چاقی یکی از مهم‌ترین مشکلات سلامتی است که همه‌روزه افراد زیادی را به تکاپو می‌اندازد تا به شکلی از شر آن خلاص شوند. محققان کشور برای کمک به این افراد، استفاده ترکیبی از ورزش و مصرف دانه کتان به‌عنوان یک گیاه دارویی مؤثر را پیشنهاد داده‌اند.
چاقی مشکلی جدی برای سلامتی انسان است که در آن، چربی به دلایل مختلف در بدن ذخیره‌شده و مشکلات عدیده‌ای را برای فرد به همراه دارد. در کشور ما ایران، شیوع چاقی و اضافه‌وزن رو به فزونی است، به‌طوری‌که حدود 43 درصد مردان و 57 درصد زنان نمایه توده بدنی یا BMI بیشتر از 30 دارند و چاق محسوب می‌شوند.
شیوع چاقی شکمی نیز در مردان حدود 13 درصد و در زنان نزدیک به 54 درصد است و این شیوع با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. امروزه برای مقابله با چاقی و سندروم متابولیک، انجام فعالیت‌های ورزشی، به‌کارگیری رژیم‌های غذایی و استفاده از مکمل‌های گیاهی افزایش‌دهنده سوخت‌وساز یا اصطلاحاً متابولیسم بدن توصیه می‌شود.
در این راستا، متخصصان اعتقاد دارند که اثرات مکمل‌های گیاهی مختلفی همچون پودر جوانه بروکلی، عصاره خرفه، گیاه پنج‌انگشت، عصاره گیاه گلدر و دانه کتان مفید بوده و باعث کاهش شاخص‌های سندروم متابولیک و بهبود عملکرد هورمون‌های مرتبط با تناسب اندام می‌شوند و چنین عملکردی، به وجود آنتی‌اکسیدان‌ها و امگا 3 در گیاهان کاهنده کلسترول و همچنین نقش ضدالتهابی آنها نسبت داده می‌شود.
در این میان، دانه کتان که دارای 41 درصد چربی، 28 درصد فیبر خوراکی، 21 درصد پروتئین، 4 درصد خاکستر و 6 درصد سایر کربوهیدرات‌ها است، از گزینه‌های مهم دارویی برای کمک به کاهش وزن افراد چاق به‌حساب می‌آید که البته این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری داشته است.
در همین راستا، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، مطالعه‌ای پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن اثر ترکیبی 8 هفته مصرف دانه کتان به همراه تمرین استقامتی در بهبود وضعیت بدنی زنان چاق مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق، 48 خانم دچار چاقی که بین 30 تا 40 سال سن داشتند، مشارکت کردند. این افراد به چهار گروه مختلف تقسیم شدند و برای هر گروه، روشی خاص در نظر گرفته شد. گروه اول، صرفاً تمرینات هوازی را مطابق با طراحی محققان انجام دادند.
برای گروه دوم نیز صرفاً مکمل دانه کتان در نظر گرفته شد. اما گروه سوم ترکیبی از تمرینات هوازی و مکمل دانه کتان را به‌عنوان روشی برای کنترل چاقی خود پی گرفتند و بالاخره، گروه چهارم، برای آن‌که به‌عنوان معیاری برای مقایسه به کار رود، بدون اتخاذ و اعمال هرگونه روشی، در مطالعه شرکت داشت.
تمرین استقامتی شامل 8 هفته فعالیت فزاینده روی تردمیل با شدت 30 تا 70 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه بود. مکمل دانه کتان نیز به میزان 6 گرم در روز و به‌صورت پودر مصرف شد.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که تمرینات هوازی همراه با مصرف بذر کتان می‌تواند اثرات بارزتری بر کاهش وزن بدن و بهبود شاخص‌های متابولیکی خونی مثل BDNF و IGF1 در زنان چاق داشته باشد.
BDNF یا «فاکتور نروتروفیک مشتق از مغز»، یکی از موادی است که افزایش سطوح آن در خون افراد، موجبات کنترل چاقی را در آنها فراهم می‌آورد. IGF1 یا «فاکتور رشد شبه‌انسولینی» نیز می‌تواند در کاهش چاقی مؤثر باشد، با این تفاوت که بدین منظور این فاکتور بایستی در خون شخص کم شود.
سجاد ارشدی، پژوهشگر گروه فیزیولوژی ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و همکارش درباره نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق می‌گویند: «پژوهش حاضر نشان داد که تمرینات استقامتی در ترکیب با مکمل بذر کتان به‌عنوان یک مکمل گیاهی، می‌توانند اثرات مفیدی بر شاخص‌های مرتبط با سندروم متابولیک و درنهایت، کاهش عارضه چاقی داشته باشند».
به بیان این محققان، این اتفاق به دلیل نقشی که فعالیت استقامتی روی افزایش متابولیسم و سوختن چربی‌ها و همچنین کاهش وزن افراد دارد و همچنین به دلیل وجود شاخص‌های آنتی‌اکسیدانی و امگا 3 در بذر کتان، رخ می‌دهد».
این یافته‌های پژوهشی که بار دیگر بر نقش ارزشمند گیاهان دارویی بر کاهش معضلات سلامت نظیر چاقی تأکید داشته و بر تأثیر ترکیبی آنها با ورزش، صحه می‌گذارند، در نشریه «گیاهان دارویی» منتشر شده‌اند.
نشریه فوق، فصل‌نامه‌ای است که به‌صورت 4 شماره در سال توسط پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی انتشار می‌یابد.
سیناپرس
