کمتر از سه هفته به آغاز سال جدید باقی مانده اما با شیوع ویروس کرونا در کشور بازار شب عید کسبه، دستفروشان و اصناف مختلف تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است.
بازارها چه در تهران و چه در شهرهای دیگر کشور رونق هرساله را ندارند و ورشکستگی کسبوکارهای کوچک احتمال ضعیفی نیست. با این‌حال کارشناسان معتقدند که با انجام چند راهکار ساده می‌توان کسب‌و‌کارها را از خطر ورشکستگی نجات داد.
بازاری که در روزها و شب‌های اسفندماه سال گذشته و سالیان قبل‌تر سکه بود و جای سوزن انداختن در آن نبود و بازاریانی که وقت سرخاراندن در این ایام را نداشتند، حالا روزها را یکی پس از دیگری بدون مشتری و در حالت کسادی سپری می‌کند. شیوع ویروس کرونا در کشورهای مختلف جهان از جمله کشور ما ایران، سبب رکود عمیقی در اقتصاد جهان شده است.
اما در ایران؛ صرف‌نظر از اینکه به اقتصاد کلان تا چه اندازه ضربه می‌زند، این خرده بازارها و اقتصادهای خرد هستند که قبل از هرچیز دچار آسیب می‌شوند. ولی برخی کارشناسان اقتصادی براین باورند که نگرانی‌های کسبه‌های کوچک و خرد برای از دست دادن سود شب عید بی‌مورد است، زیرا ویروس کرونا دو هفته دیگر کنترل می‌شود؛ چه از نظر پزشکی و چه از نظر جوی که الان ایجاد شده است.
آقای محمد امینی، کارشناس اقتصادی در درباره راه نجات کسبه‌های کوچک در شرایط کنونی گفت: «کسبوکارهای خرد چه مغازه داشته باشند چه کارگاه باشند، هر ساله در این ایام به خیابان‌ها می‌آمدند و در محل‌هایی که برای آن‌ها تدارک دیده شده بود اجناس خود را به فروش می‌رساندند، اما امسال این اتفاق نخواهد افتاد و مردم استقبال چندانی نکرده‌اند که متاسفانه برای بعضی از این موارد چاره‌اندیشی سخت است.
چون مردم باید اجناس را مشاهده کنند و ترغیب به خرید شوند.» وی ادامه داد: «ولی بعضی از کالاهایی که کیفیت و برند مشخصی دارند را می‌توان از طریق بسترهای موجود دسترسی جدیدی برای آن‌ها ایجاد کنند تا افرادی که قصد دارند کالای خود را بفروشند بتوانند با این روش مشکل خود را رفع کنند. سایت‌های دیوار و دیجی‌کالا و سایت‌های مشابه از جمله این بسترهای مجازی هستند.»
امینی تصریح کرد: «امسال بخشی از خرید مردم در این ایام انجام نمی‌شود، به همین دلیل دستفروشان می‌توانند از طریق سیستم‌هایی مانند نمایشگاه‌های بهاره حتی در ایام بعد از عید نوروز یا در اردیبهشت یا خرداد اقدام به فروش کالاهای خود کنند. چون به هرحال برخی از نیاز مردم تأمین نمی‌شود و آن‌ها اگر چه دیر اما ناچار به خرید هستند. می‌توان زمانی را پس از کم شدن شیوع ویروس کرونا به این کسب‌و‌کارها اختصاص داد برای اینکه هم مردم تقاضا دارند و هم افرادی که می‌خواهند کالاهای خود را بفروشند همچنان منتظر حضور مردم هستند و تنها راه به نظر من این است البته بخش مشخصی مربوط به عید است که این شرایط از بین می‌رود.»
رکود از بین می‌رود همه این کسادی‌ها در حوزه‌های مختلف صرفاً به ایران محدود نمی‌شود، تقریباً کرونا در هر کشوری که پا گذاشته است اینچنین بازارها را کساد کرده است. اگر واقعیت‌های اقتصادی را در نظر بگیریم، کرونا روی اقتصاد اثرگذار است. به‌هرحال وقتی که امکان نقل‌وانتقال ویروس در رفت‌وآمدها وجود دارد، خود ما هم جلوی مسافران را می‌گیریم. به‌طور مثال ما ۳میلیون زائر به عراق مسافر می‌فرستیم و ۳میلیون نفر هم از عراق به ایران می‌آیند؛ یعنی۶میلیون نفر. بر این اساس، حجم عظیمی از گردشگر بین ایران و عراق وجود دارد که رفتوآمدهای آن‌ها لغو شده است.
واردات، صادرات، سفرها و رفتوآمدهای ما را تحت‌تاثیر قرار گرفته؛ به‌نحوی که کمتر کسی می‌رود و نه کسی می‌آید، مگر اینکه سفری ضروری داشته باشد. صنعت گردشگری در کمتر از چند روز به یکباره در آستانه فروپاشی قرار گرفته، ایرلاین‌های خلوت کمتر از هر زمان دیگری مشتری دارند. صادرات و واردات کالا نیز با مشکل مواجه شده‌اند.در حوزه روابط داخلی هم برخی از تعاملات برهم خورده است.
اغلب شهرها قرنطینه عمومی شده و اداره‌ها 5ساعت بیشتر کار نمی‌کنند و مدارس و دانشگاه‌ها و اغلب شرکت‌های خصوصی تعطیل کرده‌اند. به این ترتیب، خود‌به‌خود مردم در اجتماعات کمتر می‌روند و خرید‌و‌فروش کمتر می‌شود. از سوی دیگر، وزیر بهداشت می‌گوید سفر نروید تا نقل‌وانتقال‌ها ایجاد مساله نکند.
همه این‌ها باعث می‌شود که رکود اقتصادی را عمیق‌تر کند. از سوی دیگر، اگر شیوع بیماری شدت پیدا کند، امکان دارد کارخانه‌ها و تولید را تحت‌تاثیر قرار دهد. اما سؤال اینجاست که چگونه می‌توانیم در شرایط بحرانی کنونی، کمترین هزینه را بدهیم و اقتصاد را مدیریت کنیم؟ چگونه می‌توان کسبه بازارها را نجات داد؟ آن هم در روزهایی که تحریم هستیم و جان اقتصاد ایران به همین خرده کسب‌و‌کارها بند است.
چگونه از شرایط بحرانی نجات پیدا کنیم؟ اگر در شرایط بحرانی مردم و مسوولان امید خود را از دست دهند، نتیجه آن مرگ اقتصاد ایران به‌خاطر یک ویروس کوچک خواهد بود. اما این نه اولین حادثه‌ای است که ما دیده‌ایم و نه آخرین بحران خواهد بود. همین امسال حوادث مختلف همچون سیل، زلزله و تحریم را شاهد بودیم که اگرچه سخت و دشوار ولی از آن‌ها عبور کردیم.
امینی درباره تأثیر ویروس کرونا بر اقتصاد اظهار کرد: «به همان میزانی که خرید و فروش در اقتصاد انجام نمی‌شود به همان اندازه اقتصاد با ضرر مواجه می‌شود. در واقع قسمتی از ارزش افزوده که برای تولیدکننده ایجاد می‌شود از بین رفته است. شاید اگر این شرایط حاد فعلی یک ماه به طول بکشد 5تا 10درصد اقتصاد دچار زیان شود در واقع تقاضایی در بازار وجود دارد.
بخشی از این تقاضا را عرضه می‌تواند به آن پاسخ بدهد؛ به‌طور مثال اجناسی را که الان نیاز داریم می‌توانیم چند ماه آینده نیز آن‌ها را تأمین کنیم اما بخشی از تقاضا وجود دارد که مختص شب عید است و این تقاضا در آینده هم شاید رغبتی برای آن اتفاق نیفتد و از بین برود و این مسأله ضربه‌ای است که به اقتصاد وارد می‌شود مثلاً اگر دوره‌ای شیوع این ویروس یک‌ماه باشد 8درصد گردش مالی و تبادلات اقتصادی کاهش می‌یابد که یک بخش از آن را می‌توان به آینده موکول کرد اما یک بخش که حدود3درصد اقتصاد کشور است تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.»
قرنطینه عمومی، نگرانی مردم از بهداشتی بودن اشیا، از جمله علت‌هایی است که بازار شب عید را خلوت کرده است که در صورت ادامه این روند بعضی کسب‌و‌کارها تعطیل یا حتی ورشکسته شوند اما می‌توان با در نظر گرفتن حمایت‌هایی مانند مالیات، تسهیلات، تأمین اجتماعی، بیمه و ... با سختی کمتری از این بحران عبور کرد.
روزنامه صبح نو
