این‌که پدرانمان بارها تاكید می‌كنند كه صدای تلویزیون را بلندتر كنیم یا بلندتر صحبت كنیم، اتفاقی است كه خبر از بالا رفتن سن و پیرگوشی آنها می‌دهد.
افت شنوایی، عارضه‌ای است كه در همه افراد به درجاتی در دوران سالمندی رخ می‌دهد. آمارها نیز نشان می‌دهد معمولا از 65 سالگی به بالا 35درصد افراد دچار پیرگوشی می‌شوند. افت شنوایی ناشی از سالمندی، نوعی افت حسی- عصبی است. یعنی صدا به گوش داخلی می‌رسد ولی به دلیل ضعیف بودن عصب شنوایی، درك گفتار و توانایی تشخیص كلمات به‌ویژه در محیط‌های شلوغ پایین می‌آید.
این عارضه بسیار شایع است و تقریبا نیمی از سالمندان با آن روبه‌رو هستند. همین مسأله ما را بر آن داشت تا درباره پیرگوشی با دكتر گیتا موللی، عضو هیات‌مدیره انجمن علمی شنوایی‌شناسی ایران و استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گفت‌وگو كنیم.آیا همه افرادی كه سن‌شان به بالاتر از 60 سال می‌رسد باید منتظر كم شدن شنوایی‌شان باشند؟اصولا پیرگوشی به‌طور طبیعی در اثر بالارفتن سن در سیستم شنوایی افراد ایجاد می‌شود.
البته این كم‌شنوایی بسیار تدریجی ایجاد می‌شود و در ابتدا فقط شنوایی صداهای بسیار زیر را از بین می‌رود. پیرگوشی با گذشت زمان می‌تواند سبب شود فرد به‌تدریج همه صداها و حتی صداهای بم را هم كمتر بشنود.
افراد دچار پیرگوشی غالبا می‌گویند صدا به حد كافی بلند است، اما قابل درك نیست و هرچه فاصله با فرد بیشتر باشد، مشكل درك گفتار در فرد بیشتر می‌شود.یعنی هر فردی كه دردهه ششم و هفتم زندگی‌اش، صداهایی را به آسانی نشنود باید به پیرگوشی خود شك كند؟پیرگوشی معمولا با مشكل در شنیدن صداهای زیر به‌عنوان مثال تشخیص صدای «س» از صدای «ت» همراه است.
بنابراین تشخیص كلماتی كه فقط در یك صدا تفاوت دارند، مشكل می‌شود. مشكل بیشتر افرادی كه دچار پیرگوشی شده‌اند، درك صحبت‌ها و نه شنیدن آن است و در محیط‌های شلوغ، مانند مهمانی، رستوران یا زمانی كه چندنفر با هم صحبت می‌كنند بیشتر می‌شود.
آیا ممكن است این عارضه در سنین پایین‌تر هم بروز كند؟
پیرگوشی حدودا از ۴۵ سالگی آغاز می‌شود و در مردان شدیدتر و بیشتر از زنان بروز می‌كند. تقریبا ۳۰ تا ۴۰درصد افراد بالای ۶۵سال دچار پیرگوشی‌اند. علت پیرگوشی بالا رفتن سن گوش است كه در اثر سال‌ها شنیدن اصوات، به‌طور طبیعی در همه افراد ایجاد می‌شود اما در افرادی كه سال‌های جوانی به‌مدت بیشتری در معرض صداهای بلند بوده‌اند، شدیدتر است.
برخی داروها و برخی بیماری‌ها نیز می‌تواند سبب كم‌شنوایی‌هایی از نوع پیرگوشی شود یا پیرگوشی را شدیدتر كند.معمولا خود فردی كه دچار كم‌شنوایی شده آخرین نفری است كه آن را قبول می‌كند و غالبا اطرافیان سریع‌تر از خود فرد متوجه آن می‌شوند، اما پذیرش آن در خود فرد دیرتر صورت می‌گیرد.
چه زمانی باید به احتمال بروز پیرگوشی در خود یا یكی از نزدیكان شك كنیم؟
اگر فردی احساس می‌كند اخیرا بعضی صحبت‌ها را واضح نمی‌شنود یا متوجه نمی‌شود، لازم است به یك شنوایی‌شناس مراجعه كند. شنوایی‌شناسان با آزمون‌های تخصصی خود به فرد خواهند گفت چه میزان و در چه محدوده‌ای كم‌شنوایی دارد و سمعك مناسب تجویز خواهند كرد.
یعنی استفاده از سمعك برای درمان پیرگوشی ضروری است؟
هرچه فردی زودتر سمعك بگیرد، نتایج بهتری به‌دست خواهد آورد. تاخیر در گرفتن سمعك سبب خواهد شد، مناطق شنوایی مغز بی‌تحریك باقی مانده و توانایی‌شان محدودتر شود و در سن بالاتر حتی با گرفتن سمعك هم شنوایی قابل قبول و مناسبی برای درك گفتار به دست نیاورد.
فراموش نكنید كم‌شنوایی در سالمندان سبب لذت نبردن از حضور در جمع‌ها و مهمانی‌ها و گوشه‌گیری می‌شود و زمینه افسردگی را فراهم می‌كند. هرچه در سن پایین‌تر سمعك گذاشته شود بهتر است و سبب می‌شود آن قسمت از مغز فعال باقی بماند.
چنانچه افراد كم‌شنوایی‌شان را انكار کرده و از سمعك استفاده نکنند، بخش شنوایی مغز غیرفعال می‌شود و در صورت غیرفعال شدن این بخش، استفاده سمعك فایده كمتری برای فرد خواهد داشت.آیا سمعك می‌تواند شنوایی از دست‌رفته را كاملا بازگرداند؟باید از سمعك انتظار معقولانه داشت. سمعك هرگز شنوایی دوران 30 سالگی و 20سالگی را عینا برنمی‌گرداند.
شنوایی واقعا مقوله پیچیده‌ای است، سمعك باعث می‌شود بعضی فركانس‌ها تا حدودی بهتر شنیده شوند. بنابراین افرادی كه سمعك می‌گذارند بعضی صداها را خوب می‌شنوند و بعضی‌ها را خیر. چون كم‌شنوایی در همه فركانس‌ها یك‌دست نیست. به‌علاوه درك گفتار با پردازش مغزی ارتباط دارد كه با بالارفتن سن مشكل‌تر می‌شود.
چطور می‌شود جلوی پیرگوشی را گرفت؟
به شنوایی خود اهمیت دهید. در معرض صداهای بلند (مانند صدای موسیقی یا كار در محل پر صدا در سال‌های طولانی) قرار نگیرید یا از محافظ گوش استفاده كنید. همچنین هرسال برای بررسی وضعیت شنوایی خود به مراكز تخصصی شنوایی‌سنجی مراجعه كنید.
در حال حاضر ما دانش زیادی درمورد پیشگیری از پیرگوشی در اختیار نداریم اما عواملی نظیر پرهیز از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند به‌مدت طولانی قطعا تاثیرگذار است. سمعك مهم‌ترین كمك به فردی است كه احساس می‌كند شنوایی‌اش كم شده یا اطرافیانش از این امر شكایت دارند.چه كسانی بیشتر مستعد پیرگوشی هستند؟فشار خون بالا و دیابت می‌تواند زمینه پیرگوشی زودتر را فراهم كند. همچنین برخی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی سبب كاهش شنوایی می‌شوند.
با سالمندانی كه سمعك دارندچگونه صحبت كنیم؟
از نزدیك با آنها صحبت كنید. اجازه دهید صورت شما را ببینند، لب‌خوانی بخش مهمی از درك گفتار را تسهیل می‌كند.بهتر است محیط منزل ساكت باشد و چند نفر باهم صحبت نكنید، بلكه یكی یكی صحبت كنید.سمعك مانند عینك نیست و به‌طور مرتب نیاز به چكاپ و تنظیم دارد. لازم است باتری آن مرتب عوض شود و تمیز شود.
اگر قطعات آن مشكل پیدا كرد باید تعمیر شود.توجه داشته باشید سمعك برای هرفرد با دیگری تفاوت می‌كند و سمعك یك فرد برای دیگری قابل استفاده نیست. همچنین برای خرید سمعك فقط به شنوایی‌شناسان مراجعه كنید.
روزنامه جام جم
