با تایید رسمی مسئولان وزارت بهداشت، سرانجام مشخص شد که ویروس کرونا به ایران هم رسیده است. ویروسی که در همان ابتدا جان دو نفر از شهروندان قمی را گرفت و بلافاصله مراجع رسمی شیوع آن به شهرهای اطراف را هم تایید کردند. انتشار همین اخبار کافی بود تا داروخانه‌ها به یکباره مورد هجوم تقاضای ماسک، دستکش بهداشتی و ژل شست‌وشو قرار بگیرند.
البته از هفته‌های قبل رسانه‌ها و کارشناسان هشدار کمبود ماسک را مطرح کرده بودند، اما بی‌توجهی به این هشدارها، باعث شد تا چهارشنبه شب روی در ورودی اکثر داروخانه‌های شهر کاغذی با عنوان «ماسک موجود نیست» چسبانده شود.
پرس‌وجوهای ما از داروخانه ۱۳ آبان تهران که معمولا کم‌یاب‌ترین داروها هم در آن پیدا می‌شود، حاکی از خالی‌شدن قفسه‌های این داروخانه از ماسک و دستکش بهداشتی بود. فروشگاه‌های اینترنتی نیز وضعیت بهتری ندارند و این روزها در دسته‌بندی انواع ماسک، واژه «ناموجود» را ثبت کرده‌اند. با این حال هنوز در بعضی از داروخانه‌ها این اقلام یافت می‌شود، اما سه تا شش برابر قیمت. همچنین گروهی از سودجویان و محتکران، این بار نان خود را بر ویروس کرونا زده‌اند و در روزهای گذشته با راه‌اندازی بازار سیاه ماسک و دستکش، سعی بر تامین سود خود دارند. البته سایت‌های خرید و فروش اینترنتی راه را برای جولان این افراد مسدود کرده‌اند، اما آنها با حضور در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی در فضای مجازی فعالیت خود را پیش می‌برند.
همواره در فصل‌هاي پاييز و زمستان، همزمان با سردشدن هواي کشور، کاسبي توليدکنندگان و فروشندگان ماسک رونق مي‌گيرد. آلودگي هواي کلانشهرها که ديگر به جز لاينفک اين فصل‌ها تبديل شده به‌همراه افزايش احتمال ابتلا به سرماخوردگي اصلي‌ترين عللي به حساب مي‌آيند که چهره‌هاي مجهز به ماسک را در پاييز و زمستان افزايش مي‌دهند؛ اما در روزهاي اخير يک مهمان ناخوانده باعث شده تا اين بار ماسک حکم طلا بگيرد. متاسفانه در اقتصاد ايران همواره عده‌اي در کمين نشسته‌اند تا از هر اتفاقي به نفع خود بهره ببرند. اين افراد يک روز کاسب تحريم مي‌شوند، روز ديگر از سيل و زلزله براي خود کره مي‌گيرند. آنها همواره درصدد بروز اتفاقات ناخوشايند هستند تا براي خود ناني دست و پا کنند. اين بار نيز نوبت به کرونا رسيده است که تنور محتکران و سودجويان را به چرخش درآورد. فقط کافي است نگاهي مقايسه‌اي به اين موضوع داشته باشيم. قيمت ماسک‌هاي ساده پيش از اين در داروخانه‌هاي کشور بنا به منطقه جغرافيايي بين 3000 تا 5000 تومان در بسته‌هاي يک تا سه عددي به فروش مي‌رسيد، اما روز گذشته که البته فقط داروخانه‌هاي شبانه‌روزي فعال بودند، اين ماسک‌ها را بين 15 هزار تا 20 هزار تومان عرضه مي‌کردند. البته به نظر مي‌رسد در اين زمينه شرکت‌هاي توليدکننده و پخش و دلالان بيش از داروخانه‌ها سود مي‌برند، زيرا بيشتر متصديان اعلام مي‌کردند که خود نيز با چند برابر قيمت موفق به تهيه ماسک شده‌اند.
ماسک‌هاي فيلتردار نيز در روزهاي اخير ارقام عجيب و غريبي را تجربه کرده‌اند و حتي تا 30 هزار تومان قيمت خورده‌اند. اين در حالي است که اگر يک ماه پيش به داروخانه‌ها مراجعه مي‌کرديم همين ماسک‌ها 2500 تومان قيمت داشتند. چنان‌که بسياري از داروخانه‌ها برچسب اتمام ماسک و دستکش را بر سردر مغازه خود نصب کرده‌اند، برخي از اصناف که هيچ ارتباطي با فروش ماسک ندارند، به اين عرصه روي آورده‌اند. متاسفانه نگاهي به گروه‌هاي تلگرامي حاکي از آن است که عده‌اي با ايجاد فضايي ناامن درصدد فروش اين اقلام با قيمتي بيش از 100 هزار تومان هستند.
نگاهي به وضعيت سايت‌هاي خريد و فروش اينترنتي در روزهاي چهارشنبه و پنج‌شنبه حاکي از افزايش فروش ماسک در اين سايت‌ها بود که عده‌اي بدون درج قيمت، نرخ‌گذاري را منوط به زمان خريد کرده بودند که البته سايت‌هاي مذکور بلافاصله اقدام به حذف اين آگهي‌ها کردند. در حالي که مسئولان مي‌گويند روزانه بيش از يک ميليون و 500 هزار ماسک در کشور توليد مي‌شود، اما صاحبان داروخانه‌ها اذعان دارند که عمده‌فروش‌ها فعلا از توزيع ماسک امتناع مي‌ورزند و يا با قيمت‌هايي بسيار بالا قصد توزيع و پخش دارند. البته سودجويي محتکران محدود به ماسک نمي‌شود؛ ژل‌هاي شست‌وشوي دست که پيش‌تر به قيمت 8000 تا 10 هزار تومان فروخته مي‌شد حالا در صورت موجودبودن به 15 هزار تا 20 هزار تومان رسيده است. دستکش بهداشتي و دستمال مرطوب کالاهاي ديگري هستند که داروخانه‌ها از افزايش قيمت آن خبر مي‌دهند. البته در اين زمينه هم مردم هم وظيفه دارند که در رکاب سودجويان پا نزنند. در همين زمينه سارا مداد، مدير ارشد برنامه سراسري پاتوژن‌هاي خاص دپارتمان بهداشت شهر نيويورک، و استيون موريس، استاد اپيدميولوژي دانشگاه کلمبيا، در ويدئويي که در فضاي مجازي منتشر شده، تاکيد کرده‌اند که پوشيدن ماسک لزوما از ابتلا به کرونا جلوگيري نمي‌کند. اين متخصصان گفته‌اند که شستن مرتب دست و اجتناب از حضور در اماکن عمومي خطر ابتلا به کرونا را به حداقل مي‌رساند. از اين رو، تبليغات گسترده براي استفاده از ماسک نيز مي‌تواند صرفا تبليغي براي پولدارشدن توليدکنندگان و توزيع‌کنندگان اين محصول باشد.
برخوردهاي پليسي قيمت ماسک را کاهش مي‌دهد؟
برخورد با گران‌فروشان و محتکران محصولات بهداشتي و درماني خواسته‌اي است که اين روزها مردم مطرح مي‌کنند. در همين زمينه دادگستري کل استان اردبيل پس از ارسال گزارش‌هاي مردمي در زمينه تخلف يک داروخانه، با تاييد بازرسان ذي‌ربط، دستور پلمب اين داروخانه را با تشکيل پرونده قضائي صادر کرد. معاون اجرايي امور شعب تعزيرات حکومتي ايلام نيز به متصديان داروخانه‌ها و مراکز فروش کالاهاي بهداشتي و پزشکي در ايلام هشدار داد و گفت: با احتکارکنندگان و گران‌فروشان اين وسايل برخورد قانوني مي‌شود. غلامحسين مهرعليان، مدير کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، نيز از مردم خواست در صورت مشاهده تخلف در زمينه فروش ماسک، موارد را از طريق سامانه 190 اطلاع‌رساني کنند. با اينکه چنين اقداماتي قابل ستايش است و تا حدي سودجويي را کاهش مي‌دهد، اما در اين زمينه دو نکته وجود دارد. اولا اينکه باز هم اين مردم هستند که بايد در صف اول مقابله با فساد بايستند و گويا ناظران فعلا درگيري‌هاي مهم‌تري نسبت به مديريت ويروس کرونا دارند. در ثاني برخورد پليسي و ضربتي بارها در اقتصاد ايران تجربه شده است. از بازار ارز و طلا گرفته تا بازار خودرو و مسکن؛ اما امروز مشاهده مي‌کنيم که همچنان دلالان نقشي بي‌بديل در اين بازارها دارند.
به‌جاي چنين اقداماتي که شايد به‌صورت مقطعي پاسخگو باشد، يک راهکار وجود دارد و آن هم اصلاح ساختارهاي اقتصادي است. مشخص است در يک اقتصاد بيمار، هر اتفاق ناخوشايندي به دستاويزي براي خالي‌کردن جيب مردم تبديل مي‌شود. زماني که زلزله رخ مي‌دهد چادرهاي اسکان ناياب و گران مي‌شود؛ در هنگام افزايش نرخ بنزين، قيمت خودرو رکوردشکني مي‌کند و حالا هم شيوع ويروس کرونا و ترس مردم از ابتلا به اين بيماري است که فرصتي را براي نجومي‌شدن قيمت ماسک و ديگر اقلام پيشگيري به دست دلالان داده است. گويا اقتصاد ايران هم به ويروسي مبتلاست که مرز نمي‌شناسد. حال براي بهبود اين بيماري اقتصادي لازم است که ساختارها اصلاح شوند. تا زماني که پايه‌هاي اقتصاد متزلزل باشند، طبيعتا پلمب يک داروخانه و يا حتي اعدام سلاطين بازارهاي مختلف هم دردي را دوا نمي‌کند.
روزنامه آرمان ملی
