بیماری سل اولین بار در سال 1882، توسط پزشکی آلمانی به نام روبرت کخ شناسایی شد. سل یک بیماری عفونی واگیر می باشد . بیماری سل از سال های بسیار دور وجود داشته و افراد بسیار مشهوری نیز در دنیا به این بیماری مبتلا شده اند.
این بیماری از قدیم در کشور ما شناخته شده بود. در گذشته به اشتباه تصور می کردند که نفرین کسی و یا شدت غم و غصه علت اصلی ابتلا به بیماری سل است .در کتاب های غربی به این بیماری توبرکولوز (Tuberculosis) و به اختصار «تی بی» (TB) گفته می شود. به گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، این بیماری یکی از ۱۰ عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است که تنها در سال ۲۰۱۶ باعث مرگ ۱.۷ میلیون نفر شده است.
با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در این باره با دکتر حمید سهراب پور، فوق تخصص بیماری های ریوی گفت و گو کرده است .وی در این باره می گوید : بیماری سل یک عفونت باکتریایی است که به وسیله باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس به وجود می‌آید یا از طریق شیر گاو آلوده به ویروس سل وارد دستگاه گوارش شود و فرد را مبتلا می‌کند. دکتر سهراب پور خاطرنشان کرد :
بیماری سل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های عفونی می باشد که توانایی درگیر نمودن تمامی ارگان های بدن را دارد ولی ریه ها بیشتر به سل مبتلا می شوند. این فوق تخصص بیماری های ریوی بیان کرد : میکروب سل به صورت ذرات ریز وارد هوا شده و نظیر سرماخوردگی منتقل می شود .
این ذرات در صورتی که فرد مبتلا به سل ریوی باشد توسط سرفه ،عطسه، صحبت، خنده یا فریاد وی ، در هوا پخش می شوند و امکان انتقال به افراد دیگر وجود دارد.وی با بیان این نکته که " بهترین راه برای توقف انتقال بیماری سل، دوری فرد از اطرافیان و شروع درمان دارویی می باشد "، عنوان کرد : جهت انتقال بیماری سل ، تماس های طولانی و ورود تعداد زیاد میکروب سل نیاز است .
انتقال میکروب سل از شخص مبتلا به اطرافیان بستگی به سه عامل واگیر دار بودن بیماری سل فردمحیطی که تماس در آن اتفاق می افتد و مدت زمان تماس دارد.دکتر سهراب پور در پاسخ به این پرسش که " تشخیص بیماری سل چگونه است "، عنوان کرد : تشخیص بیماری سل ریوی درقدم اول بدین صورت است که در افراد مشکوک یعنی کسانی که بیش ازسه هفته سرفه داشته یا خلط خونی دارند باید سه نوبت آزمایش خلط گرفته شود. این فوق تخصص بیماری های ریوی افزود:
در آزمایشگاه سل با بررسی خلط در زیر میکروسکوپ ، متخصصان می توانند میکروب سل را مشاهده نمایند اما اگر میکروب سل در آزمایش خلط مشاهده نشد آنگاه پزشک با عکسبرداری (رادیوگرافی) از ریه های بیمار می تواند پی به وجود بیماری سل در بیمار ببرد.
وی اظهارکرد : نکاتی را که باید در درمان دارویی بیماری سل افراد با رعایت نمایند تا بیماری بهبودی یابد، عبارتند از اینکه باید تمام انواع داروهای تجویز شده را مصرف نمایند و از کم و زیاد کردن خودسرانه مقدارمصرف هر یک از داروها با هر بهانه ای خودداری کنند، نظم در مصرف داروها را رعایت کرده و آنها را به همان روشی که متخصصان مربوطه توصیه کرده اند مصرف کنند.
به طور کلی مدت دوره درمانی بیماری سل حداقل شش ماه است ، بیماران کاملاً آن رعایت نمایند و مصرف داروها را به بهانی اینکه بهبودی حاصل کرده و دیگر نیازی به ادامه داروها نیست، به طور خودسرانه قطع نکنند. این فوق تخصص بیماری های ریوی در پاسخ به این پرسش که " اگر اصول درمان سل را رعایت نکنیم چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟"، تصریح کرد: اگر فرد مبتلا حتی یکی از موارد اصول درمان سل را رعایت نکند ، تعدادی از میکروب های سل زنده مانده و در نقاط دور دست ریه ها پنهان می شوند . این میکروب های زنده قوی تر شده و نسبت به داروهای ناقص مصرف شده مقاومت پیدا می کنند .
وی افزود : این میکروب های زنده و قوی تر شده بسیار خطرناک‌تر و کشنده‌تر از میکروب‌های معمولی سل خواهند بود. این میکروب ها در زمان کوتاهی تکثیر پیدا کرده و فرد را مجدداً دچار بیماری می کنند . با این تفاوت که این بار مبتلا به بیماری سل مقاوم به داروها شده و داروهای قبلی در مورد او دیگر موثر نبوده و به دلیل نبودن داروی دیگر ضد سل، فرد محکوم به مرگ خواهد بود.
لذا رعایت نکات فوق و عدم سهل انگاری در این رابطه بخصوص برای بیماران مبتلا به سل ریوی جنبه حیاتی دارد. دکتر سهراب پور اظهار کرد : ژنتیک در ابتلا به بیماری سل تاثیری ندارد اما سیستم ایمنی ضعیف جهت ابتلا به این بیماری تاثیر گذار است زیرا سیستم ایمنی سالم با باکتری های سل مبارزه می کند. این فوق تخصص بیماری های ریوی ادامه داد:
اگر فرد هریک از موارد زیر را داشته باشید، احتمال اینکه قادر نباشد با بیماری فعال سل مقابله کند ، وجود دارد ، آنها عبارتند از: اچ آی وی یا ایدز، دیابت، سرطان، کم وزنی و سوء تغذیه ،نوزادان و خردسالان که سیستم ایمنی آنها به طور کامل تشکیل نشده در معرض خطر بیشتری هستند. وی علایم بیماری سل را اینگونه تشریح کرد: علایم بیماری سل شامل سرفه خلط دار، خلط خونی، لاغر شدن بی دلیل، بی اشتهایی، تعریق شبانه و تنگی نفس می باشد که با مشاهده این علایم فرد جهت اطمینان و انجام اقدامات درمانی باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه نماید .
دکتر سهراب پور خاطرنشان کرد : برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سل ، در سال های اول زندگی به نوزادان واکسن این بیماری تزریق می شود اما افرادی که در معرض خطر هستند مانند اطرافیان بیمار مبتلا به سل یا کسانی که در مناطقی که بیماری سل شیوع دارد زندگی می کنند باید مراقبت های لازم جهت انتقال پیدا نکردن اینویروس مانند عدم روبوسی و...انجام دهند تا به این بیماریخانمان سوز مبتلا نگردند.
این فوق تخصص بیماری های ریوی بیان کرد : از نوزاد تا افراد مسن امکان ابتلا به بیماری سل در آنها وجود دارد و درصد ابتلا مرد و زن به این بیماری مساوی است لیکن در صورت ابتلا به این بیماری واگیردار سریعا به پزشک مراجعه شود تا افراد دیگر به این بیماری دردناک مبتلا نشوند .
وی در پایان گفت : اگربیماری سل درمان نشود، می تواند مرگبار باشد. اگرچه بیماری سل بیشتر روی ریه ها تاثیر می گذارد، اما می تواند ازطریق انتشار در جریان خون به عوارض خطرناک دیگری هم منجر شود که برخی از آنها عبارتند از آسیب به کبد یا کلیه ها؛مننژیت یا تورم غشای پوشش دهنده مغز؛آسیب به مفاصل؛درد در ستون فقرات؛آسیب به مفاصل؛مشکلات قلبی که البته بسیار نادر است.
روزنامه آفتاب یزد
