کردم اما بقیه کشورها استقبال نکردند. همچنین ما از پیشنهاد کویت نیز استقبال کردیم؛ رئیس جمهور ایران از این پیشنهاد استقبال کرد اما آقای محمد بن سلمان در واکنش به آن گفت که با ایران گفت‌وگو نمی‌کند و جنگ را به داخل ایران منتقل می‌کند؛ بنابراین در سایه تنش با واشنگتن پیشنهادات ما جدید و تاکتیکی نیست بلکه ما دائماً این پیشنهادات را مطرح می‌کنیم اما کشورهای منطقه نمی‌پذیرند.
خواسته همیشگی ما این است که به‌جای دشمنی، با ایران گفت‌وگو و همکاری کنند
وی افزود: ما با بسیاری از کشورهای منطقه رابطه داریم اما دو یا سه کشور وجود دارد که معتقدند می‌توانند امنیت خود را با روابطشان با آمریکا تأمین کنند. بی‌شک آنها در اشتباه هستند و آمریکا برای تحقق اهداف صهیونیست‌ها از آنها بهره می‌برد و به دلالان معامله قرن تبدیل شدند و در کشورهای خود نشست‌های این معامله را برگزار می‌کنند. من به آنها تاکید می‌کنم که حتی اگر بتوانند در این خیانتشان به ملت‌های عربی موفق شوند آنها نخواهند توانست امنیت خود را تأمین کنند، رژیم صهیونیستی با وجود گنبد آهنین در مقابله با گروه‌های مقاومت نمی‌تواند امنیت خود را تأمین کند، پس چگونه می‌تواند امنیت این کشورها را تأمین کند؟ ایران همیشه آماده بوده است. خواسته همیشگی ما این است که به‌جای دشمنی با ایران، بیایند و با ایران گفت‌وگو و همکاری کنند.
ظریف در رابطه با نشست‌های ضد ایرانی کشورهای عربی و محکوم کردن ایران گفت: ما از وزیر خارجه محترم قطر و دیگر شرکت‌کنندگان شنیدیم که بیانیه‌های این نشست‌ها کاغذهای آماده بود که بعد از پایان نشست‌ها از سوی چند کشور مشخص میان شرکت کنندگان پخش شد. این بیانیه‌ها نشانگر دیدگاه تمام کشورهای عربی نیست. وزیر خارجه قطر این مساله را بطور رسمی اعلام کرد و رئیس‌جمهور عراق نیز این مساله را در نشست اعلام کرد این نشانه شکست عربستان است. عربستان این اقدامات را اتخاذ می‌کند تا نشان دهد توافق نظری در این رابطه وجود دارد. آنها به دنبال این توافق نظر هستند که هم‌پیمانان آمریکایی خود را به انجام اقدامات تنش‌زا در منطقه تشویق کنند. آنها باید بدانند که این اقدامات بیشتر از هر طرف دیگری به خودشان آسیب می‌رساند.
سیاست‌های امارات به سود امنیت منطقه نیست
وی در رابطه با اظهارات اخیر وزیر خارجه امارات و نگرانی کشورهای عربی از برنامه موشکی ایران گفت: اولاً اینکه وزیر خارجه امارات می‌توانست با ایران صحبت کند تا به آن بگوییم چرا در سال گذشته ۲۲ میلیارد دلار برای خرید سلاح هزینه کرده‌اید؟ چرا می‌خواهید به اسرائیل جدید در منطقه تبدیل شوید؟ چرا در لیبی دخالت می‌کنید؟ چرا کودکان ملت یمن را می‌کشید؟ سیاست‌های امارات به سود امنیت منطقه نیست. اماراتی‌ها باید به سوالات پاسخ دهند. بودجه نظامی ایران در سال گذشته ۱۶ میلیارد دلار بود این در حالی است که جمعیت ایران ۸۰ میلیون نفر است، جمعیت اصلی مردم امارات بیش از یک میلیون نفر نیست اما ۲۲ میلیارد دلار فقط برای خرید اسلحه هزینه کرد. عربستان ۶۷ میلیارد دلار برای خرید تسلیحاتی خود هزینه کرد. هدف آنها از این خرید تسلیحاتی چیست؟ آنها چهار سال است که ملت یمن را بمباران می‌کنند و منجر به فاجعه انسانی شدند، آیا این دفاع از خود است و یا بگارگیری سیاست توسعه‌طلبانه از سوی برخی حاکمان جوان در منطقه است.
برای تأمین امنیت منطقه باید همگی در کنار هم باشیم
ظریف گفت: ما عضو این منطقه هستیم و برای تأمین امنیت آن باید همگی در کنار هم باشیم. ما از کسی که در جنگ با ایران حامی صدام بود حمایت نمی‌کنیم و زمانی که به کویت حمله کرد در کنار کویت ایستادیم، زمانی که چهار کشور خواستار ایجاد فشار و خفگی قطر شدند به آن کمک کردیم و تمام اختلافات با آن در دیدگاه‌ها را کنار گذاشتیم. سیاست جمهوری اسلامی ایران در منطقه واضح است؛ ما با داعش و النصره جنگیدیم و در کنار ملت عراق، سوریه و کردهای عراق ایستادیم. شما به اقدامات امارات و عربستان در لیبی نگاه کنید؛ آیا ما در لیبی حضور داریم؟ ما در آنجا حضور نداریم. توجیه آنها برای اقدامات تخریبی در لیبی چیست؟ توجیه آنان برای اقدامات تخریبی در سودان چیست؟ آیا ما در سودان حضور داریم یا اینکه اقدامات آنها منجر به بحران در منطقه شده است که باید متوقف شود.
ایران دائماً آمادگی خود برای تبادل زندانیان را اعلام کرده است
وی در رابطه با مساله تبادل زندانیان میان تهران و واشنگتن گفت: این مساله جدید نیست و ما ۹ ماه پیش اعلام کردیم که ایران آماده تبادل زندانیان است. این مسأله‌ای است که ایران دائماً آن را مطرح می‌کند. آمریکایی‌ها متأسفانه مدعی است که ایران گروگان‌گیری می‌کند اما در حقیقت آنها بر اساس قوانین قضائی محکوم و بازداشت شدند؛ با این حال ایران دائماً آمادگی خود برای تبادل زندانیان را اعلام کرده است. ایران به دلایل فشارهای آمریکا و دلایل غیرقانونی زندانیان زیادی در آمریکا، اروپا و کشورهای دیگر دارد.
گفت‌وگو کردیم و به یک توافق مفید رسیدیم، اما آمریکا به تعهداتش پایبند نیست
وزیر خارجه کشورمان در رابطه با بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه نه جنگی رخ می‌دهد و نه مذاکره می‌کنیم، گفت: مقام معظم رهبری در زمان مذاکرات هسته‌ای اعلام کرد که ما یک تجربه را آغاز کردیم و اگر آمریکا ثابت کند که قابل اعتماد است این مساله می‌تواند گسترده‌تر شود. این آمریکا بود که فرصت را از دست داد، این آمریکا بود که نتوانست به تعهدات خود وفادار باشد. مساله این نیست که آمریکا و ایران نمی‌توانند گفت‌وگو کنند؛ ما طولانی‌ترین مذاکرات در تاریخ دیپلماسی جهان را برگزار کردیم و میان ایران و آمریکا چنین مذاکرات گسترده‌ای میان وزیران خارجه دو کشور وجود نداشته است. ما گفت‌وگو کردیم و به یک توافق مفید و مؤثر رسیدیم، این آمریکا بود که از توافق خارج شد و این مساله نشان می‌دهد که آمریکا به تعهدات خود پایبند نیست.
ظریف در رابطه با سرانجام تنش میان ایران و آمریکا گفت: ما هیچگاه میز مذاکرات را ترک نکردیم، میز مذاکرات وجود داشت و این آمریکا بود که آن را ترک کرد و منجر به خسارت‌های اقصادی فراوانی برای ایران شد.
وی در رابطه با بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران گفت: از نظر قانونی چنین امکانی وجود ندارد. ما توافق را نقض نکردیم بلکه آنها آن را نقض کردند. ما گفت‌وگوهای راهبردی با روسیه و چین داریم و در این مساله با آنها بحث می‌کنیم و آنها با ما هم‌نظر هستند.
ظریف در در رابطه با تنش میان تهران و واشنگتن گفت: ما در درازمدت نشان دادیم که در برابر فشارها مقاوم هستیم و از این فشارها عبور کردیم. در کوتاه‌مدت نیز ما باید تأثیر تروریسم اقتصادی آمریکا بر ملت را کاهش دهیم. در میان‌مدت نیز معتقدیم که همه کشورها به این نتیجه می‌رسند که مقاومت در برابر سرکشی نتیجه خوبی خواهد داد و کشورها به دنبال این هستند که دلار را کنار بگذارند که این مساله بر اقتصاد آمریکا تأثیر منفی خواهد گذاشت.
وزیر امور خارجه در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا هیچ مذاکره‌ای میان تهران و واشنگتن وجود ندارد؟ گفت: هیچ.
