حمله آمریکا به عراق در سال ۱۳۸۲ با ۷ هزار ایرانی ساکن عراق چه کرد؟

«انتخاب» اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است، را به صورت روزانه و به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، منتشرمی کند

سرویس تاریخ «انتخاب»: سندی محرمانه از کانادا به تاریخ  ٢٩ اردیبهشت ۱۳۸۲ با عنوان «پناهندگان ایرانی در عراق» منتشر شده است.

به گزارش «انتخاب»؛ متن این سند که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، در زیر آمده است:

موضوع سند: پناهندگان ایرانی در عراق
دوشنبه 7:44 دقیقه نونزدهم می 2003
از: کویت
به: نامشخص

خلاصه
1. تعداد تخمینی 7 هزار پناهنده ایرانی در عراق زندگی می کنند، که اغلب در اقامتگاه های العامره تا الکوت هستند. با شکست رژیم سابق، زندگی برای آنها دشوارتر شده است. وقتی اغلب آنها در دوران جنگ ایران و عراق در 23 سال پیش به این کشور آمدند، رژیم عراق زمین هایی را به عنوان پاداش به آنها داد. البته در ماه های اخیر برخی پناهجویان گلایه دارند که به زور از خانه هایشان در جنوب بیرون رانده شده اند و خانه هایشان سوزانده و مزارع شان تخریب و زمین هایشان توسط محلی های عراقی غصب شده است. دیگر پناهندگان ایرانی خانه هایشان را رها کردند تا به جنوب ایران بروند اما متوجه شدند که مرزها بسته شده است و هیچ آب و غذایی هم ندارند. کمیسریای حقوق بشر سازمان ملل از این موقعیت آگاه بوده و با نمایندگان پناهندگان ایرانی دیدار کرده تا مشکلات را حل و پذیرش پناهندگان ایرانی را از سربگیرد. پایان خلاصه
سابقه
2. تعداد زیادی از پناهندگان ایرانی در عراق در شهر دوجیل در جنوب الکوت زندگی می کنند. از میان 12 هزار نفر ساکن دوجیل، 5 هزار نفر آن پناهنده ایرانی هستند. کمیسریای عالی پناهندگان سازمان ملل اخیرا با نمایندگان پناهندگان در این شهر دیدار کرده است. یکی از مسئولان موقعیت آنها را «انفجاری» توصیف کرده و می گوید می تواند به درگیری مسلحانه میان گروه هایی از عراقی های محلی و پناهندگان ایرانی منجر شود که هردوی آنها اسلحه دارند. برخی از پناهندگان شکایت می کنند که عراقی ها به آنها دستور داده اند خانه هایشان را ترک کنند. سازمان ملل حتی می گوید رهبران چهار قبیله عراق که در دوجیل با آنها دیدار کرده اند، می گویند که «وقت آن رسیده ایرانی ها زمین هایشان را بگذارند و به ایران برگردند». برخی پناهندگان شکایت دارند که عراقی های محلی به آنها گفته اند آنها روی زمین های عراقی ها زندگی می کنند و باید به ایران برگردند. دیگران می گویند یک شبکه رادیویی ایرانی به آنها گفته به مرزها بروند زیرا اجازه ورود به ایران به آنها داده خواهد شد. برخی خانواده های پناهندگان حاضر به ترک نشدند زیرا نمی خواهند اینجا را ترک کرده و یا مجبور به فروش دام هایشان شوند.
3. در واکنش به این عوامل، حدود 500 پناهنده خانه هایشان را در الکومیت و رودخانه سعد رها کرده اند. پناهندگان به مرز مخفر شهرانی بین ایران و عراق می روند و این گروه در پست مرزی عراق در میانه بیایان در حدود 100 کیلومتری شمال شرق العامره چادر زده اند.
برآورد موسسه دارت از کمپ پناهندگان
4. دارت و نیروهای درمانی سازمان ملل با اسکورت دو خودروی نیروهای ائتلاف روز 10 می به محل اقامت این پناهندگان رفتند تا ارزیابی سریعی از نیازهای آب و غذای کسانی داشته باشند که در نقطع مرزی زندگی می کنند.
5. جاده منتهی به مرز از یک جاده آسفالته دو لاین به جاده تک لاین و در محل هایی خاکی تبدیل می شود که جنگ ایران و عراق در سال 1980 و انفجار مین آن را تخریب کرده است. در مسیر رسیدن به پست مرزی، تابلوهایی در دو طرف جاده دیده می شد که نوشته بود «مراقب مین باشید». تانک ها و کامیون های سوخته عراقی صحنه ای را بوجود آورده که یادآور بزرگراه موازی آن در مرزی شمال شرقی است.
6. پست مرزی عراق شامل چند ساختمان از جمله یکی شبیه یک قلعه کوچک با چهار برج است که مدتها پیش رها شده و پناهجویان و مسئولان گمرک از آن استفاده می کنند. رهبر قبیله ای یا شیخ پناهندگان می گوید زندگی در پست مرزی «از زندگی حیوانات هم سخت تر است. حیوانات حداقل سرپناه دارند». دما همین حالا در روز به بالای 90 درجه فارنهایت می رسد و با شروع تابستان گرمتر هم خواهد شد.
7. پناهندگان غالبا در فضا باز مستقر شده اند و تعداد کمی از آنها از چادرهایی بزرگ به عنوان مسکن خود استفاده می کنند که شیخ و خانواده بزرگ او جزو آنها هستند اما بیشتر آنها با ضایعات فلزی برای خود سرپناه ساخته اند و روی آن را با چوب و پتو یا پارچه پوشانده اند.
8. هرچند شیخ می گوید 104 خانواده یا 750 پناهنده ایرانی برای یک ماه در مرز زندگی کرده اند اما دارت تخمین می زند که تعداد پناهندگان نصف این تعداد باشد. شیخ می گوید انتظار دارد تعداد بیشتری از پناهندگان به دنبال آنها به اینجا بیایند اگر ثابت شود که اجازه عبور آنها به داخل ایران داده می شود.
9. هیچ آب آشامیدنی یا برقی در این پناهگاه وجود ندارد. زنان پناهندگان یک دبه 20 لیتری را از آب آشامیدنی داخل تانکر هلال احمر ایران در یک کیلومتری شرق پناهگاه پر می کنند و با گذاشتن آن روی سرشان به پناهگاه برمی گردند. مسئولان سازمان پناهندگان در دیدار دیگری از این محل اعلام کردند زمان های مراجعه این تانکر به محل نامنظم است. پناهندگان به دارت گفته اند که آب آن تمیز است، هرچند آزمایش باکتری یا ناخالصی در مورد آن انجام نشده است. بسیاری از والدین شکایت دارند که بچه هایشان دچار اسهال هستند. به گفته رهبر پناهندگان، یک بچه از سینه پهلو مرده است. برخی خانواده های پناهندگان تعداد کمی آنتی بیوتیک شامل آموکسی سیلین در اختیار داشتند.
کمک هلال احمر ایران
10. جمعیت هلال احمر ایران (IRCS) هر چهار یا پنج روز یک پزشک را به این کمپ می فرستد. تخمین زده می شود که 15 زن باردار باشند. یک زن باردار که تا چند روز دیگر زایمان خواهد کرد، می گوید هنوز نتوانسته دکتری را در کمپ ببیند زیرا همه پزشکان فرستاده شده به کمپ مرد بوده اند.
11. هلال احمر همچین مقدار کمی غذا به پناهندگان می دهند. میزان و تنوع غذا متغیر است اما شامل نان، کنسرو گوشت یا ماهی، نخود، چای، بیسکویت و گاهی هم خرما می شود. پناهندگان می گویند نیروهای بریتانیایی که چند هفته قبل از کمپ دیدار کرده بودند، با خودشان نه کیسه برنج، کمی چای و گوشت خوک برای پناهندگان آوردند (اما وقتی متوجه شدند دادن گوشت خوک به مسلمانان اشتباه است، فورا گوشت را برگرداندند). برخی خانواده های پناهندگان دامهایی مانند مرغ، گوسفند و گاو همراه دارند.
12. هیچ دستشویی در کمپ وجود ندارد و پناهندگان در مکانی دیگر در نزدیکی کمپ قضای حاجت می کنند که در محاصره مین های منفجر نشده است. به گفته شیخ، یک کودک اخیرا سنگی را به داخل آشغال ها پرتاب کرد که با مین برخورد کرده و موجب انفجار آن شده بود. یک چوپان هم به همراه گله اش از داخل کمپ عبور می کرد که یک مین دیگر منفجر شد و چهار گوسفند او را کشت. خوشبختانه هنوز کسی از این انفجارها در داخل کمپ صدمه ندیده است.
کمک سازمان ملل
13. کمیسریای پناهندگان سازمان ملل در بریتانیا می گوید برای سفر به این منطقه مرزی تا پایان هفته و بررسی کمک به آنها برنامه ریزی کرده اند. یکی از مسئولان می گوید این رویکرد دو مرحله ای خواهد بود 1) اینکه سازمان ملل برای آغاز مجدد پذیرش پناهندگان به ایران فشار بیاورد و 2) پناهندگان را متقاعد به ترک مناطق مرزی و اقامت در کمپ های امن تر کنند تا زمانی که سازمان ملل بتواند شرایط بازگشت امن و منظم آنها به ایران را فراهم کند.
14. سازمان ملل برای اعزام کمک های بشردوستانه بیشتر به دوجیله در این هفته و کمک به کاهش تنش ها میان پناهندگان ایرانی و ساکنان عراقی، برنامه دارد. سازمان مللل با همکاری سازمان بهداشت جهانی به دنبال فرستادن یک کیت بهداشتی برای درکان 5 هزار پناهنده ایرانی و ساکنان عراقی داخل این شهر است. یک کیت بهداشتی دیگر هم درخواست شده است و سازمان ملل بعدا درباره ارسال آن تصمیم گیری خواهد کرد. سازمان ملل همچنین یک پیمانکار عراقی را برای تامین تانکرهای آب 1500 لیتری برای دوجیله استخدام کرده است که چهارتای آنها برای پناهندگان آب آشامیدنی تامین خواهد کرد و چهارتای دیگر برای عراقی ها. سازمان ملل همچنین با برنامه جهانی غذا قرارداد بسته است تا بسته های غذایی بیشتری را برای همه 12 هزار ساکن دوجیله فراهم کند.
15. گروه کوچکتری شامل 60 پناهنده ایرانی خانه های خود در اطراف الکوت را ترک و به مرکز انتقال کمیسریای پناهندگان سازمان ملل در 20 کیلومتری شرق بصره رفته اند. این مرکز در زمان جنگ به شدت غارت شده و هیچ امکاناتی ندارد. مسئولان سازمان ملل از پناهندگان در آنجا دیدن کرده اند و شدیدا آنها را به بازگشت به خانه هایشان یا رفتن به مناطق امن دور از مرز ترغیب می کنند. هنوز مشخص نیست چه تعداد از آنها مرکز انتقال سازمان ملل را ترک کرده اند.
16. سازمان ملل می گوید با موفقیت توانسته به بازگشت 1050 پناهنده ایرانی از عراق کمک کند پیش از آنکه دولت عراق برنامه را مدت کمی قبل از جنگ و در 20 مارس تعلیق کرد. از آن زمان ایران تمایلی به احیای این برنامه نداشته است که دلیل آن احتمالا ترس از وارد شدن عراقی ها در میان این پناهندگان است.
17. سازمان ملل می گوید درباره کمک به پناهندگان مستقر در این کمپ تامل دارد زیرا پست مرزی در شمال العماره و مرکز انتقال شرق بصره هیچ تسهیلاتی ندارد و در منطقه به شدت مین گذاری شده قرار دارند. سازمان ملل هراس دارد که کمک های بیشتر منجر به ترغیب دیگر خانواده های پناهنده ایرانی برای استقرار در این کمپ شود.
پیشنهاد
18. موقعیت پناهندگان در عراق در بلندمدت یک مشکل دیگر است که نیازمند راه حلی سیاسی و نه بشردوستانه است. پیشنهاد می شود که کمیسریای پناهندگان سازمان ملل در ژنو با ایران برای احیای برنامه بازگشت پناهندگان ایرانی از عراق گفتگو کند. در کوتاه مدت، سازمان ملل نمی تواند پناهندگان ایرانی را برای ترک اقامتگاه های موقت و رفتن به مناطق امن تر دور از مرز متقاعد کند لذا باید تلاش کند بدون ترغیب پناهندگان بیشتر، کمک هایی را برای پناهندگان حاضر فراهم کند.

جونز