خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
ساعت هفت و نيم صبح براى شركت در سمينار زبان فارسى به صداوسيما رفتيم. قبل از جلسه از طرح ساخت محل اسكان ميهمانان خارجى كه در روى تپه با صفايي نزديك سالن كنفرانس‌هاى بين‌المللى در نظر گرفته‌اند، بازديد كرديم. قبل از جلسه، مديران توضيحات اقدامات شوراى عالى ويرايش را دادند.
در جلسه سمينار، محمد اخوى، [رييس سازمان صدا و سيما] و آقاي [مهدي] فيروزان خيرمقدم گفتند و گزارش دادند. من هم صحبت كوتاهى كردم. بعد از صحبت، از زمين‌هاى ورزشگاه انقلاب بازديد كردم؛ خيلى زياد است و بى‌استفاده افتاده كه لازم است براى طرح فوق‌الذكر و يا ساخت خانه‌هاى سازمانى براي هيأت وزيران استفاده شود.
به دفترم رفتم. آقاى [محسن] رفيق‌دوست، [رييس بنياد مستضعفان و جانبازان] آمد. در مورد چاى و فولاد و سيمان پيشنهادهايي داشت. براى مسأله ماليات بنياد جانبازان و وام گرفتن از بانك‌ها استمداد كرد. دكتر هاشمى[گلپايگاني] براى دستور شوراى عالى انقلاب فرهنگى آمد.
آقاى [احمد] وحيدى، [فرمانده نيروي قدس] از سپاه آمد. توضيحاتى دربارة تجاوز ارامنه به آذربايجان و اهداف متجاوزگرانه احتمالى آنها و راه‌هاى مقابله آذرى‌ها را توضيح داد و خواستار كمك به آذرى‌ها بود، ولى با توجه به مواضع خصمانه رهبر جبهه خلق آذربايجان، دچار ترديد شده است.
عصر دكتر ولايتى، [وزير امور خارجه] آمد. از سخت‌گيرى‌هاى پولى و ارزى سازمان برنامه و بودجه شكايت داشت و حمايت بيشتر من را براى حل مشكلات وزارت امور خارجه خواست.
شوراى عالى امنيت ملي جلسه داشت. در مورد قره‌باغ و مسايل امنيت داخلى و هماهنگى بسيج و نيروهاى انتظامى، همكارى اقتصادى با تايوان و... مذاكره و تصميم‌گيرى شد.
سال ۱۳۷۲
ساعت هشت ونیم صبح دفترم بودم. آمار قطعى انتخابات اعلان شد: 1/63 درصد من و بقيه، سه نفر ديگر؛ به نظرم آرایم كم و تلخ است.
ميثم از وزارت اطلاعات آمد. سياست برخورد با كشورهاى ديگر در ارتباط با وظايف ضدجاسوسى را مشورت كرد و كِيس‌هايى از اقدامات خود را گفت. منجمله باند دلال كه اخيراً سردسته آنها را به خاطر سوءاستفاده‌ها گرفته‌اند.
تيمسار [رضا] سيف اللهى، [فرمانده نیروی انتظامی] آمد. گزارشى از وضع نيروى انتظامى و خدمات اخير آنها در انتخابات داد. براى تجهيزات و اعتبارات بيشتر استمداد كرد. آقاى [سيدمحمد] اصغرى، [نماينده ولي‌فقيه و سرپرست مؤسسه کیهان] آمد. از مشكلاتش در مؤسسه كيهان گفت و خواست كمك كنم كه از آنجا برود. پيشنهاد میهمانى دادن و دعوت از سران [مجمع] روحانيون مبارز را داشت. نگران تغيير كابينه و حذف نيروهاى خط خودشان است.
جلسه شوراى [سازمان همکاری اقتصادی=] اكو را داشتيم. دكتر ولايتى گزارش داد. به وزیران ذيربط توصيه شد برنامه‌هاى همكارى با اعضاى اكو را آماده كنند كه در اجلاس تركيه مطرح شود.
مصاحبه كوتاهى با راديو تلويزيون كردم. پيام كوتاهى در مورد نتايج انتخابات[ریاست جمهوری] و تشكر از مردم و دست‌اندركاران دادم. عصر در جلسه هیأت دولت شركت كردم. بحث‌هاى زيادى دربارة انتخابات شد؛ اكثراً عصبانى هستند. براى برنامه‌هاى آينده تصميماتى اتخاذ شد.
شب آيت‌الله خامنه‌اى میهمان من بود. در حياط نهاد نشستيم. دربارة انتخابات، كابينه، مجلس، كميسيون اصل 111 سياست‌هاى برنامه دوم، مسأله ايذاء مهدى در سفر حج و گزارش‌هاى مهم روز دنیا، تشديد درگيرى‌ها در سومالى و جمهوری آذربايجان صحبت كرديم.
سال ۱۳۷۳
[آقای صحت مُرادف]، ریيس مجلس تركمنستان آمد؛ حرف مهم و جدى نداشت و مذاكرات تشريفاتى بود. نمايندگان تبريز و كرمانشاه آمدند. اصرار براى سفرم داشتند و براى عمران استان‌ها استمداد كردند. آقاى [قاسم] شعله سعدى، [نماینده شیراز] آمد و از تشكيل جناح مستقل‌ها مثل دوره سوم در مجلس خبر داد.
جلسه‌اى براى بررسى مناقصه سه و نيم ميليون سوئيچ داشتيم. قرار شد، براى شركت مؤثر سازنده‌هاى داخلى در مراكز پنج هزار و ده هزار شماره، مناقصه از نو برگزار شود. عصر شوراى اقتصاد تشكيل شد.
قبل از غروب به خانه آمدم. دكتر عادلى آمد. از فشار تقاضا براى ارز نگران بود و پيشنهادى را مطرح مى‌كرد كه بازار ارز آزاد را رها كنيم و حساسيت روى قيمت ارز نداشته باشيم؛ نپذيرفتم و گفتم اجناس به دنبال قيمت ارز آزاد، گران مى‌شود؛ حتي اگر حجم ارز آزاد هم كم باشد. خواست كه براى جمع كردن نقدينگى، اجازه نشر اوراق سرمايه‌گذارى بدهيم؛ پذيرفتم. خواست با بالابردن سود پساندازها موافقت كنم؛ گفتم در هیأت دولت مطرح كند و طرح ارز را به كميته بياورد.
سال ۱۳۷۴
مديران سازمان حفاظت محيط زيست آمدند. دكتر [هادی] منافي گزارش داد و من در مورد اهميت حفظ محيط زيست صحبت كردم. ضمن برگزاري جلسه، برق قطع شد و مدتي وقتمان تلف گردید. شوراي خليج فارس داشتيم. گزارش پيشرفت مصوبات را دادند و پيشنهادهاي جديدي به تصويب رسيد. عصر شوراي عالي انقلاب فرهنگي، جلسه باچند مصوبه داشت. شب، عباس محمدتقي كارگرمان آمد و از كارهاي كشاورزي‌مان در قم و جلگه نوق گزارش داد.
سال ۱۳۷۵
مصاحبه طولانى با مديران روزنامه ايران داشتم؛ براى كتاب سال روزنامه مى‌خواهند. دو ساعت طول كشيد؛ قرار بود نيم ساعت باشد. باعث شد كه بقيه برنامه ملاقات‌ها نامنظم بشود. فتح‌الله، فرزند آقاى [محمدمهدی] ربانى املشى [و داماد آیت‌الله منتظری] آمد. به محسن گفته بودم كه احوالپرسى كند و ملاقات بدهد. از اعضاى خانواده‌شان احوالپرسى كردم؛ گفت بعد از مسا‌لى كه بر سر آیت‌الله منتظرى آمد، از لحاظ روحى دچار ناراحتى است و نمى‌تواند توجيه كند.
آقاى [سیدمحمود] هاشمى[شاهرودی]، از علماى شوراى نگهبان آمد. براى راه انداختن واحد تحقيقات شورا استمداد كرد و از دخالت بيش از حد شورا در انتخابات اظهار عدمرضايت كرد وجريان مذاكرات در جامعه مدرسين[حوزه علمیه قم]، در مورد سابقه اختلاف بين من و رهبري را گفت و از بىاساس بودن آنها اظهارخوشحالىكرد و توضيحات مفيد آقاى [محمد] يزدى، [رییس قوه قضاییه] را گفت.
[آقای عبدالرحمن ندیمی بوشهری]، استاندار بوشهر آمد. برنامه ساخت مركز تجارى ايران در قطر را توضيح داد و استمداد كرد. عصر در جلسه هیأت دولت شركت كردم؛ چند مصوبه داشتيم. آقاى [محسن] رفيق‌دوست، [رییس بنیاد مستضعفان و جانبازان]، تلفنى گفت، [آقای غلامحسین کرباسچی]، شهردار[تهران]، بنا دارد امشب چندين مركز غرفه‌داران ميدان [میوه و ترهبار] را به خاطر عدم انجام تعهدات ببندد و خواست مهلتى بدهند تا دخالت و حل كند؛ گفتم تا شنبه مهلت بدهند.
سال ۱۳۷۶
پيش از ظهر، براى خطبه‌هاى جمعه مطالعه كردم. در خطبه‌هاى جمعه، دربارة قرآن و مسایل روز و سازندگى حرف زدم. عصر هم گزارش‌ها را خواندم. شب آقايان [سیدمحمد موسوی] خویينى‌ها، [محمدرضا] توسلى و [مهدی] كروبى آمدند. از مواضع من در انتخابات [ریاستجمهوری] تشكر كردند و از مواضع گذشته رهبرى گله داشتند.گزارش ملاقات اخيرشان را با ايشان دادند و از نتيجه آن راضى نبودند. از احتمال كارشكنى‌ها و مزاحمت‌ها براى دولت آقاى خاتمى، نگراناند. نظراتى براى راه‌هاى جلوگيرى از اختلاف و مزاحمت ارایه نمودم و وعده كمك دادم. به تشكيل كابينه‌اى توصيه كردم كه مشكلى براى دولت و مجلس نداشته باشد.
از وزارت امورخارجه اطلاع دادند كه آقاى [هلموت] كهل، [صدراعظم آلمان]، مى‌خواهد آقاى مولمان را به عنوان فرستاده ويژه، به ايران اعزام كند و مى‌خواهد با آقاى خاتمى مذاكره كند؛ موافقت كردم. آقاى خاتمى، بعداً تلفنى در اين باره مشورت كرد. گفتم خوب است، ولى نظر رهبرى را هم بگيرد.
خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
ساعت هفت و نيم صبح براى شركت در سمينار زبان فارسى به صداوسيما رفتيم. قبل از جلسه از طرح ساخت محل اسكان ميهمانان خارجى كه در روى تپه با صفايي نزديك سالن كنفرانس‌هاى بين‌المللى در نظر گرفته‌اند، بازديد كرديم. قبل از جلسه، مديران توضيحات اقدامات شوراى عالى ويرايش را دادند.
در جلسه سمينار، محمد اخوى، [رييس سازمان صدا و سيما] و آقاي [مهدي] فيروزان خيرمقدم گفتند و گزارش دادند. من هم صحبت كوتاهى كردم. بعد از صحبت، از زمين‌هاى ورزشگاه انقلاب بازديد كردم؛ خيلى زياد است و بى‌استفاده افتاده كه لازم است براى طرح فوق‌الذكر و يا ساخت خانه‌هاى سازمانى براي هيأت وزيران استفاده شود.
به دفترم رفتم. آقاى [محسن] رفيق‌دوست، [رييس بنياد مستضعفان و جانبازان] آمد. در مورد چاى و فولاد و سيمان پيشنهادهايي داشت. براى مسأله ماليات بنياد جانبازان و وام گرفتن از بانك‌ها استمداد كرد. دكتر هاشمى[گلپايگاني] براى دستور شوراى عالى انقلاب فرهنگى آمد.
آقاى [احمد] وحيدى، [فرمانده نيروي قدس] از سپاه آمد. توضيحاتى دربارة تجاوز ارامنه به آذربايجان و اهداف متجاوزگرانه احتمالى آنها و راه‌هاى مقابله آذرى‌ها را توضيح داد و خواستار كمك به آذرى‌ها بود، ولى با توجه به مواضع خصمانه رهبر جبهه خلق آذربايجان، دچار ترديد شده است.
عصر دكتر ولايتى، [وزير امور خارجه] آمد. از سخت‌گيرى‌هاى پولى و ارزى سازمان برنامه و بودجه شكايت داشت و حمايت بيشتر من را براى حل مشكلات وزارت امور خارجه خواست.
شوراى عالى امنيت ملي جلسه داشت. در مورد قره‌باغ و مسايل امنيت داخلى و هماهنگى بسيج و نيروهاى انتظامى، همكارى اقتصادى با تايوان و... مذاكره و تصميم‌گيرى شد.
سال ۱۳۷۲
ساعت هشت ونیم صبح دفترم بودم. آمار قطعى انتخابات اعلان شد: 1/63 درصد من و بقيه، سه نفر ديگر؛ به نظرم آرایم كم و تلخ است.
ميثم از وزارت اطلاعات آمد. سياست برخورد با كشورهاى ديگر در ارتباط با وظايف ضدجاسوسى را مشورت كرد و كِيس‌هايى از اقدامات خود را گفت. منجمله باند دلال كه اخيراً سردسته آنها را به خاطر سوءاستفاده‌ها گرفته‌اند.
تيمسار [رضا] سيف اللهى، [فرمانده نیروی انتظامی] آمد. گزارشى از وضع نيروى انتظامى و خدمات اخير آنها در انتخابات داد. براى تجهيزات و اعتبارات بيشتر استمداد كرد. آقاى [سيدمحمد] اصغرى، [نماينده ولي‌فقيه و سرپرست مؤسسه کیهان] آمد. از مشكلاتش در مؤسسه كيهان گفت و خواست كمك كنم كه از آنجا برود. پيشنهاد میهمانى دادن و دعوت از سران [مجمع] روحانيون مبارز را داشت. نگران تغيير كابينه و حذف نيروهاى خط خودشان است.
جلسه شوراى [سازمان همکاری اقتصادی=] اكو را داشتيم. دكتر ولايتى گزارش داد. به وزیران ذيربط توصيه شد برنامه‌هاى همكارى با اعضاى اكو را آماده كنند كه در اجلاس تركيه مطرح شود.
مصاحبه كوتاهى با راديو تلويزيون كردم. پيام كوتاهى در مورد نتايج انتخابات[ریاست جمهوری] و تشكر از مردم و دست‌اندركاران دادم. عصر در جلسه هیأت دولت شركت كردم. بحث‌هاى زيادى دربارة انتخابات شد؛ اكثراً عصبانى هستند. براى برنامه‌هاى آينده تصميماتى اتخاذ شد.
شب آيت‌الله خامنه‌اى میهمان من بود. در حياط نهاد نشستيم. دربارة انتخابات، كابينه، مجلس، كميسيون اصل 111 سياست‌هاى برنامه دوم، مسأله ايذاء مهدى در سفر حج و گزارش‌هاى مهم روز دنیا، تشديد درگيرى‌ها در سومالى و جمهوری آذربايجان صحبت كرديم.
سال ۱۳۷۳
[آقای صحت مُرادف]، ریيس مجلس تركمنستان آمد؛ حرف مهم و جدى نداشت و مذاكرات تشريفاتى بود. نمايندگان تبريز و كرمانشاه آمدند. اصرار براى سفرم داشتند و براى عمران استان‌ها استمداد كردند. آقاى [قاسم] شعله سعدى، [نماینده شیراز] آمد و از تشكيل جناح مستقل‌ها مثل دوره سوم در مجلس خبر داد.
جلسه‌اى براى بررسى مناقصه سه و نيم ميليون سوئيچ داشتيم. قرار شد، براى شركت مؤثر سازنده‌هاى داخلى در مراكز پنج هزار و ده هزار شماره، مناقصه از نو برگزار شود. عصر شوراى اقتصاد تشكيل شد.
قبل از غروب به خانه آمدم. دكتر عادلى آمد. از فشار تقاضا براى ارز نگران بود و پيشنهادى را مطرح مى‌كرد كه بازار ارز آزاد را رها كنيم و حساسيت روى قيمت ارز نداشته باشيم؛ نپذيرفتم و گفتم اجناس به دنبال قيمت ارز آزاد، گران مى‌شود؛ حتي اگر حجم ارز آزاد هم كم باشد. خواست كه براى جمع كردن نقدينگى، اجازه نشر اوراق سرمايه‌گذارى بدهيم؛ پذيرفتم. خواست با بالابردن سود پساندازها موافقت كنم؛ گفتم در هیأت دولت مطرح كند و طرح ارز را به كميته بياورد.
سال ۱۳۷۴
مديران سازمان حفاظت محيط زيست آمدند. دكتر [هادی] منافي گزارش داد و من در مورد اهميت حفظ محيط زيست صحبت كردم. ضمن برگزاري جلسه، برق قطع شد و مدتي وقتمان تلف گردید. شوراي خليج فارس داشتيم. گزارش پيشرفت مصوبات را دادند و پيشنهادهاي جديدي به تصويب رسيد. عصر شوراي عالي انقلاب فرهنگي، جلسه باچند مصوبه داشت. شب، عباس محمدتقي كارگرمان آمد و از كارهاي كشاورزي‌مان در قم و جلگه نوق گزارش داد.
سال ۱۳۷۵
مصاحبه طولانى با مديران روزنامه ايران داشتم؛ براى كتاب سال روزنامه مى‌خواهند. دو ساعت طول كشيد؛ قرار بود نيم ساعت باشد. باعث شد كه بقيه برنامه ملاقات‌ها نامنظم بشود. فتح‌الله، فرزند آقاى [محمدمهدی] ربانى املشى [و داماد آیت‌الله منتظری] آمد. به محسن گفته بودم كه احوالپرسى كند و ملاقات بدهد. از اعضاى خانواده‌شان احوالپرسى كردم؛ گفت بعد از مسا‌لى كه بر سر آیت‌الله منتظرى آمد، از لحاظ روحى دچار ناراحتى است و نمى‌تواند توجيه كند.
آقاى [سیدمحمود] هاشمى[شاهرودی]، از علماى شوراى نگهبان آمد. براى راه انداختن واحد تحقيقات شورا استمداد كرد و از دخالت بيش از حد شورا در انتخابات اظهار عدمرضايت كرد وجريان مذاكرات در جامعه مدرسين[حوزه علمیه قم]، در مورد سابقه اختلاف بين من و رهبري را گفت و از بىاساس بودن آنها اظهارخوشحالىكرد و توضيحات مفيد آقاى [محمد] يزدى، [رییس قوه قضاییه] را گفت.
[آقای عبدالرحمن ندیمی بوشهری]، استاندار بوشهر آمد. برنامه ساخت مركز تجارى ايران در قطر را توضيح داد و استمداد كرد. عصر در جلسه هیأت دولت شركت كردم؛ چند مصوبه داشتيم. آقاى [محسن] رفيق‌دوست، [رییس بنیاد مستضعفان و جانبازان]، تلفنى گفت، [آقای غلامحسین کرباسچی]، شهردار[تهران]، بنا دارد امشب چندين مركز غرفه‌داران ميدان [میوه و ترهبار] را به خاطر عدم انجام تعهدات ببندد و خواست مهلتى بدهند تا دخالت و حل كند؛ گفتم تا شنبه مهلت بدهند.
سال ۱۳۷۶
پيش از ظهر، براى خطبه‌هاى جمعه مطالعه كردم. در خطبه‌هاى جمعه، دربارة قرآن و مسایل روز و سازندگى حرف زدم. عصر هم گزارش‌ها را خواندم. شب آقايان [سیدمحمد موسوی] خویينى‌ها، [محمدرضا] توسلى و [مهدی] كروبى آمدند. از مواضع من در انتخابات [ریاستجمهوری] تشكر كردند و از مواضع گذشته رهبرى گله داشتند.گزارش ملاقات اخيرشان را با ايشان دادند و از نتيجه آن راضى نبودند. از احتمال كارشكنى‌ها و مزاحمت‌ها براى دولت آقاى خاتمى، نگراناند. نظراتى براى راه‌هاى جلوگيرى از اختلاف و مزاحمت ارایه نمودم و وعده كمك دادم. به تشكيل كابينه‌اى توصيه كردم كه مشكلى براى دولت و مجلس نداشته باشد.
از وزارت امورخارجه اطلاع دادند كه آقاى [هلموت] كهل، [صدراعظم آلمان]، مى‌خواهد آقاى مولمان را به عنوان فرستاده ويژه، به ايران اعزام كند و مى‌خواهد با آقاى خاتمى مذاكره كند؛ موافقت كردم. آقاى خاتمى، بعداً تلفنى در اين باره مشورت كرد. گفتم خوب است، ولى نظر رهبرى را هم بگيرد.
