سرویس تاریخ «انتخاب»: چهل سال پیش در چنین روزی، شنبه سی‌ام تیر ۱۳۵۸، در پی پیام آیتالله طالقانی و آیتالله زنجانی و با پشتیبانی گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی مختلف مراسم یابود شهدای قیام ۳۰ تیر با حضور جمعیت انبوهی در میدان بهارستان برگزار شد. آیتالله طالقانی خود یکی از سخنرانان این مراسم بود، که سخنانش گلایه‌هایی را نیز از وضع موجود آن روز در بر داشت.
به گزارش «انتخاب»؛ شرح سخنان ایشان را که در روزنامه آیندگان، مورخ ۳۱ تیرماه ۵۸ منتشر شد، در پی می‌خوانید:
اکنون ما باز در یک مرحله تاریخی هستیم. با آن وحدت، آن اتحاد، آن مشت‌های گره کرده، که دربار جبار و لانه استعمار را منهدم کردیم، و اکنون فکر می‌کنیم که تمام شده است. باز حزب‌ها: هر روز یک حزب، هر روز یک صدا، هر روز یک زمزمه. ما چه می‌خواهیم؟ چه می‌گوییم؟ چه هدفی داریم؟ چرا باید مقابل هم قرار گیریم؟ این موضع‌گیری‌ها هرچند که با حسن‌نیت باشد پشت سر آن دست استعمار کار می‌کند.
دسیسه‌هایی زیر پرده است. از فکرهایی که هر روز دشمنان زخم‌خورده ما در داخل و خارج هستند غافل نباشید. ما چه می‌خواهیم؟ چه می‌گوییم. آیا غیر از آزادی، غیر از عدالت اجتماعی می‌خواهیم؟ غیر از این‌که می‌خواهیم دست استعمار کوتاه شود؟ اسلامی که می‌شناسیم هیچ آزادی‌ای را نفی نمی‌کند. گروه‌ها و جمعیت‌ها چه می‌خواهند؟ غیر از آزادی. نمایندگان کشورهای اسلامی که به ایران می‌آید همه می‌گویند مکتب‌های اسلامی کم‌رنگ شده است. چرا گروه‌ها نمی‌خواهند باور کنند؟ خدا بشر را آزاد و متفکر آفریده است تا منابع طبیعی را استثمار کند. و این بشر خودش را استثمار می‌کند. در همه دنیا و همه کشورها استثمار هست. در بعضی کشور استثمارگرها یا دولت‌ها، یا کشورها و یا احزاب هستند. شما غیر از این اصل مطلب دیگری هم دارید پس چرا در برابر هم موضع‌گیری می‌کنید؟!
برادرها، فرزندان، مسلمانان، اسلام دارای گذشت و چشم‌پوشی است. اسلام با تنگ‌نظری درست درنمی‌آید. و ما مادامی که افراد در مسیر انقلاب اسلامی حرکت می‌کنند، حق نداریم به آن‌ها تجاوز کنیم. و همان مردم باید از حریم ما دفاع کنند. لازم نیست برای دفاع از حریم ما سپاه و ارتش برود. روزنامه‌ها را ببینید! هر روز برادر و برادرکشی. برادر کرد، برادر عرب، غیر از آزادی و قسط طلب دیگری داری؟! اگر اسلام برقرار نشود چطور می‌توانی آن‌ها را به دتس آوری؟ هر فرد باید بر حسب هوش و استعدادش در پست خودش قرار گیرد. در نظام عادلانه، باید از پایین به بالا انتخاب شوند و نظام را باید توده مردم اداره و انتخاب کند. دربار از بین رفته ولی نظام آن اکنون پابرجاست.
