یكی از شایعاتی كه این روزها در فضای مجازی دست به دست می‌شود این است كه از مصرف شیر و ماست و دوغ و سایر لبنیات پرهیز كنید زیرا با مصرف آنها امكان بروز بسیاری از اختلالات و بیماری‌ها به‌خصوص پوكی استخوان وجود دارد.
اما این خبر ابهام‌آمیز كه برخلاف آن چیزی است كه تا به حال متخصصان علوم غذایی به افراد توصیه كرده‌اند تا چه حد واقعیت دارد و مواد غذایی در بروز چنین اختلالاتی تا چه میزان نقش دارند؟ برای پاسخ این پرسش نظر دكتر نسرین مؤیدنیا متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه قزوین را جویا شده‌ایم.
با توجه به این‌كه مواد غذایی می‌توانند با تغییر PH خون و برهم زدن تعادل اسیدی و بازی بدن سبب بروز یك سری علائم و تغییرات ناخوشایند در فرد شوند، می‌توان بر پایه داشتن یك رژیم غذایی مناسب تا حدودی به كنترل تعادل اسید و باز بدن كمك كرد و آن را در حد طبیعی نگه داشت.
مواد غذایی اسیدی و قلیایی‌كننده كدامند؟
شاید فكر كنید مواد غذایی ترش‌مزه می‌توانند خون را اسیدی كنند اما چنین تصوری الزاما صحیح نیست.مواد ترش، اسیدی هستند اما لزوما اسیدی‌كننده نیستند. به بیان علمی ساده، یك ماده غذایی زمانی اسیدی‌كننده یا قلیایی‌كننده خواهد بود كه تركیبات حاصله از سوخت و ساز آن در بدن به ترتیب خاصیت اسیدی‌كننده یا قلیایی‌كننده داشته باشد.نكته مورد توجه این است كه اغلب مواد غذایی كه حاوی مواد معدنی همچون پتاسیم، منیزیم و كلسیم باشند قلیایی‌كننده و اگر حاوی پروتئین یا فسفر باشند اسیدی‌كننده محسوب می‌شوند.
پس با این حساب مركبات، میوه‌ها و سبزیجات با وجود PH اسیدی، قلیایی‌كننده خوبی به‌شمار می‌آیند زیرا دارای میزان بالایی از عناصر یاد‌شده هستند و در مقابل گوشت، لبنیات، حبوبات، غلات و مغزها كه منبع غنی پروتئین و فسفر هستند جزو مواد غذایی اسیدی‌كننده به شمار می‌روند.
البته باید توجه داشت كه مواد غذایی از نظر میزان اسیدی یا قلیایی‌كنندگی متفاوتند. برای مثال در دسته مواد اسیدی‌كننده گوشت و تخم مرغ به میزان بیشتری نسبت به شیر و ماست كم چرب خاصیت اسیدی كنندگی دارند یا در بین فرآورده‌های شیری نیز پنیر خاصیت اسیدی‌كنندگی به‌مراتب بیشتری دارد.
با توجه به این‌كه مصرف مواد غذایی اسیدی‌كننده در برنامه غذایی روزانه افراد بیشتر بوده و علائم و مشكلات آن بیشتر مشاهده می‌شود، با وجود این‌كه نمی‌توان منكر نیاز بدن به منابع پروتئینی حیوانی با ارزش غذایی بالا شد بهتر است در یك رژیم غذایی سالم مصرف میوه‌ها و سبزیجات سهم بیشتری داشته باشند.
نقش شیر و لبنیات در پوكی استخوان!
تبلیغات نادرست و برداشت غیراصولی برخی افراد درخصوص خاصیت اسیدی‌كننده لبنیات سبب بروز این باور شده كه شیر و سایر فرآورده‌های لبنی با اسیدی كردن خون، بدن را وادار می‌كنند تا برای خنثی كردن اسید مازاد از منابع قلیایی كه استخوان‌ها باشند، كلسیم برداشت كنند كه سبب ابتلای فرد به پوكی استخوان خواهد شد.
اما به‌یاد داشته باشید با وجود این‌كه فرآورده‌های لبنی به دلیل منبع پروتئینی در دسته تركیبات اسیدی‌كننده قرار گرفته‌اند اما خود یك منبع عالی و بی‌نظیر تامین‌كننده كلسیم قابل جذب برای بدن هستند. با توجه به این‌كه تعداد زیادی از افراد گیاهخوار با قبول این شایعه شیر و سایر لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف و اقدام به مصرف و جایگزین كردن شیرهای گیاهی همچون سویا و بادام كرده‌اند باید بدانید شیرهای گیاهی نه‌تنها به‌شدت اسیدی‌كننده خون هستند بلكه كلسیم قابل جذبی نیز برای بدن ندارند.
بنابراین تاكید می‌شود مصرف هر ماده غذایی ارزشمند در حد مناسب و متعادل خود برای بدن لازم بوده و از این رو همیشه توصیه بر رعایت رژیم غذایی اصولی بر پایه منطق و علم و دور از جبهه‌گیری و تعصبات غیراصولی است. شاید بهتر باشد به جای ترویج چنین اخبار غیرعلمی تاكید بیشتری بر انتخاب شیوه صحیح‌تر و سالم‌تری از زندگی و محیط‌مان داشته باشیم، زیرا كم‌تحركی، آلودگی هوا، استعمال دخانیات و غذاهای ناسالم عواملی هستند كه با زمینه‌سازی نارسایی‌های تنفسی، كلیوی و كبدی نقش‌های بسیار مهم‌تری در زمینه‌سازی بروز چنین عوارضی دارند.
روزنامه جام جم
