سرویس تاریخ «انتخاب»: ساعت ۱۷ و ۱۷ دقیقه بعدازظهر دوشنبه، ۱۶ بهمن ۱۳۵۷، امام خمینی همراه با مهندس بازرگان و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی و پس از آن‌ها دکتر یزدی و دکتر غلامعباس توسلی به سالن مدرسه علوی وارد شدند. سالن مدرسه مملو از جمعیت بود. قرار بود امام خمینی در این روز طی یک کنفرانس مطبوعاتی مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌ویر دولت موقت معرفی کند. بنا بر گزارش کیهان؛ مورخ سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۵۷، در این کنفرانس بیش از ۴۰۰ خبرنگار و عکاسی ایرانی و خاجی حضور داشتند. دکتر یزدی مطالب را به انگلیسی و مهندس توسلی به فرانسه ترجمه می‌کردند.
متن فرمان امام خمینی درباره نخست‌وزیری مهندس بازرگان که به وسیله حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی خوانده شد به این شرح بود:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
جناب آقای مهندس مهدی بازرگان
بنا به پیشنهاد شورای انقلاب بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده است، به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعی که از سوابق‌تان در مبارزات اسلام و ملی دارم جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مامور تشکیل دولت موقت می‌نمایم، تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصا انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس موسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید. مقتضی است که اعضای دولت موقت را هرچه زودتر با توجه به شرایطی که مشخص نموده‌ام تعیین و معرفی نمایید. کارمندان دولت و ارتش و افراد ملت با دولت موقت شما همکاری کامل نموده و رعایت انضباط را برای وصول به اهداف مقدس انقلاب و سامان یافتن امور کشور خواهند نمود. موفقیت شما و دولت موقت را در این مرحله حساس تاریخ از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم. روح‌الله الموسوی الخمینی (کیهان؛ ۱۷ بهمن ۵۷)
سخنان امام خمینی در معرفی مهندس بازرگان
اعوذ بالله من‌الشیطان الرجیم، بسم‌الله الرحمن الرحیم
آقایان آشفتگی چندساله ملت ما را می‌دانند و مطلع‌اند که تمام دستگاه‌های ملی و دولتی فلج شده است. وضع اقتصادی رو به نابودی رفته است. وضع فرهنگ ما خراب است. دانشگاه‌ها تعطیل‌اند و مدارس تعطیل است. بازار‌ها تعطیل است. تمام این‌ها مضافا به خون‌ریزی‌هایی که تاکنون شده است و آشفتگی‌هایی که شده و هست، از همه این‌ها اطلاع دارید.
ما اعتقاد داریم که اگر چنان‌چه دولت غاصب و کسانی که به آن مربوط هستند دست از شلوغ‌کاری بردارند و با تعقل فکر کنند و کنار بروند، همه این مسائل را ان‌شاءالله با پشتیبانی ملت حل خواهیم کرد.
شما خبرنگار‌ها در این مدت ملاحظه کردید که ملت ما از مرکز تا هرجا که چشم‌انداز باشد، شهرستان‌های بزرگ و کوچک، دهکده‌ها، قراء و قصبات همه با هم یک فکر و یک نظر با اراده مصمم از ما می‌خواهند که رژیم سلطنتی که یک رژیم پوسیده غیرعقلائی است و رژیم سلطنت محمدرضا خان از میان برداشته شود؛ و همه مردم یک‌دل و یک‌جهت جمهوری اسلامی را می‌خواهند. ملت ما مسلم است، علاقه‌مند به اسلام است، عدل اسلامی را دیده است، تاریخ ما از حکومت‌هایی که در صدر اسلام بوده خبر به ما داده که وضع این حکومت‌ها چه بوده است. حضرت امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب که حاکم ممالک بزرگ از عربستان تا مصر و عراق و ایران و سوریه و سایر جا‌ها بوده است و قاضی که خودش برای قضا قرار داده بود، وقتی یک نفر یهودی از امام به او شکایت کرد، قاضی حضرت علی علی‌السلام را خواست و با یهودی در عرض هم نشستند و دادخواهی شد و قاضی حکم بر خلاف حضرت علی داد.
ما آرزوی یک همچنین حکومتی را داریم. یک حکومت عادل می‌خواهیم، حکومتی که نسبت به افراد علاقه‌مند باشد و عقیده‌اش این باشد که باید من نان خشک بخورم، مبادا یک نفر در مملکت من زندگی‌اش پست باشد، گرسنگی بخورد. ما چنین حکومت عدلی می‌خواهیم ایجاد کنیم؛ و ما چنان که شما، می‌دانیم – یعنی خبرنگاران به واسطه اطلاعاتی که در ممالک خودشان هست – و ما هم به واسطه اطلاعاتی که در این مملکت داریم و مشاهداتی که داشتیم، از اول که رضاخان کودتا کرد، تا وقتی که مجلس موسسان درست کرد و وکلایی خودش درست کرد، تمام این‌ها با سرنیزه بود و اراده ملت دخالت در این وضع نداشت؛ و ملت به هیچ‌وجه به حساب نمی‌آمد. او با سرنیزه مجلس موسسان را تاسیس کرد؛ و آن‌ها رای دادند. آن رای باطل بوده و آن مجلس، مجلس ملی نبوده است. چون مجلس ملی نبوده است، رژیم سلطنتی پهلوی، رژیم متکی به سرنیزه بوده و قانونی نبوده است. وقتی رژیم قانونی نشد، مجالسی که بعدا تهیه شده است قانونی نبوده است. الان نه دولت قانونی است، نه این مجلس، آن مجلس. ولهذا، چون مجلس را غیرقانونی می‌دانیم و دولت را غیرقانونی می‌دانیم، و اوضاع کشور را آشفته می‌بینیم، برای این‌که خاتمه بدهیم به این وضع هرچه زودتر به اتکای آرای عمومی که با ماست و ما به احتساب آرای عمومی (و شما می‌بینید که آرای عمومی با ماست که ما را به عنوان وکالت یا به عنوان رهبری قبول دارند) یک دولتی را معرفی می‌کنیم. رئیس دولتی را معرفی می‌کنیم؛ موقتا دولتی تشکیل بدهد که هم به این آشفتگی‌ها خاتمه بدهد و هم این مسئله کنونی که مجلس موسسان است یعنی ترتیب انتخابات مجلس موسسان را بدهد و مقدمات آن را درست کند؛ و مجلس موسسان تاسیس بشود و انتخابات مجلس هم انجام بشود؛ و آن‌ها دولت قانونی را انتخاب کنند و مجلس موسسان که تشکیل شد، جمهوری اسلامی را به رفراندوم بگذارد. گرچه من اعتقادم این است که احتیاجی به رفراندوم نیست و مردم مکرر رای داده‌اند. لکن برای آن‌که بهانه تمام بشود، آزادانه این کار را می‌کنیم تا مردم بدانند رای آزاد که مردم می‌دهند به که و چه رژیمی می‌دهند.
لهذا دولت موقت را تعیین کردیم و، چون جناب آقای مهندس مهدی بازرگان را سال‌های طولانی است از نزدیک می‌شناسم و مردی‌ست فاضل، متدین از لحاظ دیانت و امین به ملت و ملی و بدون گرایش به چیزی که خلاف مقررات شرعی است من ایشان را معرفی می‌کنم؛ که ایشان رئیس دولت باشد و ایشان وزرای خود را تعیین می‌کنند و به ما معرفی می‌کنند. تا شورای انقلاب ما که پیشنهادش و نظرش این بوده که ایشان رئیس دولت باشند وزرای‌شان را بررسی می‌کنند و ان‌شاءالله مسائل به طور سهل و به نحو خوبی انجام بگیرد؛ و من باید یک توضیح دیگری هم بدهم؛ و آن این‌که من که ایشان را حاکم کرده‌ام یک نفر آدمی هستم که به واسطه ولایتی که از طرف شارع مقدس دارم این را قرار داده‌ام. ایشان واجب‌الاتباع است. ملت باید از او اتباع کند. یک حکومت عادی نیست، یک حکومت شرعی است. باید از او اتباع کند. مخالفت با این حکومت مخالفت با شرع است. قیام علیه حکومت شرع جزایش در قانون ما هست. در اجماع هست، در شرع ما هست و جزایش بسیار زیاد است. من تنبه می‌دهم به کسانی که تخیل این امر را بکنند که کارشکنی بکنند، یا خدای نخواسته قیام بر ضد این حکومت بکنند. من اعلام می‌کنم که جزای آن‌ها بسیار سخت است. در فقه اسلام قیام بر ضد حکومت الهی قیام بر ضد خداست. قیام بر ضد خدا کفر است، و من تنبه می‌دهم به آن‌ها که سر عقل بیایند. بگذارند مملکت از آشفتگی بیرون بیاید. بگذارند خون‌های محترم ریخته نشود. بگذارند اقتصاد ما صحیح بشود. تا ما به تدریج کار‌ها را اصلاح بکنیم؛ و از خدای تبارک و تعالی می‌خواهم که توفیق بدهد به آقای مهندس بازرگان که این ماموریت را به وجه احسن انجام دهد. (کیهان؛ سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۵۷)
سخنان مهندس بازرگان پس از انتصاب به نخست‌وزیری
بسم‌الله الرحمن الرحیم، و ان نصر قریب
خدای بزرگ را شکر می‌کنم که چنین اعتبار و حسن شهرتی را که به هیچ وجه اهلیت و لیاقت آن را نداشتم، به من ارزانی داشته و همین موهبت الهی باعث شده که آیت‌الله ابراز اعتماد و ارجاع چنین ماموریتی را به بنده عنایت بفرمایند؛ و همچنین تشکر از ملت ایران می‌کنم که آیت‌الله مکرر تاکید فرموده که «به نام ملت، هم‌صدای ملت و برای ملت» گام‌ها و صدا‌های خود را برداشته و بلند کرده.
این ماموریت یعنی سیاست دولت موقت و تشکیل حکومت در شرایط بسیار دشوار و خطرناک عظیم‌ترین شغل و وظیفه و در عین حال بزرگ‌ترین افتخاریست که به بنده واگذار شده است؛ و شاید حق داشته باشم بگویم که دشوارترین وظیفه و کاریست که در طول تاریخ ۷۲ ساله مشروطیت ایران به نامزد‌ها و ماموران نخست‌وزیری‌های دیگر داده شده باشد. قاعدتا با توجه به جثه نحیف و نواقص و معایب خودم نمی‌بایستی قبول این مسئولیت را کرده و زیر بار چنین امری رفته باشم. ولی از یک طرف بنا به ضرورت و وظیفه و مسئولیت طبیعی و انتظاری که داشتند مجبور بودم، ناچار شدم قبول کنم؛ و مخصوصا با تاسی به رویه و سنتی که خود آیت‌الله در سراسر دوران اداره و رهبری جنبش داشته‌اید و با عزم راسخ و ایمان کامل به خدا و اعتماد به موفقیت این راه، رهبری فرموده‌اید، من هم همین راه را می‌پیمایم؛ و این اولین درسی است که و اولین دستوریست که از آیت‌الله گرفته‌ام؛ و فرمایش حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) را به کار بسته‌ام و می‌بندم که فرموده‌اند: «وقتی در برابر امر خطیر و کار مشکلی قرار گرفتید تردید نکنید، وارد شوید به حول و قوه الهی مشکلات و مسائل حل خواهند شد.»
بنابراین عرض می‌کنم که با امید به خدا و امتنان از آیت‌الله و انتظار از ملت ایران و ملت جهان این ماموریت و خدمت خطیر را قبول و تعهد کردم. برای مخاطرات و زحماتش آماده‌ام و تا آن‌جا که مربوط به بنده باشد کوشش و منتهای کوشش و نهایت جهاد را در راه ملت عزیز ایران خواهم کرد؛ و لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم (کیهان؛ سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۵۷)
سخنان مجدد امام و دعوت مردم به تظاهرات در حمایت از دولت موقت
من بعد از تشکر از ملت ایران که در این مدت طولانی رنج و زحمت بردند و با دادن خون خودشان برای اسلام خدمت کردند، مطلبی هست که می‌خواهم به عرض ملت برسانم و آن این است که نظر خودشان را که درباره دولت آقای مهندس بازرگان که دولت شرعی و اسلامی است، اعلام کنند، هم به وسیله مطبوعات، هم تظاهرات آرام (امام به روی کلمه آرام تاکید کردند) در شهر‌ها و در دهات و هرجا که مسلمان هست، نظر خودشان را راجع به دولت اسلامی آقای مهندس بازرگان اظهار کنند. (کیهان؛ سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۵۷)
هدیه هاشمی رفسنجانی به بازرگان
به گزارش کیهان، مورخ سه‌شنبه ۱۷ بهمن ۵۷، در پایان این مراسم حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی یک جلد کلام‌الله مجید به نشانه تهنیت به مهندس بازرگان هدیه کرد.
