در روده برخی‌ها، آنزیم لاكتاز یا بتاگالاكتوزیداز به اندازه كافی تولید نشده و لذا قند شیر بنام لاكتوز، به گالاكتوز و گلوگز تجزیه نمی‌شود. لاكتوز باقیمانده، توسط باكتری‌های روده تخمیر شده و با تولید دی‌اكسیدكربن و متان و اسید بوتیریك نفخ را به دنبال دارد.
باقیمانده لاكتوز به دلیل فشار اسمزی آب را به روده جذب كرده و تولید اسید سبب افزایش تحركات روده می‌شود كه اسهال و دلدرد را موجب می‌شوند. عدم تحمل لاكتوز بخشی از سیر تكاملی پستانداران است؛ زیرا تقریبا همه پستانداران به جز انسان، پس از شیرخوارگی تا پایان زندگی نیازی به مصرف شیر ندارند.
معمولا اطفال تا سه سالگی به این عارضه مبتلا نشده و خللی در تغذیه دوران شیرخوارگی ایجاد نمی‌شود؛ بروز مادرزادی در نوزادان نارس خطرناك اما نادر است. حین مسمومیت غذایی، پرزهای روده آسیب‌دیده و تولید لاكتاز كاهش می‌یابد و عارضه عدم تحمل لاكتوز به صورت موقتی رخ می‌دهد؛ لذا زمان بروز مسمومیت غذایی نباید شیر مصرف كرد.
حدود نیمی از بانوان مبتلا به عارضه عدم تحمل لاكتوز، طی بارداری موقتا بهبود می‌یابند كه احتمالا به دلیل كند شدن حركات روده و كاهش تجزیه میكروبی لاكتوز است. عدم تحمل لاكتوز همانند آلرژی به شیر وابسته به ژنتیك است، اما سه فرق اساسی دارند. اولا عدم تحمل لاكتوز ارتباطی به واكنش سیستم ایمنی ندارد. ثانیا عدم تحمل لاكتوز معمولا بزرگسالان را درگیر كرده اما آلرژی عمدتا در اطفال شایع است.
ثالثا آلرژی با نوشیدن حتی یك جرعه شیر رخ می‌دهد، اما عدم تحمل لاكتوز اغلب با مصرف حدود یك لیوان شیر بروز می‌كند. اغلب مبتلایان باید از خوردن یكباره یك لیوان شیر خودداری كرده و حتی المقدور مقادیر كمتر شیر روزانه را به تدریج با فواصل زمانی مشخص مصرف كنند.
عدم دریافت كافی كلسیم به ویژه در بانوان خطر كمبود كلسیم و پوكی و شكستگی استخوان را دارد. شیر بدون لاكتوز كارخانه‌ای جایگزین كاملی برای دریافت كلسیم نیست، زیرا لاكتوز برای افزایش جذب كلسیم ضروری است. مبتلایان معمولا مشكلی برای مصرف فرآورده‌های لبنی نظیر ماست، پنیر، و كفیر ندارند.
زیرا فرآورده‌های لبنی لاكتوز كمتری دارند؛ قوام نیمه جامد آنها موجب كاهش حركات روده و كنترل اسهال می‌شود؛ همچنین باكتری‌های مفید فرآورده‌های لبنی موجب كنترل تجزیه لاكتوز توسط باكتری‌های روده می‌شود. بیماران باید برای تامین كلسیم بدن خود، میزان كافی فرآورده‌های لبنی، ماهی و غلات را با مشورت پزشك مصرف كنند.
روزنامه جام جم
