درگیری راننده دو خودرو در خیابان بر سر جای پارک یا حق تقدم، مشاجره لفظی دو عابر پیاده که گاهی به درگیری فیزیکی تبدیل می شود و انواع دیگری از کشمکش های شهروندان در کوچه و خیابان، برای هیچ یک از ما منظره تازه ای نیست. این شرایط زنگ خطر نزاع اجتماعی در جامعه را به صدا در آورده است، نزاع اجتماعی به حالتی گفته می‌شود که بیشتر اعضای یک جامعه آماده استفاده از نزاع و درگیری در موضوعات روزمره هستند و آمار نزاع و درگیری در جامعه به‌صورت روزافزون در حال افزایش است.
آمارهای پزشکی قانونی کشور نشان می دهد نام اصفهان پس از تهران و خراسان رضوی به عنوان سومین استانی ثبت شده که دارای بیشترین نزاع خیابانی است. پزشکی قانونی استان اصفهان نیز به تازگی از افزایش آمار مراجعین به دلیل نزاع در سه ماهه اول امسال در مقایسه با سال گذشته خبر داد و اعلام کرد: در سه ماهه اول امسال، 11 هزار و 362 نفر به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان اصفهان مراجعه کردند که این تعداد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 6.9 درصد افزایش یافته است، این آمار حکایت از آن دارد که نزاع و خشونت در کلان شهر اصفهان رو به رشد بوده و درگیری بر سر موضوعات هرچند پیش پا افتاده برای شهروندان به یک موضوع عادی تبدیل شده است.
بی ثباتی نظام اجتماعی دلیلی برای پرخاشگری
مرتضی پدریان، جامعه شناس و مدیر گروه آسیب شناسی اجتماعی در دانشگاه علمی و کاربردی فرهنگ و هنر اصفهان درباره دلایل افزایش خشونت و درگیری در جامعه گفت: یکی از دلایل اصلی افزایش پرخاشگری در جامعه، کاهش میزان کامیابی یا دستیابی افراد به موفقیت است، به عبارت دیگر افراد تلاش می کنند، اما به هدف مورد نظرشان نمی رسند این شرایط منجر به شکل گیری پرخاشگری در میان افراد می شود.
وی دومین ریشه رشد نزاع و پرخاشگری را بی ثباتی نظام اجتماعی دانست و افزود: در چنین نظام هایی، رفتارها و کنش های اعضای جامعه غیرقابل پیش بینی می شود در نتیجه افراد نمی توانند بر اساس برنامه از پیش تعیین شده به اهداف خودشان برسند و دچار نوعی سرخوردگی اجتماعی می شوند که به پرخاشگری و خشونت دامن می زند.
این جامعه شناس با تاکید بر این که پرخاشگری به خودی خود یک آسیب اجتماعی به شمار نمی آید، ادامه داد: رشد خشونت در جامعه، نشان دهنده آسیب های نهفته ای است که خود را در این قالب نشان می دهند، درست مثل زمانی که بدن انسان دچار عفونت می شود و با زدن جوش های چرکین، بیماری را بروز می‌دهد، موفقیت نبودن افراد در رسیدن به اهدافشان و آموزش ندادن رفتارهای عاطفی درست و مثبت در نظام تربیتی باعث می شود عاطفه های منفی بروز بیشتری داشته باشند.
نابرابری های غیرقابل چشم پوشی
وی عدالت را در یک مفهوم به معنای در اختیار قرار دادن فرصت های برابر در بین اعضای جامعه تعریف کرد و گفت: با این تعریف بسیاری از شهروندان می توانند به پاداش های مورد نظر خود در برابر تلاش و پشتکار خود برسند، اما در نظام اجتماعی کنونی ما این فرصت های برابر برای همه فراهم نیست و وقتی افراد با چنین ساختار نادرستی روبرو می شوند، بیشتر گرفتار رفتارهای پرخاشگرانه خواهند شد.
پدریان یکی از دلایل رکوردداری اصفهان در آمار نزاع را بالا بودن درجه شناخت و آگاهی اصفهانی ها نسبت به مشکلات موجود دانست و افزود: این درک بالا باعث می شود تحمل نابرابری ها و مشکلات برای مردم غیرقابل تحمل شده و به سمت رفتارهای پرخاشگری و خشونت کشیده شوند.
او در پاسخ به این پرسش که چه زمانی یک جامعه خشن به آرامش می‌رسد؟، گفت: برای درمان آسیب‌های اجتماعی، هرگز نباید به دنبال مسکن بود چون به جای درمان، باعث رشد بیشتر و پنهانی بیماری می شود به جای این برخوردها و راهکارهای مقطعی باید نگاه ساختاری به موضوع داشته باشیم و مشکل را با آموزش رفتارهای درست و محبت آمیز اجتماعی در مقاطع پایین تحصیلی، برای بالا بردن آستانه تحمل افراد جامعه تلاش کنیم.
این جامعه شناس با اشاره به افزایش خشونت در هسته های اولیه جامعه به ویژه خانواده، تاکید کرد: در بسیاری از موارد می بینیم که اعضای یک خانواده نمی توانند نیم ساعت بدون پرخاش و درگیری با یکدیگر صحبت کنند، این نشان می دهد که پرخاشگری در نظام اجتماعی ما رشد یافته و به شکل های کلامی، رفتاری و فیزیکی خود را نشان می دهد با این وجود نظام آموزشی جامعه هیچ ساز و کار مشخصی برای حل این مشکل در پیش نمی گیرد.
