سرویس تاریخ «انتخاب»: شامگاه شنبه ۱۵ اردیبهشت، سه روز پس از شهادت آیت‌الله مطهری، در مراسم ویژه‌ای که به همین منظور در حسینیه ارشاد برپا شد، آیت‌الله طالقانی درباره دیدگاه‌های آیت‌الله مطهری و دکتر شریعتی درباره اسلام از دو بعد متفاوت سخن گفتند. فراز‌های مهم سخنان ایشان در این باره که در روزنامه اطلاعات مورخ یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۵۸ منتشر شد به این شرح بود:
هیچ‌کدام از ما تصور نمی‌کردیم که برای سوگ یکی دیگر از فرزندان عالی‌قدر اسلام بدین زودی‌ها دور هم جمع شویم. مکانی که اکنون من نشسته‌ام محلی است که دو شخصیت گوینده و نویسنده از اسلام در این‌جا نشستند و گفتند و هردو شهید شدند. دو شخصیتی که هردو در مسیر هدف‌های عالی اسلام پیش رفتند و هرکدام از یک دید و یک بعد اسلام را مورد بررسی قرار دادند، چون اسلام دارای ابعاد فراوانی است و کسانی که در راه پیشرفت اسلام کوشیده‌اند، هرکدام از یک بعد و یا چند بعد اصول و حقایق قرآن و مکتب اسلام را شناختند و شناساندند.
مرحوم شهید عالی‌قدر و محقق بزرگ ما مطهری مدت‌ها در این‌جا مسائل اسلامی و اصول پوشیده‌شده اسلام را در ابعاد فلسفی، توحیدی مسائل عدل و مسائل معاد با زبان روز و استدلال و تحقیق، و در دوره‌های اختناق و ضد دین و زمانی که رژیم طاغوت و ارباب‌های او نمی‌خواستند جوان‌های ما با مسائل اصیل و محرک انقلابی اسلام آشنا شوند، برای جوانان تشریح نمود و شب و روز سعی کرد تا آنان را آگاه سازد.
فراموش نکنیم که مرحوم دکتر شریعتی با یک دید جدیدی اسلام را مطرح کرد؛ دید تحقیق و تخصص که دید جامعه‌شناسی بود. هیچ‌وقت نباید تصور کنیم که این دید‌ها با هم اختلاف و یا تضادی دارد، چون دیده‌ایم که از پایان قرن اول اسلامی تفسیر قرآن که منبع و سند دین ما مسلمان‌هاست در ابعاد و بینش‌های مختلف صورت گرفته است، ولی چه شد که در سال‌های اخیر از طرف یک محقق فلسفه و حدیث و احکام اسلامی مانند شهید بزرگ مطهری این همه منافع فکری و معنوی به جوان‌های ما اعطا شد و از طرف دیگر شهید ما مرحوم دکتر شریعتی که فقط از دید جامعه‌شناسی که یک پدیده جدیدی برای دنیا بود، چون علم جامعه‌شناسی علم جدیدی بود، وقتی که از این بعد وارد تحقق در اسلام برای نوجوان‌های ما شد مجذوب اینها گردید و پس از [آن]این همه سر و صدا بلند شد.
در این زمینه باید دانست که از اول اسلام تا حال در بیان حقیقت مسائل اسلامی و قرآنی همه بحث کرده‌اند و همان‌طور که هیچ‌وقت همه بحث‌ها با هم هماهنگ نبود در زمان شریعتی هم عده‌ای شروع کردند به سر و صدا راه انداختن و همه آن‌ها هم آلت دست شده بودند. موضوع این است که ما همیشه درگیر استعمار بوده‌ایم و آن خطری که شرق و غرب برای منافع خود و برای گسترش نفوذ خود در عالم اسلام می‌دیده‌اند، همان اسلام اصیل بود، همان اسلام محرک و انقلابی بوده است؛ بنابراین از عصر اختلاف و بحث و نظر گرچه از روی اخلاص هم بوده است، استعمار سوءاستفاده کرده است.
چه شد که دو محقق از دو دید، اسلام را به جوانان ارائه دادند و این‌طور منشأ بگومگو شدند؟ در آن موقعی که ما باید بیندیشیم و در برابر قدرت استعمار متحد باشیم آمدیم به اندازه‌گیری ولایت افراد پرداختیم! چرا باید به این قیاس بپردازیم، بدون این‌که بدانیم معنی ولایت چیست؟ ببینید ما چقدر در اثر این مسائل ضربه خورده‌ایم. گرچه همین ضربه‌ها مثل همه ضربه‌ها منشأ هوشیاری و بیداری ما مسلمان‌ها و مسلمان‌های دیگر شد که مرکز آن ایران و مکتب اهل بیت و امامت بود.
دو شهید از این حسینیه ارشاد داریم که هم حسینیه است و هم ارشاد. بعد از آن‌که همه جا بسته شد این‌جا سنگر مبارزه و آگاهی شد و امیدواریم باز هم همین‌طور باشد و حسینیه است، چون شهید می‌دهد باز هم شهید خواهد داد.
روحشان شاد باد .