«انگار کرونا گرفته‌ام» جمله کوتاهی که شَک را به جان افراد دارای برخی علایم بیماری و اطرافیانش می‌اندازد و گاهی بر اثر بار روانی ناشی از همین شک و تردید، هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری به فرد تحمیل می‌شود.
شاید در نگاه نخست رهایی از این شک و تردید امری آسان به نظر برسد اما با کمی حساسیت نسبت به موضوع یا تجربه کردن این روزهای سخت، می‌توان هزینه‌های آن را متوجه شد.
فرد دارای علایم در بیشتر موارد پس از تحمل یکی دو روز بیماری و همین شک و تردید کرونا به مراکز بهداشتی مراجعه می‌کند و وقتی عنوان «مشکوک به کرونا» به وی اطلاق شد، مجبور می‌شود تا با هزینه شخصی به آزمایش‌های تشخیص مولکولی کووید 19 مراجعه کند و نمونه خون بدهد.
وی باید یکی دو روزی هم برای گرفتن نتیجه آزمایش صبر کند و پس از دریافت نتیجه هم شک و تردیدش رفع نمی‌شود زیرا متخصصان راجع به نتیجه قطعی این آزمایش‌ها از اصطلاح‌هایی چون «مثبت کاذب» و «منفی کاذب» و موارد مشابه سخن می‌گویند و به اصطلاح درصد خطایی در مورد آنها وجود دارد.
جالب اینکه این شک و تردید حتی در برخی از افرادی که نتیجه تست کرونای بزاق آنان هم مثبت اعلام می‌شود، وجود دارد و خلاصه رهایی از این شک و تردید پرهزینه به این راحتی‌ها نیست.
تا جایی که برخی‌ها برای فرار از شک و تردید کرونا طی چندماه گذشته چندین مرتبه با هزینه شخصی آزمایش داده‌اند و به نوعی به وسواس دچار شده‌اند؛ برای نمونه زن ۶۳ ساله‌ای که از نظر مالی در وضعیت برخوردار هم قرار دارد، تاکنون سه مرتبه آزمایش آنتی‌بادی داده و هر سه بار تست او منفی بوده است.
این در حالی است که به گفته بسیاری از پزشکان ترس از ویروس کرونا هم ممکن است کشنده باشد اما به راستی برای رهایی از این شک و تردید چه باید کرد؟
چه افرادی بیشتر دچار ترس از کرونا می‌شوند
ممکن است همه افراد یک جامعه به ترس از ابتلا به ویروس کرونا مبتلا شوند اما در این میان افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن که در معرض خطر بیشتری در اثر بیماری COVID-۱۹ قرار دارند، کودکان و نوجوانان، افرادی که به خاطر مسئولیت‌شان نسبت به COVID-۱۹ به دیگران کمک می کنند مانند پزشکان و سایر ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی یا امدادگران ممکن است بیشتر در معرض استرس قرار گیرند.
کارهایی که می‌توانید برای حمایت از خود انجام دهیم
بر اساس اعلام اورژانس اجتماعی باید از تماشا کردن، خواندن یا گوش دادن به برخی اخبار از جمله رسانه‌های اجتماعی فاصله بگیرید؛ شنیدن مکرر در مورد همه‌گیری‌ها می‌تواند ناراحت‌کننده باشد.
مراقب بدن خود باشیم؛ نفس عمیق بکشیم؛ کشش یا حرکت‌های مدیتیشن جسمی را انجام دهیم؛ استفاده از وعده‌های غذایی سالم و متعادل و انجام منظم ورزش و خواب مناسب هم می‌تواند به ما در کمک به خود کمک کند.
چرا شک و تردید ایجاد می‌شود
دکتر «علی‌نقی اقدسی» مشاور و روانشناس و استاد دانشگاه می‌گوید: خودم را قرنطینه نکرده‌ام و حضورم در اجتماعات و فعالیت‌های مختلف و شیوه زندگیم با قبل از شیوع کرونا تفاوتی نکرده است.
وی توضیح داد: در این مدت اصول بهدشتی را رعایت کرده و ماسک زده‌ام؛ باورهای افراطی و تفریطی نداشتم و بیماری را نه بزرگنمایی کرده‌ام و نه شوخی گرفته‌ام؛ با ورزش و تغذیه سیستم ایمنی خود را تقویت کرده‌ام و ترسی از بیماری ندارم.
وی در توضیح اینکه چرا ترس و شک و تردید ایجاد می‌شود، اظهار داشت: بخش مهمی به اقدامات غلط ما، صحبت‌های افراطی راجع به بیماری و انتقال بی‌مورد تجربه‌های مربوط به بیماری برمی‌گردد یا اینکه عمدا در خودمان رعب و وحشت ایجاد می‌کنیم.
باورهای درست را تقویت کنیم
دکتر اقدسی درباره ریشه‌های شک و تردیدها گفت: آگاهی نداشتن یا داشتن اطلاعات غلط درباره بیماری می‌تواند موجب باورهای نادرست شود و باور نادرست ما را آماده واکنش‌های توام با شک و تردید می‌کند.
وی نبود خودشناسی و نداشتن خودباوری را از دیگر ریشه‌های باور نادرست دانست و گفت: اگر از جسم خود شناخت کافی داشته باشیم، در مقابل یک سری اتفاق‌ها دچار عجز نمی‌شویم.
واقعیت‌ها را بشناسیم
استاد اقدسی با بیان اینکه مردم واقیعت‌های اساسی این بیماری را نمی‌شناستند، بیان کرد: باید بپذیزیم که کووید-۱۹ یک بیماری مانند بسیاری دیگر از بیماری‌هاست و لازم نسیت به طور افراطی به آن واکنش نشان دهیم.
وی با اشاره به اینکه حتی آنفولانزا هم ممکن است خطرناک باشد، اضافه کرد: برای نمونه سال گذشته در یک منطقه چند نفر در اثر آنفولانزای معمولی فوت شدند اما در همان منطقه بر اثر کرونا یک نفر فوت شده است و این اطلاعات کمک می‌کند که بپذیریم که بیماری خطرناک است اما مانند بیماری‌های دیگر اصول پیشگیری و درمان دارد؛ وقتی این واقعیت‌ها را بپذیریم، لزومی ندارد که واکنش‌های وحشتناک نشان دهیم.
وجود منابع اطلاعاتی گسترده، متعدد و گاهی متناقض
وی تاکید کرد: بسیاری از خانواده‌ها بیشتر روز را روی کرونا تمرکز می‌کنند و تکیه کلام خانواده‌ها به طور بیست و چهار ساعته درباره کروناست اما مردم باید بدانند که رسانه‌های ارتباط جمعی برای عده‌ای که رعایت نمی‌کنند، اطلاع‌رسانی دارند.
وی افزود: منابع اطلاعاتی مردم گسترده، متعدد و متناقض شده است و ما باید این را به منابعی ثابت و مطمئن محدود کنیم؛ رسانه ملی و برخی خبرگزاری‌ها اطلاعات دقیق را منتقل می‌کنند و همین برای خانواده‌ها کافی است.
وی تاکید کرد: مردم باید اطلاعات دقیق، خوب و مطمئن را از منابع معتبر دریافت کنند.
مرور تجربه‌های موفق
استاد اقدسی ادامه داد: باید تجربه‌های موفق بهبود بیماری ای گذشته خود را مرور کنیم؛ پدران و مادران و تصحیل‌کرده‌های خانواده که عضو موثر خانواده هستند به بقیه خانواده اطلاعات خوب بدهند و ترس و وحشت را از بین ببرنند.
وی تاکید کرد که باید شیوه‌ای برای مدیریت افکار منفی به کار ببریم و با استفاده از فن و فنون کلیدی، واکنش‌های منفی را کاهش دهیم؛ برای مثال چند اتفاق خوب، آرزوهای خوب و تجربه دلنشین زندگی خود را در نظر بگیریم؛ زمانی که با هجوم افکار منفی و اضطراب‌زا مواجه می‌شویم با یک رمز مثلا فشار دادن انگشت یا پلک زدن به سمت خاطره‌های دلنشین برویم و افکار خود را مدیریت کنیم.
وی همچنین توصیه کرد که خانواده‌ها در حضور عضو موثر و در زمانی مخصوص درباره بیماری صحبت کنند به جای اینکه ۲۴ ساعته درباره این بیماری به گفت و گو بپردازند؛ مثلا زمانی را در خانواده تعیین کنند و با هم درباره بیماری صحبت کنند و بقیه زمان‌ها را مشغول کارهای عادی زندگی شوند.
استفاده از تکنیک تصویرسازی و تجسم
دکتر اقدسی استفاده از تکنیک تصویرسازی و تجسم را از دیگر اقدامات کاربردی دانست و افزود: روزهای خوب را تجسم کنیم و سوار بر اتومبیل زمان به چند ماه جلوتر حرکت کرده و روزها و لحظه‌های بهتر را تصویرسازی کنیم.
این روانشناس ادامه داد: وقتی حس خوب را در خود ایجاد می‌کنیم ما را به باور خوب وادار می‌کند و برای لحظه‌ای می‌توانیم از جو اذیت‌کننده و لحظه‌های دردناک بیرون برویم.
وی با اشاره به این جمله که ما اغلب همان می‌شویم که به آن فکر می‌کنیم، تاکید کرد: وقتی مدیریت فکری داشتیم، بدون‌شک در داشتن حال خوبمان تاثیر می‌گذارد.
شیوه استفاده از حواس پرتی
وی شیوه استفاده از حواس پرتی را از دیگر اقدامات کاربردی برشمرد و افزود: اجازه ندهید خانواده در افکار بیماری غرق شود؛ حق نداریم در این موضوع غرق شویم؛ در لحظه‌هایی که در افکار منفی بیماری غرق می‌شویم، باید از شیوه‌های حواس پرتی استفاده کنیم.
وی ادامه داد: این باور را در والدین تقویت کنیم که بیماری علایمی دارد و شناخته شده است و وقتی این علائم را دارم دنبال اقدامات و آزمایشگاه‌ها و بررسی‌ها می‌روم و حق ندارم بدون علایم به دنبال آزمایش و درمان بروم.
پرهیز از انتقال تجربه‌های تلخ
وی با بیان اینکه در این شرایط که ویروس همه‌گیر شده، برخی خانواده‌ها تجربه‌ها و اتفاق‌های تلخ را انتقال می‌دهند، گفت: وقتی مطلبی را شنیده‌ایم که ناخوشایند و تلخ است آن را به خانواده منتقل نکنیم و در صحبت‌های خانوادگی به آن دامن نزنیم زیرا اینها نگرانی را بالا می‌برد.
وی به والدین توصیه کرد از شیوه ترساندن و ایجاد رعب و وحشت در فرزندان استفاده نکنند؛ حتی رسانه‌ها هم گاهی افراطی عمل می‌کنند؛ هرچند برای درصدی از مخاطبان خوب است اما برای درصد زیادی موجب استرس می‌شود و باید مدیریت شده رفتار کرد.
باور پیشگیری و درمان
وی در ادامه بر این نکته تاکید کرد که باید این باور را ایجاد کنیم که بیماری پیشگیری و درمان دارد و اگر نشد، راه علاجی دارد.
وی از خانواده‌ها خواست در شرایطی که همه در بحران هستند، بیماری را کوچکنمایی یا بزرگنمایی نکنند؛ اینکه در بحران هستیم و ویروس ما را محاصره کرده را باید از بین ببریم و شروع کنیم به زندگی نرمال با رعایت پروتکل‌های بهداشتی؛ در داخل خانه طوری برخورد کنیم که زندگی نرمال گذشته را برگردانیم؛ تعادل را حفظ کنیم و از افراط و تفریط پرهیز کنیم.
وی افزود: همچنین با ورزش و تغذیه متاسب و رعایت فاصله و استفاده از ماسک و رعایت بهداشت، می‌توانیم این موضوع را مدیریت کنیم و در نهایتا سری که درد نمی کند را دستمال نبندیم.
به نقل از سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون ۳۸۲ هزار و ۷۷۲ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و تعداد جان‌باختگان کرونا در کشور به ۲۲ هزار و ۴۴ نفر رسیده است.
ایرنا
