در ویژه‌برنامه «نقد سینما» به بهانه شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی، ضمن مرور ابعاد رسانه‌ای این حرکت تروریستی آمریکا، بخش‌های از خاطرات مستندسازان از همراهی با سردار سلیمانی مرور شد.
برنامه «نقد سینما» شب گذشته ۱۳ دی‌ماه با یاد و گرامیداشت سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس روی آنتن رفت.
امیررضا مافی منتقد سینما و نادر طالب‌زاده سینماگر و مستندساز مهمان این برنامه بودند و درباره ابعاد مختلف شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی سخن گفتند.
طالب‌زاده در ابتدا در سخنانی با اشاره به اقدام ترامپ بیان کرد: برخی از اتفاقات، صحنه سیاسی را تغییر می‌دهد و با این اقدام همه حتی در آمریکا احساس خطر می‌کنند چون کسی نمی‌داند آینده چه خواهد شد. ترامپ باید قانونا تأییدیه کنگره یا مجلس را می‌گرفت چون حاج قاسم نفر دوم جهان بود اما این کار را نکرد و ایران امروز هر کاری در مقابل او انجام دهد مشروع است.
وی در ادامه سخنانش تصریح کرد: پیشینه او همیشه نشان داده است که نمی‌خواهد وارد جنگ با ایران شود. اکنون فشاری که براساس استیضاح روی او می‌آید یکی از دلایل این کار بود. با این حال همه می‌گویند این یک اشتباه محاسباتی بود.
این مستندساز با اشاره به نقش ایران در جهان به‌عنوان تهدیدی برای آمریکا نیز یادآور شد: نفوذ ایران در خارج از ایران زیاد است و هر اتفاقی می‌تواند رخ دهد. آمریکا از هر طرف در محدوده خطر است و دموکرات‌ها از این حیث که وارد جنگ جهانی سوم شده‌اند احساس نگرانی کرده‌اند.
مافی نیز در سخنانی گفت: وقتی قهرمان ملی یک کشور را ترور می‌کنیم به این توجه نداریم که ملت را یکپارچه کرده‌ایم و اتفاقاً امروز می‌بینیم آدم‌ها با سلایق مختلف این اقدام را محکوم می‌کنند.
وی در ادامه با بیان اینکه هیچ جای جهان از کشته شدن سربازشان خوشحال نمی‌شوند، اظهار کرد: در هنرمندها ابتدا دیدیم خیلی‌ها سکوت کردند کسانی که در صدم ثانیه به هر ترندی واکنش نشان می‌دادند اینجا واکنش نشان ندادند. امروز روزی بود که همه باید واکنش نشان می‌دادند و عده قلیلی که سکوت کردند اتفاقاً توسط طرفدارانشان مورد خشم قرار گرفتند و از آنها پرسیده شد که چطور سخنی ندارند. با این حال این خون مبارک نوعی اتحاد ایجاد کرد که تا سال‌ها فرهنگ و هنر ما را سیراب خواهد کرد.
طالب‌زاده نیز در ادامه گفت: صحنه مقاومت صحنه وسیعی است که بسیاری را نگران می‌کند و حاج قاسم فرمانده این صحنه بود. زمانی من از نزدیک او را دیدم که حالتی عرفانی داشت. سخنرانی‌های فوق‌العاده‌ای داشت و مخاطب شناس بود. چهره جهانی او با بسیاری از چهره‌ها متفاوت بود، ما در همین چند روز با افرادی جهانی قصد مصاحبه داشتیم که پیش‌ازاین حاضر به مصاحبه نبودند و یا سخت وقت می‌دادند اما پذیرفتند که درباره حاج قاسم سلیمانی حرف بزنند. او مثل یک ستاره است که کار اصلی‌اش جنگ با داعش بود. همه مدعی جنگ با داعش هستند اما او واقعاً در این حوزه کار کرد.
مافی نیز با اشاره به اقدام ترامپ به‌عنوان چاره عبور از استیضاح تصریح کرد: ترامپ با همسنگ قرار دادن ناجوانمردانه کشتن ابوجهل بغدادی و به شهادت رساندن سردار سلیمانی می‌خواهد از این استیضاح عبور کند.
افخمی در ادامه با اشاره به حماقت‌های ترامپ از فیلم دکتر استرنج لاو یاد کرد و گفت: یاد دکتر استرنج لاو می‌افتید که پادشاهی در گوشه‌ای برای خود حکمرانی می‌کند.
طالب‌زاده نیز به حضور ترامپ در شوهای تلویزیونی و بیزنس هایی غیرمرتبط با سیاست اشاره و عنوان کرد: ترامپ از سال ۸۱ در برنامه‌های تلویزیونی هست و وقتی از او پرسیده می‌شود که می‌خواهد رئیس‌جمهور شود می‌گوید نه ولی در همه این سال‌ها به ریاست جمهوری فکر می‌کند. او بیزنس دارد و آمریکا را مثل یک بیزنس من اداره می‌کند.
مافی در بخش دیگر درباره تشییع پیکر حاج قاسم تصریح کرد: من اطمینان دارم تشییع پیکر او بعد از تشییع امام خمینی (ره) بزرگ‌ترین تشییع تاریخ ایران خواهد بود.
طالب‌زاده نیز در ادامه به درام میان مبارزه حاج قاسم و آمریکا اشاره و عنوان کرد: این ماجرا یک درام است که کشمکش ما با آمریکا است. یک فرمانده از این‌طرف و رئیس‌جمهوری از آن طرف با هم در مبارزه هستند و از طرف ترامپ تمام آنچه که درباره ما گفته شده، دروغ است. اینکه فکر می‌کنند ما می‌خواهیم بمب اتم بسازیم یا توهم و خیالاتی دارند که این‌ها هم در راستای همان درام است.
وی در پایان سخنانش گفت: کشتن قاسم سلیمانی بازی را در خاورمیانه عوض کرد که به نظرم به این ترتیب بازی در جهان عوض می‌شود و همه ما آماده‌باش هستیم.
جزئیات تندیس «سردار شهید سلیمانی» در جشنواره فجر
در بخش بعدی برنامه «نقد سینما» و اجرای میز خبر برنامه توسط علیرضا سعیدی او به رویکرد حوزه هنری هم‌زمان با شهادت حاج قاسم سلیمانی اشاره و بیان کرد که سر در سینماهای تحت مدیریت حوزه هنری به تصاویر سردار سلیمانی مزین شده است.
سپس مسعود نجفی مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر در تماسی تلفنی درباره اضافه شدن تندیس «سردار شهید سلیمانی» به سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر عنوان کرد: همانطور که امروز اعلام شد این تندیس قرار است با یاد حاج قاسم سلیمانی اسطوره عدالت‌طلبان جهان اهدا شود. با موافقت رئیس سازمان سینمایی، تندیس سردار سلیمانی در مراسم اختتامیه سی و هشتیم جشنواره به بهترین فیلم با مضمون جهاد و مقاومت به آثار حاضر در بخش مسابقه اهدا خواهد شد.
وی درباره فیلم‌های حاضر در بخش‌های مختلف عنوان کرد: در بین ۱۰ فیلم نگاه نو آثاری هستند که این ویژگی را داشته باشند و حتی در بخش‌های دیگر و بخش مستند هم فیلم‌هایی که این ویژگی را داشته باشند وجود دارند که بهترین فیلم این جایزه را دریافت می‌کند.
نجفی درباره اینکه اهدای این تندیس در دوره‌های بعد نیز ادامه خواهد داشت یا خیر؟ گفت: اهدای این تندیس برای این دوره تصمیم‌گیری شده است و داروغه زاده دبیر جشنواره جزئیات کامل‌تر را در آینده ارائه خواهد کرد.
وی در پایان درباره آخرین اخبار جشنواره فیلم فجر و انتخاب سینمای رسانه‌ها توضیح داد: ما کار بررسی‌ها را به پایان رساندیم و امیدوارم طی این یکی دو روزه لیست متقاضیان و سینمای موردنظرشان اعلام شود و گزینه‌ای که بیشترین رأی را آورده است به‌عنوان سینمای رسانه اعلام می‌شود.
در بخش بعدی ساسان فلاح فر و محسن اردستانی رستمی مستندساز در مقابل افخمی حضور یافتند از خاطرات خود از حاج قاسم بگویند.
ساسان فلاح فر کارگردان مستندهایی چون «پایان مأموریت» و «خاطرات بادیه» درباره کار در حوزه ساخت مستند گفت: حدود ۲۲ مستند کارکرده‌ام که ۹۵ درصد آنها در حوزه مقاومت بوده است و اتفاقاً بیشتر آنها درباره لشکر فاطمیون بوده است.
وی با اشاره به «خاطرات بادیه» عنوان کرد: این مستند تصاویر حیرت‌انگیزی از حاج قاسم دارد که اولین نمایش آن در جشنواره «سینماحقیقت» امسال بود یک مستند ۶۱ دقیقه‌ای است که در نقاط عطف آن حضور ویژه حاج قاسم را در خط نبرد و بالای سر تک‌تک افغانستانی‌ها می‌بینیم که با آنها گفتگو می‌کند و انگشتر خود را هدیه می‌کند. ما از این مستند این احساس را که او چقدر دوست‌داشتنی است درک می‌کنیم؛ او به‌نوعی پدر جبهه مقاومت و پدر فاطمیون بود.
فلاح فر اضافه کرد: اگر می‌خواهیم او را بشناسیم باید تک‌تک رزمندگان حوزه مقاومت را بشناسیم. لبنانی‌ها، سوری‌ها، عراقی‌ها و ... دوستش داشتند او شخصیت واحدی است که همه ما را به‌عنوان جبهه مقاومت دورهم جمع می‌کند.
محسن اردستانی رستمی نیز در ادامه عنوان کرد: من از سال ۹۲ وارد فضای مستندسازی شدم ۹۳ به سوریه رفتم و اولین مستند به نام «معلم» را درباره لشکر فاطمیون ساختم. حاج قاسم را هیچ‌گاه از نزدیک در کشورهای دیگر ندیدم اما او را همیشه بین سخنان بچه‌های فاطمیون دیده‌ام. جنگ سختی و تلخی دارد و ما با تک‌تک این بچه‌ها صحبت می‌کردیم از هر چه گله داشتند روی حاج قاسم وحدت داشتند و او تنها نقطه امید آنها بود. جالب است که بدانید اگر حاج قاسم از دوربین فرار می‌کرد و کمتر وارد قاب می‌شد نیروهای او هم همین‌طور بودند و کمتر حاضر به مصاحبه می‌شدند.
دغدغه تولید آثار سینمایی و تلویزیونی
این مستندساز با اشاره به دغدغه اردستانی برای ساخت آثار سینمایی و تصویری بیان کرد: شاید فقط در فیلم سینمایی «بیست‌وسه نفر» دیده شد که او به پشت‌صحنه‌اش رفته است اما سریال «پایتخت» هم با نظر او پیش رفت و می‌خواست این دست از کارها تولید شود.
فلاح فر با اشاره به خاطره‌ای از سردار حاج قاسم عنوان کرد: من سال ۹۲ سوریه رفتم و برای آشپزی کمک می‌کردم. من آن زمان فقط از حاج قاسم چیزهایی شنیده بودم و عکس‌هایش را دیده بودم اما آنجا او را دیدم که روضه‌ای خوانده شد و او به پهنای صورتش عکس می‌ریخت. ما عده‌ای جوان بودیم که دور او بودیم و فرماندهان هم ایستاده بودند و او بعد از پایان آشپزی و هنگام غذا خوردن، لقمه می‌گرفت و در دهان تک‌تک آشپزها می‌گذاشت و ما این‌گونه عاشقش می‌شدیم.
اردستانی در ادامه یادآور شد: همیشه حس کرده‌ام در سینما برخی مسائل سانسور می‌شود مثل فیلمی که شما درباره شهدای هسته‌ای می‌سازید و یا حاتمی کیا فیلمی درباره چمران می‌سازد و این‌ها سانسور می‌شود. ما در سینما فیلمی درباره تنها رئیس‌جمهوری که ترور شده است یا فیلمی درباره راهپیمایی ندیده‌ایم. ما این همه ظرفیت برای ساخت آثار سینمایی داریم این همه اسطوره داریم اما درباره حاج قاسم حرف نمی‌زنیم و نمی‌دانم من چند سال باید صبر کنم تا کسی فیلمی را در این زمینه شروع کند.
آمادگی افخمی برای ساخت سریالی درباره سردار حاج قاسم سلیمانی
افخمی نیز در ادامه به ساخت سریال «رعدوبرق» که قرار است با موضوع سیل کارگردانی کند اشاره و بیان کرد: اگر برای ساخت سریال «رعدوبرق» متعهد نبودم که به‌صورت شبانه‌روزی وقتم را می‌گیرد و اگر همین الان تلویزیون و سیمافیلم اجازه می داد حاضر بودم سریال «رعدوبرق» را زمین بگذارم و سراغ ساخت سریالی برای نمایش ارتباط و رفاقت ابومهدی المهندس و سردار سلیمانی می‌رفتم که از هم‌اکنون می‌دانم داستان جذابی هم از آن درمی‌آمد. در وسترن‌ها و کارهای سینمایی نیز چنین رفاقت‌هایی درباره دو مرد پهلوان را دیده‌ایم. با وجود اینکه سریال «رعدوبرق» آماده است اما در این لحظه این آمادگی را برای ساخت چنین سریالی دارم. در عین حال ساخت فیلم داستانی با تجربه‌هایی که شما دارید نیز کار سختی نیست.
در بخشی دیگر این برنامه روح‌الله رفیعی مستندساز و از مسئولان گروه روایت فتح در سخنانی گفت: خیلی از بچه‌های مستندساز نتوانسته‌اند با لنز واید حاج قاسم را شکار کنند و همه توانسته‌اند با لنز تله از او تصویر بگیرند چون او از دوربین فراری بود و با این احوال است که محبت او این‌قدر در دل همه مردم جا گرفته است. او نمادی از یک قهرمان است و کافی است ما ذره‌ای به ملی‌گرایی اعتقاد داشته باشیم تا این قهرمان را ببینیم. او با گریه بچه‌ها گریه می‌کرد اما در مقابل دشمنان مانند کوه بود.
قابی که در آن دروغ نبود
مصطفی سیفی مستندساز و فیلم‌بردار نیز در خاطراتی اظهار کرد: من همیشه قابی را می‌دیدم که هیچ‌گاه به من دروغ نمی‌گفت یعنی کسی که بخواهد در مقابل دوربین نقش بازی کند و من هیچ‌گاه این حس را از حاج قاسم و دوستان او نداشتم. دی‌ماه ۸۴ که حاج احمد کاظمی شهید شد برای اولین بار او را دیدم که به‌شدت گریه می‌کرد و من همیشه فکر می‌کردم او به‌عنوان یک فرمانده بزرگ با این همه تجربه چرا این‌قدر گریه می‌کند. سال ۲۰۱۴ که داعش به عراق حمله کرد حاج قاسم را دوباره دیدم و آن زمان او بسیار باصلابت و در اول خط جوف الصخر بود.
امیرحسین نوروزی دیگر مستندساز نیز در سخنانی گفت: حاج قاسم سلیمانی، سردار همدانی و احمد کاظمی مردانی هستند که در کنار سلحشوری و صلابت محبتی هم دارند. من حاج قاسم را دو بار در لانگ شات و یک بار از نزدیک دیدم. من خاطرم هست ما اختلاف‌نظری هم درباره مستند داشتیم اما او هیچ‌گاه مانع نشد من حرفم را نزنم و اتفاقاً من نزد او احساس به رسمیت شناخته شدن کردم.
وی اضافه کرد: در عراق اولین حرفی که یک عراقی می‌گوید حاج قاسم است و هم‌زمان با آن یک علامت قلب نشان می‌دهد و این دوست داشتن راز اصلی حیات است. حاج قاسم را هم مردم دوست داشتند و برای همین حرفش برای آنها حرف بود.
رفیعی در ادامه در پاسخ به افخمی که برترین قهرمان ۴۰ ساله دوم را داریم و چگونه قرار است درباره او مستندسازان دست به کار شوند گفت: اگر حاج قاسم را به‌عنوان یک نماد در نظر بگیریم خیلی از موضوعات حل می‌شود. امروز یک نعمت بزرگ ما در جمهوری اسلامی امنیت است. حاج قاسم چشم‌هایش همیشه از فرط بی‌خوابی به‌زور باز می‌ماند. ما باید او را در حوزه‌های مختلف سیاست، اقتصاد، علم و... تعمیم دهیم و نشان دهیم می‌توان در همان جایگاهی که هستیم قاسم سلیمانی باشیم. ما در روایت فتح این آمادگی را داریم که اگر کسی در تبیین این نماد بخواهد وارد کار شود دست او را بفشاریم.
افخمی نیز در پایان این گفتگو با اشاره به ساخت آثاری مرتبط با سردار سلیمانی گفت: بخش ابتدایی جمع‌آوری تحقیقات و مستندها توسط روایت فتح است و بخش بعدی نگارش رمان است که می‌تواند توسط حوزه هنری انجام شود.
