بحران کاهش مخاطب در تلویزیون؛ واقعا مشکل از فضای مجازی است؟!

حجت اله عباسی: لابلای خبرهای داغ دو سه روز اخیر خبری به چشم می خورد که "کاهش مخاطب در رسانه ملی ناشی از فعالیت فضای مجازی است". این خبر را معاون استانهای صداوسیما در بجنورد بیان کرده و در واقع بر دو نکته صحه گذاشته است اول اینکه میزان مخاطبان رادیو و تلویزیون کاهش یافته و دیگر اینکه این موضوع را به فعالیت در فضای مجازی نسبت داده است. در واقع به صورت تلویحی رضامندی خودش را از کیفیت و کمیت محتوای برنامه های رسانه ملی اعلام کرده است!

در مملکت ما بخش قابل توجهی از ناکارآمدی ها به کارشکنی دشمن نسبت داده می شود، حالا فضای مجازی نیز تمام قد به کمک این بخش آمده است.

با دهها دلیل می توان اثبات کرد چالش هایی که سازمان صداوسیما در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می کند، به مراتب بیشتر از تهدید گرایش شهروندان به فضای مجازی است.

پهنای باند اینترنت را آنقدر در ایران پایین آورده اند که برای باز شدن یک عکس و یا دیدن یک کلیپ یک دقیقه ای باید چند دقیقه صبر و حوصله بخرج داد. چه رسد به اینکه کاربران انتظار دیدن فیلم و سریال یا برنامه زنده را از طریق فضای مجازی آنهم زیر تیغ فیلترینگ و کاهش نامتعارف سرعت اینترنت داشته باشند.

وقتی مخاطبان دریچه های ناامیدی را بیش از هر دریچه دیگری بر روی خود گشاده ببینند. وقتی نیاز و آمال و آرزوهای مخاطب در برنامه ها و اخبار روز بروز کمرنگ شود. وقتی ارزش های اخلاق حرفه ای به حاشیه برود، طبیعی است که آنها بیکار نمانده و نیازهای خود را از طریق رسانه های اجتماعی تامین می کنند و البته نتیجه ای بهتر از وضع کنونی عاید نمی شود.

با انقلاب فناوری اطلاعات چرخش فضای رسانه از بازار مبتنی بر تامین به بازار مبتنی بر تقاضا، تبدیل شده است. چیزی که نشانه های پررنگ آن در برنامه های رسانه ملی رویت نمی شود.چرا در همین وانفسای فضای مجازی، آسمان کشور ما به اشغال امواج و صحنه ترکتازی تلویزیون های بیگانه فارسی زبان درآمده است.؟

در بحث اطلاع رسانی در رسانه ملی ارزش های اخلاقی حرفه ای مانند دقت، صحت، تکثر و رعایت انصاف روز بروز به محاق می رود و حتی ارزش های خبری نیز نسبت های تعادلی خود را از دست داده است.

در قاموس خبرنگاری آنچه که شانس رویدادها برای گیر افتادن در تور رسانه ها را افزایش می دهد ارزش های خبری نامگذاری شده است. در روزنامه نگاری کلاسیک 7 ارزش تازگی، شهرت، مجاورت؛ بزرگی و فراوانی عدد و مقدار؛ استثنا و شگفتی؛ اختلاف و تضاد؛ و دربرگیری معیارهایی برای انتخاب خبرها محسوب می شوند.

پیش از این در پاره ای از بررسی های پژوهشی در رسانه ملی ارزش خبری پر تواتر در اخبار پخش شده، "اختلاف، درگیری و تضاد" بوده است. یعنی اخبار با درون مایه برخورد و درگیری مانند جنگ، نزاع، درگیری و خشونت از سراسر جهان انتخاب و پخش شده است

دیر زمانی است ارزش خبری پر تواتر در اخبار رسانه ملی "قضاوت و داوری شخصی" خبرنگاران است. یعنی تفسیر خبرنگاران جای ارزش های خبری نشسته است که اینها را "اخبار تفسیری" می نامم. یعنی اینکه در جریان فرایند تبدیل رخداد به خبر، عینیت های رویدادها کمرنگ یا پر رنگ؛ زیاد یا کم و یا اصلا بیان نشده اند. که مصداق چشم بر واقعیت بستن بوده است.

در هر بخش خبری کلمات، عبارات، تعابیر و جملات زیادی وجود دارد که متناسب با واقعیت نیست و تفسیر شخصی خبرنگاران است. اعتراضاتی که هر روز به انحای مختلف به سیستم اطلاع رسانی رسانه ملی می شود ناشی از همین چشم بستن بر واقعیت ها و عینیت های جامعه است.

سطح و کیفیت سردبیری در رسانه ملی تنزل پیدا کرده و جای شکرش باقی است که فضای مجازی و رسانه های اجتماعی وجود دارند و می توان علت ناکارآمدی ها را به گردن این رقیب انداخت.

بازیگری سیاسی که به نحو فزاینده ای در فضای رسانه انجام می گیرد، فرصت حرفه ای گری را از کادرهای خبری سلب کرده است و انتهای این مسیر مختوم به همان گزینه هایی است که معاون استانهای رسانه ملی به درستی بیان کرده یعنی "حذف، تعویض و جایگزینی " چشم انتظار این سرمایه ملی نشسته است.