«مارکوس ادرر»، سفیر اتحادیه اروپا در روسیه در مصاحبه‌ای مدعی شده رایزنی‌هایی میان سهام‌داران ساز و کار موسوم به «اینستکس» برای تسهیل مبادلات نفت با ایران در جریان است.
سه کشور اروپایی طرف برجام از 11 بهمن‌ماه سال گذشته ساز و کاری به نام اینستکس (INSTEX) را برای تسهیل مبادلات تجاری با ایرن راه‌اندازی کرده‌اند که هنوز در عمل کاری از پیش نبرده است.
این نهاد در فرانسه ثبت شده و مقر آن در پاریس است. اداره آن بر عهده آلمان است و انگلیس هم به عنوان سهامدار در آن مشارکت خواهد داشت. ریاست این کنسرسیوم اقتصادی را «پر فیشر»، مدیر سابق کومرتس‌بانک آلمان بر عهده خواهد گرفت. اینستکس طبق اعلام اروپایی‌ها قرار است مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد.
«ادرر» در مصاحبه با «ایتارتاس»، در پاسخ به سوالی درباره اینستکس گفت: «وقتی درباره اینستکس صحبت می‌کنیم باید بحث را با تحولات سیاسی فعلی در خصوص برجام آغاز کنیم. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز 8 جولای برای اولین بار از زمانی اجرایی شدن برجام تأیید کرد که ایران در حال غنی‌سازی اورانیوم به فراتر از 3.67 درصد است.»
جمهوری اسلامی ایران بعد از خروج آمریکا از برجام یک سال «صبر راهبردی» را در دستور کار قرار داد و به طرف‌های توافق هسته‌ای به ویژه کشورهای اروپایی که وعده جبران خروج آمریکا را می‌دادند مهلت داد به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای عمل کنند.
با گذشت یک سال و محقق نشدن وعده‌های اروپا، شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه‌ای روز ۱۸ اردیبهشت‌ماه به طرف‌های توافق هشدار داد در صورتی که ظرف ۶۰ روز به تعهدات خود در زمینه‌های نفتی و بانکی عمل نکنند ایران طبق مفاد برجام، از تعهدات خود ذیل این توافق خواهد کاست.
ایران تا کنون در دو گام از تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای کاسته و اعلام کرده به محدودیت‌های مندرج در برجام در خصوص سقف 300 کیلوگرمی ذخائر اورانیوم و سطح 3.67 درصدی غنی‌سازی مقید نخواهد بود.
سفیر اتحادیه اروپا در روسیه درباره این اقدام ایران گفت: «اتحادیه اروپا بسیار درباره این تحول نگران است و از ایران خواسته از برداشتن اقدام‌های بیشتری که می‌تواند به تضعیف برجام منجر شود خودداری کند.»
وی درباره عقب‌نشینی کشورهای اروپایی از پوشش دادن مبادلات نفت در چارچوب اینستکس گفت: «سه کشور بنیانگذار اینستکس اعلام کرده‌اند که این ابزار در مراحل اولیه برای مبادلات قانونی مربوط به دارو، کالاهای پزشکی و کالاهای کشاورزی-غذایی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.»
ادرر اضافه کرد: «بعد از آخرین دیدار وزرای خارجه 28 کشور اتحادیه اروپا در روز 15 جولای، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خاطرنشان کرده که سهام‌داران در حال رایزنی در خصوص تسهیل مبادلات سایر کالاها از جمله نفت [از طریق اینستکس] هستند.»
سفیر اتحادیه اروپا در روسیه تصریح کرد که در خصوص مشارکت کشورهای ثالث در اینستکس هیچ تحول جدیدی اتفاق نیفتاده است. وی گفت: «از ابتدا مشخص بود که کشورهای ثالث به اینستکس دسترسی خواهند داشت.»
این مقام اتحادیه اروپا مدعی شد برای کشورهای اروپایی حفظ برجام اهمیت دارد. او گفت: «برجام برای ما یکی از سنگ بناهای مهم نظام منع اشاعه هسته‌ای ایران است.»
