ریزش سنگین بورس؛ ماجرا چیست؟

مهدی یوسفی: شاخص کل بورس اوراق بهادار در پایان  معاملات روز 26 مرداد 1399 با افت 89 هزار واحدی، سطح 1813000 واحدی را لمس نمود. در نگاه خوش بینانه این کاهش را می توان با دلالیلی از جمله ماهیت عرضه و تقاضا و ذات نوسانی بازار سرمایه موجه جلوه داد؛ ولی با رصد عواملی بیرونی شواهدی دال بر دخالت و وجود عواملی خارج از اراده بازار سرمایه و سهامداران عمدتا خرد این بازار مالی قابل مشاهده می باشد. در این نوشتار سعی می شود دلایل بروز این ریزش و پیامد های آن تبیین و راهکار هایی جهت برون رفت از وضع موجود پیشنهاد گردد.

بهار سال جاری مصادف شد با بهار بازار سرمایه و شکوفایی بازار بورس. این مهم در اثر بالارفتن آگاهی جمعی و شناخت ظرفیت و قابلیت های بازار بورس (از جمله قدرت نقد شوندگی بالا و شفافیت و بازدهی بالاتر نسبت به دیگر بازار های مالی موازی)، آزاد سازی سهام عدالت در بستر بازار بورس، تامین بخشی از منابع مالی دولت حاصل از فروش سهام دولتی و حمایت و تشویق ارکان حاکمیت صورت پذیرفت و به همین جهت مشارکت گسترده و میلیونی مردم در بازار بورس را به همراه داشت. قطع به یقین هر فردی که در بازار سرمایه مشارکت دارد در طی فعالیت در این بازار متوجه خصلت نوسانی و افزایش و کاهش ارزش سهام شرکت ها و بنگاه هایی مالی می شود. لیکن در طی هفته اخیر یک سری عوامل خارج از تشکیلات و رفتار بازار بورس موجب ریزش گسترده و تاحدی نگران کننده در آینده این بازار شده اند:

• ناهماهنگی در اظهار نظر ها و صدور انواع تائیدیه و تکذیبیه در قبال عرضه و یا عدم عرضه صندوق دارا دوم صنایع پالایش نفت
• عرضه آبشاری سهام عدالت توسط کارگزاری ها تا حدی که قیمت سهام را از صف خرید به صف فروش رساندند
• اخلال در هسته معاملاتی، تخلفات آشکار در سامانه های آنلاین کارگزاری ها در عدم ثبت سفارشات و در اقدامی بی سابقه منفی شدن قدرت خرید مشترکان یکی از بزرگترین کارگزاری های بورس کشور
• اصرار بر فروش اوراق سلف نفتی در بازار بورس و تشدید تردید ها بر سرمایه گذاری بلند مدت و مشارکت در برنامه های اقتصادی از سوی فعالان بازار سرمایه همزمان با ریزش روزانه شاخص بورس

جمیع عوامل مذکور و رفتار هیجان زده توام با ترس سامداران حقیقی موجب سنگین تر شدن صف های فروش و ریزش بازار سرمایه در چند روز اخیر شده است. همزمانی این اتفاق با وعده گشایش اقتصادی بی اعتمادی توده مشترکان بازار بورس را به همراه دارد که حداقل ضرر این خروج سرمایه از بستر بازار بورس به سایر بازار ها، ایجاد تورم بخشی افسار گسیخته و عدم شفافیت و رشد بیش از پیش پدیده دلالی می شود.

در پایان چند مورد جهت گذار از وضع موجود پیشنهاد می گردد:

• اگر معتقد به ذات نوسانی بازار سرمایه هستیم، مبادرت به برداشتن دامنه کذایی نوسان در معاملات روزانه نمایید. بخشی از سفته بازی و عدم معامله سهام در قیمت های واقعی آنها به محدودیت در دامنه نوسانی قیمت ها برمی‌گردد که موجب می‌شود گاها بازیگردان ها با ورود و چینش سفارشات در ابتدای بازار موجب رشد و یا حتی سقوط شدید ارزش سهام گردد. حذف دامنه نوسان قیمت سبب می شود در شرایط صعودی و یا شرایط ریزشی ارزش سهم با توجه به قیمت واقعی آن متعادل گردد و تا حدی از تلاطمات فرسایشی آن کاسته شود و در نتیجه ارزش سهم با توجه ارزش دارایی و املاک و گزارشات دوره ای از عملکرد شرکت ها قیمت گذاری گرددند. اجرای این مکانیزم و سهولت در تعادل بخشی قیمت سهام سبب می شود چه در بازار صعودی و چه در بازار ریزشی قیمت سهم در نقطه ای خاص اصطلاحا خنثی گردد و سهم اسیر تلاطمات بازار نگردد و تاحدودی مسیر پیش روی سهام از هم تفکیک گردند.
• بسترسازی جهت فروش سهام عدالت در پرتفوی شخصی آنها و خلع ید کارگزاری ها از این مورد
• حمایت از بازار سرمایه در قالب بهبود سازوکار معاملاتی و الزام کارگزاری ها به ارتقای هسته معاملاتی و نظارت دقیق بر عملکرد آنها
• یکپارچه سازی زمان معاملات همه سهام در محدوده خاص (لازم به ذکر است چند زمانه کردن بازار در ماه های اخیر به نوعی سیگنال خرید برای چند سهم خاص دولتی لحاظ شد که نهایتا پس از رشد چند صد درصدی و اصلاح قیمتی متعاقب آن، موجب شد کلیت بازار با فشار عرضه و فروش مواجه گردد)
• حمایت واقعی صندوق های بازارگردانی از سهام و توجه به منافع سهامداران خرد

مهدی یوسفی: تحلیل گر و فعال بازار سرمایه