از دست دادن حافظه می‌تواند سوای آلزایمر، با بسیاری از دلایل در ارتباط باشد و در هر سنی رخ دهد.
افسردگی قابل توجه، بد خوابی و ... از دلایلی هستند که می‌توانند منجر به شکایات حافظه شوند و عملکرد مغز را تحت تاثیر منفی قرار دهند. در اینجا برخی از رایج ترین دلایلی که منجر به کاهش سطح حافظه می شوند، ذکر شده‌اند:
آپنه خواب: این اختلال خواب بسیار شایع و البته قابل درمان است و منجر به قطع تنفس در زمان‌های کوتاه و در طول خواب شبانه می‌شود. افراد مبتلا به آپنه خواب، بعد از بیدار شدن خستگی و سردرد در تمام طول روز را ممکن است تجربه کنند. آپنه خواب اگر درمان نشود، حافظه مربوط به تعیین مسیر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نوع حافظه در واقع توانایی یادآوری جهت ها یا مکان اشیایی مانند کلیدهایتان است. طبق یک تحقیق، خواب عمیق که به عنوان حرکت سریع چشم یا REM نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در حافظه دارد. علت ارتباط آپنه خواب با از دست دادن حافظه این است که در افراد مبتلا به آپنه خواب، انتقال اکسیژن به مغز چند صدبار در طول شب متوقف می‌شود. مغز تحت فشار قرار می‌گیرد و فرد از خواب بیدار می‌شود.
سکته مغزی خاموش: تغییرات واضح در توانایی فکر کردن و حرکت به طور معمول می‌تواند ناشی از سکته مغزی باشد که در آن عروق خونی مغز مسدود می‌شوند. مشکلات حافظه خفیف نیز از نشانه‌های دیگر سکته مغزی خاموش هستند که عروق خونی کوچکتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تغییرات در عملکرد مغز از سیر خفیف تا شدید متغیر هستند و اختلال شناختی عروقی نامیده می‌شوند. مغز نسبت به انسداد جریان خون و یا محرومیت از اکسیژن و مواد مغذی حساس و آسیب‌پذیر است. علاوه بر این افراد با کاهش میزان حافظه، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند.
داروها: از دست دادن حافظه می‌تواند با مصرف برخی داروها و مخدرها از جمله قرص‌های خواب، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد افسردگی، کاهنده‌های کلسترول خون، مسکن‌های خاص، داروهای دیابت و ... در ارتباط باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا همچنین هشدار می‌دهد که داروهای کاهنده کلسترول شناخته شده به نام استاتین‌ها، خطر ابتلا به عوارض شناختی برگشت پذیر را افزایش می‌دهند؛ یعنی از دست دادن حافظه و سردرگمی. مصرف داروی دیابت نوع 2 مانند متفورمین نیز با مشکلات حافظه در ارتباط است.
کمبودهای تغذیه‌ای: مطالعات نشان داده کاهش میزان ویتامین ب 12 در بدن و در واقع کم خونی ناشی از این ویتامین با کاهش سطح حافظه مرتبط است. این ویتامین برای عملکرد عصبی طبیعی ضروری است و کمبود آن حتی می‌تواند منجر به زوال عقل شود. مصرف روزانه 2.4 میکروگرم ویتامین ب 12 از طریق منابع طبیعی غذایی مانند محصولات لبنی، گوشت و ماهی و یا غلات غنی شده ضروری است.
استرس، اضطراب و افسردگی: همانطور که این سه فاکتور در افزایش مشکلات حافظه موثر هستند، کاهش آنها نیز سطح حافظه را بهبود می‌بخشد. استرس مزمن درمان نشده می‌تواند منجر به افسردگی شود و عملکرد مغز را تحت تاثیر منفی قرار دهد.
راهکارهای پیشگیرانه
- از ذهن خود کار بکشید، زیاد بخوانید و بنویسید و بگذارید که سلول های خاکستری مغزتان فعال باشند.
- تغذیه سالمی داشته باشید و مصرف مرتب انواع میوه، سبزی و ماهی را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
- استفاده روزانه چهار تا پنج فنجان میوه و سبزیجات پهن برگ مثل کلم بروکلی، اسفناج و کاهو برای پیشگیری از فراموشی و کاهش حافظه مفید است.
- کم آبی، مهم‌ترین عامل از دست دادن حافظه است. پس برای پیشگیری از ضعف حافظه به مقدار کافی مایعات بنوشید.
- پرهیز از مصرف زیاد گوشت، قهوه، الکل و سیگار که به تخلیه ذخایر انواع ویتامین منجر می‌شود، برای جلوگیری از تحلیل رفتن قوای ذهنی و آلزایمر بسیار مفید است.
- بهتر است زبان دیگری بیاموزید. افرادی که در زندگی روزمره به دو زبان مختلف صحبت می‌کنند، توان مغزی بیشتری پیدا می‌کنند و ذهن آنها قوی‌تر می‌شود.
- حل کردن جدول، بازی شطرنج و کامل کردن پازل و حل مساله و بازی‌های فکری و آموختن چیزهای جدید نیز ذهن شما را فعال نگه داشته و با کاهش حافظه و فراموشی مقابله می‌کند.
- پزشک شما باید از تمام داروهای تجویزی و غیرتجویزی که مصرف می‌کنید، آگاه باشد. زیرا ترکیب بعضی از داروها باعث گیجی، فراموشی یا آسیب بلندمدت به حافظه می‌شود.
