خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
آقاى [سيدحسن] طاهرى خرم‌آبادى آمد. گزارش پيشرفت كار بنياد كمك به شيعيان پاكستان را داد و از عدم همكارى كيفى مسئولان گله داشت؛ از بعضى‌ها هم راضى است. پيشنهاد داشت براى تأمين نيازهاى مادى، مركز تجارتى براى واسطه‌گرى در معاملات ايران و پاكستان و جهت دادن معاملات به سوى شيعيان ايجاد شود. براى تعويض استاندار لرستان هم مطالبي گفت.
[آقاي غلامرضا آقازاده]، وزير نفت آمد. گزارش پيشرفت ساخت پالايشگاه‌ها و مراكز صنعتى پتروشيمى را داد و گفت صنايع شيميايى مى‌توانند سود را به قيمت جهانى بگيرند و بدون سوبسيد سودده باشند. قرار شد در همكارى با اوكراين و جمهوري آذربايجان، با فعال كردن شركت، براى احداث لوله گاز سرعت بخشند. گفت آذربايجانى‌ها كارشكنى مى‌كنند. قرار شد اتمام حجت شود كه اگر نپذيرفتند، از شركت حذف شوند. عصر اطلاع داد كه پس از اتمام حجت، امضا كرده‌اند. قرار شد براى اجراى موافقت‌نامه عشق‌آباد، احداث لوله نفت و گاز از مسير ايران پيگيرى شود؛ با وجود اينكه آمريكايي‌ها به شدت كارشكنى مى‌كنند.
دكتر [سيد محمدرضا] هاشمى[گلپايگاني] براى دستور كار شوراى عالى انقلاب فرهنگى آمد. عصر شوراى عالى امنيت ملى جلسه داشت. در مورد نحوه همكارى نيروهاى نظامى و انتظامى در برخورد با شرارت‌ها بحث شد. مسأله تصميم آمريكا بر ربودن افراد ساير كشورها و بُردن به آمريكا براى محاكمه و كيفر نيز مورد بحث بود.
شب ميهمان رهبرى بودم. دربارة وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بنياد شهيد، ماشين نماينده‌ها ، مسايل آمريكا و امور جارى كشور مذاكره كرديم. امروز آقاى محسن رضايى، [فرمانده كل سپاه پاسداران] هم به ملاقات آمد و گزارش سفر به مراسم حج را داد؛ از برخورد گرم سعودى‌ها، خيلى راضى است و از تلخى‌هاى بعثه ناراضى است.
سال ۱۳۷۲
در اخبار صبح، حمله موشكى آمريكا به وزارت اطلاعات عراق جلب توجه مى‌كند؛ 23 موشك كروز از خليج فارس و درياى احمر. [بیل]كلينتون، [رییس‌جمهور آمریکا]، آن را به دلیل اهميت، شخصاً اعلام نمود. اين حمله موشكي، به انتقام برنامه عراق براى ترور جرج بوش در سفرش به كويت انجام شده است.
ساعت نُه‌ونيم به دفترم رفتم و كارهاى مانده از ديروز را تا ساعت دوازده انجام دادم. آقاى [محمود] واعظى، [معاون وزير امور خارجه] آمد. براى مذاكره با جامعه اروپا عازم بروكسل است؛ پيشنهاد خودشان براى حل مسايل بين ايران و آنها بوده است. نظرات كميسيون كارشناسى را براى مسايل مورد نظر توضيح داد؛ نظر دادم. كمك مالى براى هزينه‌هاى مربوط به جمهورى‌هاي جديدالاستقلال مسلمان شوروى سابق خواست.
عصر در جلسه هيأت دولت شركت كردم. دربارة حمله آمريكا به عراق بحث كرديم. تصويب شد كه محكوم كنيم. اهداف كمّى برنامه دوم توسعه در دستور بود. سازمان برنامه و بودجه توضيح داد و وزيران اظهارنظر كردند كه ناتمام ماند.
شب آيت‌الله خامنه‌اى ميهمانم بود. دربارة حمله موشكى آمريكا به عراق، مسايل آذربايجان، نحوه بررسى سياست‌هاى برنامه دوم و تأييد رهبرى و واگذارى اتومبيل‌هاى دولتي به كارمندان، كابينه آينده و سفر من و ايشان مذاكره شد. دير وقت به خانه رسيدم. ضمن نوشتن خاطرات امروز، برنامه مسابقه فوتبال ايران و سوريه را تماشا كردم.
سال ۱۳۷۳
تشديد جنگ در افغانستان و يمن و درگير شدن نيروهاى فرانسوى در رواندا از اخبار قابل توجه است. مطابق معمول دوشنبه‌ها، پيش از ظهر بيشتر به ملاقات نمايندگان مجلس گذشت.
[آقای ذبیحالله کریمی]، نماينده شوشتر، همراه يكى از اساتيد دانشگاه كه پس از بازنشستگى، در دانشگاه آزاد اسلامى تدريس مى‌كرده و اخيراً ممنوعالتدريس شده آمد. براى سفرم به شوشتر و توجه بيشتر به آثار تاريخى و دينى این شهر استمداد كرد. [آقای حسن قشقاوی]، نماينده شهريار آمد و براى سفرم و تأمين آب شهريار استمداد كرد. به او در خصوص قانون جديدى كه اخيراً در مجلس، به عنوان حمايت از شهرهاى اطراف تهران گذرانده‌اند و ممكن است، منجر به ساخت و ساز بىرويه در استان تهران شود، تذكر دادم.
[آقای عبدالرحیم نوربخش]، نماينده مهاباد آمد و براى توجه به نيروهاى بومى در كردستان و توجه بيشتر به اهلسنت و اظهار وفادارى آنها و كمك براى دانشگاه پيام نور استمداد كرد و در مورد امكان استان شدن مهاباد سئوال نمود.
دكتر [محمدکریم] شهرزاد، نماينده اصفهان و دكتر [پروین] سليحى، [نماینده تهران] آمدند. در مورد ضرورت تعويض رييس دانشگاه علوم پزشكى توضيح دادند و براى مؤسسه جامعه زينب كمك خواستند.
اعضاى كميسيون كشاورزى مجلس آمدند. در اهميت و اولويت كشاورزى در برنامه توسعه حرف زدند و پيشنهادهاى مشخصى هم براى تقويت كشاورزى داشتند؛ حرف‌هاى خوبى گفتند. وعدة مساعدت بيشتر دادم. اعتراف داشتند كه در اين پنج سال به كشاورزى كمك زيادى شده و رشد خوبى داشتیم.
ظهر فاطى و عفت در دفترم بودند. فاطى دچار ضعف شده و از حال رفته بود. دكتر ميلانى آمد. او اين حالت را ناشى از ضعف مى‌داند.
عصر شوراى اقتصاد جلسه داشت. آسان‌تر كردن تخصيص ارز و عوارض براى صنايع يزد، به منظور كمك به طرح آب يزد مورد بحث بود.
پيش از غروب به خانه آمدم. مهدى آمد و براى سفر ليبى، دربارة مسايل مورد نظر دو كشور، نظرم را گرفت. قرار است فردا براى بُردن جواب نامه آقاى قذافى برود.
سال ۱۳۷۴
در خبرها، سوءقصد به ریيسجمهور مصر مورد توجه است. مصري‌ها، سودان را متهم كرده‌اند و نخستوزير اسرایيل، ايران را؛ اخوي محمد پرسيد كه تكذيب كنند. گفتم مقداري صبر كنند. آقای گلپایگانی، رییس دفتر آیت‌الله خامنهای آمد. از آقای [حسین] محلوجی، [وزیر معادن و فلزات] شکایت داشت که به دفتر رهبری اهانت کرده است؛ ولی عبارتی که از روزنامه صبح نقل کرد، توهینی نداشت. قبلاً آیت‌الله خامنهای هم از او نقل کرده بودند. به حسین [مرعشی، ریيس دفتر رییس‌جمهور] گفتم نطق [آقای محلوجی] را ببیند.
[آقای حسین کمالی]، وزير كار و معاونان آمدند. براي ايجاد اشتغال استمداد كردند. آقاي نوربخش، [رییسکل بانک مرکزی] آمد. گزارش وضع ارز را داد. ظاهراً مشكلي نخواهيم داشت؛ گرچه محدوديت‌هایي داريم.
شورايعاليگسترش زبانفارسي، جلسه داشت. گزارش مصوبات را دادند و برايآموزش در خارج و جذب دانشجو استمداد كردند. قرار شد، نيمي از هزينه را من بپردازم.
عصر دكتر ميلاني، پني‌سيلين تزريق كرد. امروز تب شديد‌تري دارم. فائزه آمد و براي ورزش بانوان استمداد كرد. خبر رسيد كه [حمد بنخلیفه آلثانی]، وليعهد قطر، عليه پدرش [خلیفه بنحمد آلثانی]، كودتا كرده و او را كه در سویيس به سر مي‌برد، خلع نموده است. قبلاً خبر از اختلافاتشان داشتيم. به رسانه‌ها گفتم، موضع‌گيري عجولانه‌اي نكنند.
سال ۱۳۷۵
اخوى محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور]، براى امور جارى كشور آمد. جمعى از خانواده‌هاى شهداى هفتمتير آمدند. آقاى [اسماعیل] فردوسى‌پور گزارش داد و من هم صحبت تسليت‌آميزى نمودم. وعده دادم، براى ساخت قتلگاه مشهد [= محل شهادت] در محل حزب جمهورى اسلامى كمك شود.
آقاى [غلامرضا] فروزش، [وزیر جهادسازندگی] و معاونان آمدند. در خصوص طرح ترويج صنايع در روستاها، با هدف ايجاد سه و نيم ميليون شغل جديد در روستاها تا سال 1400 و جلوگيرى از مهاجرت روستایيان به شهرها توضيحاتى دادند.
عصر در جلسه هیأت دولت شركت كردم. مصوبات زيادي داشتيم. شب جامعه روحانيت مبارز در دفترم جلسه داشت؛ بخشى از سياست‌ها اصلاح شد. تا ساعت دوازده، كارمان و صرف شام طول كشيد؛ شب در دفترم ماندم.
سال ۱۳۷۶
در خانه بودیم . کار مهمى نداشتیم. بیشتر وقتم صرف اصلاح [کتـاب ] کلیـد قـرآن شـد . در گزارشها امضاى پیمان صلح تاجیکستان و نیز ادامه بحـران سیاسـى در ترکیـه مهـم اسـت. فاطى و بچه‌ها که یک هفته در کیش بودند، مراجعت کردند؛ راضی اند.
