سرطان پستان، با وجود تمام دردها و محنت‌های روحی و جسمی که به بیمار وارد می‌کند، اغلب پس از شروع درمان با عوارض دیگری نظیر مشکلات قلبی عروقی نیز همراه می‌شود. محققان کشور برای رفع این مشکل جانبی، استفاده از ورزش پیلاتس را توصیه می‌کنند.
سرطان پستان شایع‌ترین گونه سرطان در زنان ۴۰ تـا ۶۰ سال است که علاوه بر میزان بالای شیوع آن، یکـی از مهلک‌ترین بیماری‌ها محسوب می‌شود.
در ایـران سرطان پستان یکی از مشکلات مهم سلامتی زنان است که متأسـفانه در حـال افـزایش اسـت و تقریبـاً از هـر ۱۰ زن ایرانی یک نفر احتمال ابـتلا بـه ایـن بیمـاری را خواهـد داشت. در ایران برخلاف کشورهای غربی زنـان واجد سـنین پایین‌تر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند که اغلب برای طی روند درمان خود، نیاز به جراحی و شیمی‌درمانی پیدا می‌کنند.
اما به گفته متخصصان، یکی از مشکلات عمده بعد از طـی مراحـل جراحـی و شیمی‌درمانی، اختلال در عملکرد سیسـتم قلبـی عروقـی است که در این بیماران مشـاهده می‌شود. یکی از این مشکلات اختلال اتونوم است. اصـطلاح اختلال اتونوم برای توصیف از دست دادن کارکرد طبیعـی و خودکار سیستم قلبی عروقی در ارتباط با هـر دو سیسـتم عصـبی ســمپاتیک یا SNS و پاراسمپاتیک یا PNS به کار می‌رود.
این اختلال می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب در حالت اسـتراحت، افـزایش فشـارخون، افزایش انتقال گره دهلیزی بطنی و انقباض بطن چپ، افزایش استرس اکسیداتیو، کاهش تـأخیر خـون شـاهرگ، افزایش مـزمن التهـاب و سـرعت بخشـیدن بـه پیشـرفت مشکل آترواسکلروز شود. برهمین اساس بایستی برای رفع آن چاره‌ای اندیشید.
در این راستا، محققانی از دانشگاه شیراز و دانشگاه علوم پزشکی لرستان استفاده از یک ورزش را به‌عنوان طب مکمل برای رفع این عوارض مورد بررسی قرار داده‌اند. در مطالعه‌ای که توسط این محققان انجام شده است تأثیر هشت هفته تمرینات پیلاتس بر شاخص‌های قلبی عروقی بیماران مبتلابه سرطان پستان مورد ارزیابی علمی واقع شده است.
در این پژوهش، ۳۰ تن از بیماران زن مبتلابه سرطان پستان مراجعه‌کننده به بیمارستان مطهری شـیراز که مراحل شیمی‌درمانی و جراحـی را انجـام داده بودند، مشارکت داشتند. این بیماران به‌طور تصادفی به دو گروه تمرین (۱۵ نفر) و کنترل (۱۵ نفر) تقسیم شدند. گروه تمرین، تمرینات پیلاتس را به مدت هشت هفته و سه روز در هفته به مدت ۶۰ دقیقه در هر جلسه انجام دادند، اما گروه کنترل در هیچ فعالیت منظم ورزشی شرکت نکردند. قبل و بعد از برنامه تمرینی هر دو گروه، شاخص‌هایی نظیر ضربان قلب و فشارخون سیستولی و دیاستولی استراحتی با دستگاه فشارخون سنجیده شد.
نتایج این بررسی‌ها نشان داد که تمرینات پیلاتس موجب کاهش فشارخون سیستولی، کاهش ضربان قلب و همچنین کاهش حاصل‌ضرب دوگانه قلبی عروق در زنان مورد آزمایش می‌شود، هرچند بر فشارخون دیاستولی تأثیر قابل‌توجهی نشان نمی‌دهد.
مریم کوشکی جهرمی، دانشیار فیزیولوژی ورزشی بخش علوم ورزشی دانشگاه شیراز و همکارانش در این پژوهش در این خصوص می‌گویند: «نتایج پژوهش ما نشان داد که تمرینات پیلاتس بـر فشارخون سیستولی استراحتی بیماران مبتلابه سـرطان پستان تأثیر قابل قبولی ایجاد می‌کند. در این رابطه می‌توان گفت کـاهش فعالیت عصب سمپاتیک عضله، می‌تواند مسئول کاهش فشارخون باشـد. چـون پـیلاتس شـامل تمرینـات ایزومتریک است به نظر می‌رسد کـه ایـن تمرینـات فعالیــت عصب فوق را کــاهش می‌دهند و بــه دنبــال آن نیز، فشارخون کـاهش می‌یابد. هرچند برای تأیید کامل این فرضیه، به تحقیقـات بیشتری نیاز است».
این محققان معتقدند: «یافته‌های این مطالعه نشانگر آن هستند که تمرینات پیلاتس بـر ضربان قلب استراحتی بیماران مبتلابه سرطان پستان نیز تأثیر خوبی ایجـاد می‌کنند و آن را کاهش می‌دهند. در این خصوص به نظر می‌رسد تنفس‌های عمیق و دیافراگمی در تمرینات پیلاتس باعث کنترل فشـار روحـی می‌شود و از ایـن طریـق فعالیـت عصـب سمپاتیک کاهش می‌یابد که خود در بهبود بسـیاری از نشانه‌های مربوط به سلامتی مؤثر است. در ادامه در اثر تمرینات تنفسی پیلاتس سـطح هورمـون نـور اپی نفـرین در زمـان استراحت کاهش می‌یابد که به‌نوبه خود می‌تواند باعـث کاهش در ضربان قلب و فشارخون در زمان استراحت شود».
کوشکی جهرمی که به همراه چهار همکار دیگرش، یافته‌های این مطالعه را در نشریه علمی پژوهشی «یافته» به چاپ رسانده‌اند، اظهار داشته‌اند: «با توجه به نتایج کلی این تحقیق می‌توان گفت که انجام هشت هفته تمرین ورزشی می‌تواند آثار مثبتی بر برخی عوامل قلبی عروقی بیماران مبتلابه سرطان پستان داشته باشد و این برنامه تمرینی جهت پیشگیری از برخی عوارض قلبی بیماری سرطان پستان توصیه می‌شود».
نشریه «یافته» که چهار شماره از آن در هر سال منتشر می‌شود، متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی لرستان است.
