مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با هدف اطلاع بخشی به سیاست گذاران کشور از تأثیر کرونا بر اشتغال و فروش واحد‌های تولیدی خرد در سراسر کشور، در روز‌های پایانی سال ۹۸ مطالعه‌ای پیمایشی تعریف و طی ۱۵ روز ابتدایی سال ۹۹ آن را با ابزار پرسش نامه بسته و با روش تلفنی اجرا کرد.
جامعه آماری این مطالعه ۴۶۵ هزار مالک یا مدیر واحد‌های تولیدی صنفی رسمی (دارای پروانه) از سراسر کشور بوده است که اطلاعات آن‌ها توسط اتاق اصناف در سال ۹۷ در اختیار مرکز پژوهش‌ها قرار گرفته است. روش نمونه گیری، تصادفی از ۸ خوشه صنفی شامل خدمات تولیدی، فرش و صنایع دستی، تحریر و چاپ، صنایع غذایی، تولید ملزومات و خدمات ساختمان، تولید کیف و کفش، صنایع نساجی و پوشاک و سایر صنایع صنفی (نظیر سیم پیچی، آهنگری، تولید پمپ، سوله، آلومینیم، چوب بری و...) بوده است.
نمونه این مطالعه با سطح اطمینان بالای ۹۵ درصد بر اساس فرمول کوکران، ۲۸۶ تعریف شده بود، ولی در عمل داده‌های ۴۱۴ مالک واحد‌های تولیدی اخذ و استفاده شد. این مطالعه شامل ۶ سؤال درباره تغییر تولید و شاغلان در صنف به نسبت پایان فصل گذشته (پاییز ۱۳۹۸) و نیز نسبت به پایان سال ۹۷ و تأثیر شیوع کرونا بر فروش و قیمت تمام شده صنف سؤال شونده بوده است.
شایسته یادآوری است برای اینکه پاسخ دهنده دچار اغراق یا کتمان حقیقت درباره واحد تولیدی خود نشود، سؤال درباره صنف مربوطه پرسیده شده است. متن سؤال‌ها و پاسخ کلی استخراج شده (میانگین ساده) هر سال به شرح زیر است:
- میزان تولید صنف شما نسبت به پایان فصل گذشته (پاییر ۱۳۹۸) چه تغییری کرده؟ منفی ۱۳.۴ درصد
- تعداد شاغلان صنف شما نسبت به پایان فصل گذشته (پاییز ۱۳۹۸) چه تغییری کرده؟ منفی ۳.۷ درصد
- میزان تولید صنف شما نسبت به پایان سال گذشته (اسفند ۱۳۹۷) چه تغییری کرده؟ منفی ۲۲.۲ درصد
- تعداد شاغلان صنف شما نسبت به پایان سال گذشته (اسفند ۱۳۹۸) چه تغییری کرده است؟ منفی ۵.۲ درصد
- شیوع کرونا چه تأثیری در فروش صنف شما داشته است؟ منفی ۸۳ درصد
- شیوع کرونا چه تأثیری در قیمت تمام شده محصولات داشته؟ ۱۰.۳ درصد
(سؤال ششم را فقط ۷۹ نفر از ۴۱۴ نفر حدود ۱۹ درصد پاسخ دادند. ۵ سوال بالاتر را همه ۴۱۴ نفر پاسخ دادند.)
پاسخ واحد‌های تولیدی حاضر در این پیمایش به تفکیک حوزه‌های کاری در جدول زیر قابل مشاهده است.
میزان تولید در واحد‌های صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته (آخر پاییز ۱۳۹۸) به طور متوسط ۱۳.۴ درصد و نسبت به پایان سال ۱۳۹۷ معادل ۲۲.۲ درصد کاهش داشته است. بیشترین کاهش تولید مربوط به تولیدی‌های تحریر و چاپ بوده است. کاهش میزان تولید در فصل زمستان نسبت به پایان فصل پاییز ۱۳۹۸ در ۸ رسته صنفی حاضر در این مطالعه بین ۱ تا ۲۴ درصد بوده است.
میزان اشتغال در واحد‌های صنفی تولیدی خدماتی نسبت به فصل گذشته (آخر پاییز ۱۳۹۸) به طور متوسط ۳.۷ درصد و نسبت به پایان سال ۱۳۹۷، ۵.۲ درصد کاهش داشته است. در پایان سال ۹۸، کاهش اشتغال هم نسبت به پایان فصل گذشته (پاییز ۱۳۹۸) و هم نسبت به پایان سال ۱۳۹۷ محدود بوده و هیچ حوزه کاری بیشتر از ۹ درصد کاهش اشتغال نداشته است.
بیشترین کاهش اشتغال در جامعه مورد مطالعه در پایان سال ۱۳۹۸ مربوط به تولیدی‌های نساجی و پوشاک و همچنین کیف و کفش با منفی ۹ درصد بوده است و جالب آن که میزان رشد اشتغال در صنایع دستی و فرش مجموعاً مثبت بوده است (۵ درصد در طول فصل زمستان و ۲ درصد در طول سال).
از نظر میزان فروش، در پایان سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل، کاهش فروش در همه حوزه‌های کاری شدید و بین ۶۷ تا ۹۸ درصد بوده است. تولیدکنندگان صنفی کیف و کفش با منفی ۹۸ درصد و و تولیدکنندگان نساجی و پوشاک با منفی ۹۲ درصد بیشتر از بقیه صنوف تولیدی دچار کاهش فروش بوده اند.
شایان ذکر است در تفسیر نتایج این مطالعه و به خصوص سیاست گذاری بر اساس آن، حتماً باید زمان اجرای آن را در نظر گرفت و چه بسا اگر این پیمایش در پایان فروردین ۱۳۹۹ تکرار شود، به دلیل تغییر شرایط، نتایج متفاوت باشد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پژوهشی در خصوص وضعیت اقتصادی کشور؛ چالشها و راهکارهای این حوزه منتشر کردند.
