لطفا ترامپ نباشید!

سرویس سیاسی «انتخاب» / بردیا دانش: اظهارات جلیل رحیمی جهان‌آبادی، نماینده تربت جام، تایباد و باخرز خطاب به جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد در مجلس به قدری غیرقابل باور بود که هرگز نمی توان از کنار آن به سادگی گذشت.

در نگاه اول پذیرش اینکه چنین سخنانی از زبان یک نماینده مجلس آن هم در صحن علنی علیه یک نماینده دیگر بیرون آمده باشد، بسیار دشوار است؛ اصلاح طلب بودن نماینده مذکور با وجود شعارهای قدیمی این جریان در خصوص نداشتن شهروند درجه یک و دو نیز فقط عمق تاسف را بیشتر می کند. اینکه طرف مقابل کریمی قدوسی نماینده تندروی جبهه پایداری با سابقه مشخص خود باشد، هم اوضاع را تغییر نمی دهد.

جهان آبادی در جلسه روز 30 تیر خطاب به کریمی قدوسی گفت:«طالبان یک قیف داشت که بر ریش مردان می گرفت ببیند اندازه ریش آنها استاندارد است یا نه! مردم را کتک می زد اگر ریش با آن قیف طالبان استاندارد نبود. شما چکاره مملکت هستید که به وزیر، به رئیس جمهور و حالا به نماینده مردم در مجلس می تازید و ما را غیرانقلابی می نامید و خطاب می کنید؟ شما به شهر تربت جام آمدید و به مردم گفته اید نماینده شما انقلابی نیست و نامه جمع کنید تا رد صلاحیت شود. آقای کریمی قدوسی آن زمانی که اجداد شما بستگان شما از افغانستان به ایران حمله می کردند ما ایرانی بودیم و از ایران دفاع می کردیم. چه کسی به شما شناسنامه ایرانی داده است، چه کسی به شما اجازه داده است به ارکان نظام بتازید، چند روز سابقه جبهه دارید، چندتا عملیات شرکت کرده اید که به درجه سرداری رسیدید؟ از کی شما ایرانی شدید که ما ایرانی نبودیم؟»

در خصوص این سخنان چند نکته قابل تامل است:
یک – کریمی قدوسی نماینده ای است که تاکنون بارها به دلیل سخنان عجیب و غریب خود که عمدتا به حوزه های ملی و حیاتی کشور نیز مربوط بوده اند، حاشیه ساز شده است. اظهارات او بارها از سوی منابع رسمی از جمله وزارت خارجه تکذیب شده است. بسیاری از سخنان تکذیب شده وی از سوی دیگر مسئولان در تقابل با منافع ملی خوانه شده است. از نظر سیاسی به طیف تندروی اصولگرایان و جبهه پایداری تعلق دارد؛ طیفی که بارها و بارها اصلاح طلبان را حتی به وابستگی به عناصر ضدملی و کشورهای خارجی متهم کرده، مخالفت او با برجام و حواشی آن مشهور است. اما هیچ یک از این موارد دلیل نمی شود که برای انتقاد از او، سخنانی مطرح شود که توهین به اقوام کشور یا مردم افغانستان برداشت شود. حتی کریمی قدوسی یک روز پس از اظهارات جهان آبادی یک ادعای جدید هم مطرح کرده و گفته که «به جهان آبادی گفته اند اگر ردصلاحیت شود، سفیر ایران در کابل خواهد شد»، اظهارات جهان آبادی هم توهین به شخص کریمی قدوسی نبوده اما اما باز هم هیچ یک از این موارد توهین به مردم افغانستان به خاطر انتقاد از کریمی قدوسی را مجاز نمی شمارد و هرگز چنین موضوعی آن هم از سوی یک نماینده اصلاح طلب پذیرفته نیست.

دو – اظهارات رحیمی جهان آبادی ناشی از یک مسئله شخصی بود. در واقع اظهارات جهان آبادی چنان که از سخنان خود او برمی آید به خاطر اظهارات کریمی قدوسی در مورد خود او بوده. جهان آبادی گفته بود: «شما به شهر تربت جام آمدید و به مردم گفته اید نماینده شما انقلابی نیست و نامه جمع کنید تا رد صلاحیت شود». یعنی اظهارات جهان آبادی ، صرفا به خاطر حمله کریمی قدوسی به این نماینده بوده. به بیان دیگر، عصبانیت و جامه دری نماینده اصلاح طلب مجلس حتی به خاطر یک مسئله ملی و مربوط به منافع مردمی هم نبوده بلکه حرص و جوش زدن او صرفا به خاطر خشم از اظهارات یک نماینده علیه خودش بوده نه چیز دیگری. چنین موضوعی ارزش چنین اظهاراتی را پایین و پایین تر هم می آورد و تاسف از چنین اظهاراتی را بیشتر می کند.

سه – معلوم نیست اظهارات رحیمی جهان آبادی را باید در حوزه اظهارات «نژادپرستانه» دسته بندی کنیم یا چیز دیگری. اما یک موضوع روشن است و آن اینکه حتی اگر چنین اظهاراتی نژادپرستانه هم نباشد، چیزی کمتر از آن نیست.

ایران کشوری است متشکل از قومیت های مختلف؛ با گوناگونی قابل ملاحظه؛ که در کمتر کشور دیگری در دنیا به چشم می خورد. از ترک و کرد و بلوچ و عرب و ارمنی و فارس گرفته تا دیگر قومیت ها همه در یک عنصر مشترکند و آن ایرانی بودن است. راز پایداری ایران هم همین است که هیچ یک از این «قومیت ها» خود را «نژادی» مجزا و برتر از دیگری ندانسته اند.

اکنون مثال افغانستان را در نظر بگیرید. مردم افغانستان آریایی هستند؛ درست هم نژاد غالب ایرانیان. فارسی زبان هستند؛ درست مثل بیشتر مردم ایران. مسلمان هستند؛ درست مانند اکثریت قابل توجهی از مردم ایران. و سرانجام اینکه تا همین 163 سال پیش که بر اساس معاهده پاریس، افغانستان از ایران جدا شد، افغانستان و ایران یک کشور محسوب می شدند. با این حال چرا چنین نگاهی به مردم هم کیش، همسایه، هم زبان و هم نژاد ما در داخل کشور وجود دارد؟ چرا به اتباع افغانستان که به هر دلیلی در ایران حضور دارند این نگاه نامناسب رایج شده؟ چرا گاهی برخی از ایرانیان حتی نشستن آنها روی صندلی اتوبوس را هم تحمل نمی کنند؟

اکنون به دنبال پاسخ این سوالات نیستیم. دلیل این اتفاق هرچه باشد، در سال های اخیر نگاه ها به این موضوع تغییر کرده و با راه افتادن موجی از همدردی با اتباع افغانستان در شبکه های اجتماعی و نیز برنامه های گوناگون، به تدریج نگاه منفی مذکور در حال از بین رفتن بود. در چنین شرایطی چگونه می توان پذیرفت که یک نماینده آن هم با برچسب اصلاح طلبی، بار دیگر این نگاه تحقیرآمیز و نادرست را القا کند؟

چهار – چنانکه گفته شد، افغان ها با ایرانیان هم نژاد هستند و از این نظر شاید نتوان نام نژادپرستی را هم روی این رفتارها گذاشت اما شاید چنین رفتارهایی یادآور رفتارهای دونالد ترامپ، رییس جمهور فعلی آمریکا باشد. کسی که خود نیز اصلیتی اروپایی دارد اما در آخرین نمونه از این رفتارها، همین هفته اخیر خطاب به چهار نماینده رنگین پوست زن کنگره، با توهین و تحقیر نژاد آنها گفته بود: «بروید به همان جایی که از آنجا آمده اید.»

این رفتارها نوعی ملی گرایی مفرط به معنای منفی آن است؛ در دل این نوع از ملی گرایی تقبیح شده، حقوق اولیه انسان ها زیر پا گذاشته می شود و معیارهای انسانیت به موارد معدودی چون ملیت تقلیل می یابد.

پنج – فرقی نمی کند اظهارات جهان آبادی درباره اصلیت کریمی قدوسی درست باشد یا نه. اینکه کریمی قدوسی اصلیتی افغانستانی داشته باشد یا ایرانی، هیچ تغییری در اظهارات جهان آبادی که در آن به مردم افغانستانی توهین شده، ایجاد نمی کند. ارزش انسان ها به قومیت و نژاد آنها نیست و چقدر تاسف برانگیز است که یک نماینده اصلاح طلب این موضوع ساده را به خاطر یک مسئله شخصی فراموش کرده.

شش – رحیمی جهان آبادی دیگر نیازی به ردصلاحیت شدن برای عدم حضور در مجلس آینده ندارد. او البته توضیح داده که منظورش از این اظهارات توهین به مردم افغانستان نبوده؛ درست هم می گوید؛ اما اظهاراتش با بی احتیتطی عجیبی همراه بوده که هرگز از نماینده مجلس آن هم نماینده ای که برچسب اصلاح طلبی دارد، انتظار نمی رفت. عذرخواهی و توضیحاتی که جهان آبادی داده، از نظر اخلاقی و انسانی لازم و ضروری بود؛ اما در مورد مجلس آینده او دیگر نباید منتظر قرار گرفتن در لیست اصلاح طلبان باشد. حتی احتمالا رای آوردن او در صورت تایید صلاحیت نیز بعید باشد. او با اظهارات خود عملا رد صلاحیت شده است؛ بدون آنکه نیاز به شورای نگهبان باشد.