زانودرد از دردهای شایعی است كه در هر سنی ممكن است رخ دهد. این عارضه ممكن است به هر علتی ایجاد شود كه شایعترین آن آسیب واردشده به زانو مانند پارگی رباط یا آسیبدیدگی غضروف زانو است.
بهعلاوه مشكلات جسمی مانند آرتروز، نقرس و عفونت نیز ممكن است دردهای ناحیه زانو را ایجاد كند. البته شاید بهجرأت بتوان بالا رفتن سن و ساییدگی مفصل زانو را جزو معمولترین عوامل بروز دردهای این ناحیه قلمداد كرد. همچنین افرادی كه از اضافهوزن رنج میبرند، ماهیچه چهارسر ران ضعیفی دارند و در مشاغل یا ورزشهای خاص فعالیت میكنند، بیش از دیگران در معرض دردهای زانو قرار دارند.
اما دقت كنید همه انواع زانودردها نگرانكننده نیست و برخی از آنها را با رعایت نكاتی ساده میتوان كاهش داد و آسیب وارده به آن ناحیه را هم كمتر كرد. همانطور كه فعالیت بیش از اندازه و خارج از اصول میتواند آسیب جدی به مفصل زانو وارد كند، استراحت بیش از حد نیز باعث ضعیف شدن ماهیچههای اطراف زانو شده و درد مفاصل زانو را ایجاد میكند.
1 ورزش كنید و تحرك داشته باشید
برای رها شدن از این قبیل دردها، به دنبال برنامههای ورزشیای باشید كه برای زانویتان بیخطرند. اما اگر اطلاعی از حركات ورزشی و تأثیر آنها بر زانوهایتان ندارید، حتما قبل از شروع با پزشكتان مشورت كنید تا بهترین ورزشها را به شما معرفی كند. این حركات و نیز كار با وزنه و انجام حركات كششی، ماهیچههای محافظتكننده از زانو را تقویت میكند و انعطافپذیری آنها را بالا میبرد. از جمله حركات تقویتكننده ماهیچههای زانو میتوان به پیادهروی، شنا، ایروبیك در آب، دوچرخه ثابت و كار با دستگاههای ورزشی اشاره كرد.
۲ تعادلتان را حفظ كنید
معمولا زانوهایی كه دردناك بوده و ثبات زیادی ندارد، خطر سقوط و زمین خوردن را بالا میبرد كه پیامد آن آسیب وارده به مفصل زانو است. مراقب باشید همواره مسیر محل تردد شما داخل خانه یا بیرون از منزل روشن باشد تا موانع احتمالی را ببینید. اگر در برقراری تعادل بدن دچار مشكل هستید، موقع بالا و پایین رفتن از پلههای ساختمان از نردهها كمك بگیرید و حتی اگر میخواهید شیئی را از قفسههای بالاتر بردارید، حتما از چهارپایه یا نردبانهای محكم و ثابت استفاده كنید.
۳ از قانون RICE استفاده
در آسیبهای خفیف یا دردهای ناشی از آرتروز میتوان با بیحركت نگهداشتن زانو، كمپرس سرد برای كاهش التهاب، اعمال فشار روی زانو با محكم بستن عضو به وسیله باندهای كشی جهت جلوگیری از تجمع مایعات و نیز بالا نگه داشتن عضو برای كاهش تورم، زانودردتان را كم كنید.
۴ كفش راحت بپوشید
همانطور كه میگویند پا، قلب دوم آدمی است و میتواند تأثیر زیادی در سلامتی شما داشته باشد، در ایجاد دردهای ناحیه زانو هم مؤثر است. حتما حواستان باشد كفی كفشتان نرم باشد تا فشار وارد بر زانوهایتان كمتر شود. پزشكان معمولا به بیمارانی كه مبتلا به آرتروز زانو هستند توصیه میكنند از كفیهای مخصوصی در داخل كفش استفاده كنند. از سوی دیگر، كفشهایی بپوشید كه لیز نباشد و خطر زمین خوردن برایتان نداشته باشند. بهترین كفش انتخابی برای افرادی كه دچار زانودرد هستند، كفشهای پاشنهكوتاه با كفیهای نرم و لاستیكی است.
۵ از وسایل كمكی موقع راهرفتن استفاده كنید
اگر زانودردتان به اندازهای است كه هنگام راهرفتن باعث برهمخوردن تعادلتان میشود، حتما موقع راه رفتن و پیادهروی از وسایل كمكی مانند عصا استفاده كنید. این كار مانع از سقوط و افتادن شما شده و سلامتتان را تضمین میكند.
۶ از وزنتان غافل نشوید
اگر دچار اضافهوزن یا چاقی هستید، به فكر كاهش وزن باشید. همین راهكار بهتنهایی میتواند تا حد زیادی فشار وارد بر زانو را كاهش دهد. لازم نیست حتما به فكر رسیدن به وزن ایدهآلتان باشید، بلكه حتی كاهش مقداری از وزن هم میتواند گرهگشا بوده و دردهایتان را كم كند.
۷ طب سوزنی را امتحان كنید
طب سوزنی كه یكی از روشهای سنتی درمانی در چین محسوب میشود، در كاهش طیف گستردهای از دردها بسیار تأثیرگذار است. تجربه نیز ثابت كرده كه از آن میتوان در كاهش دردهای ناحیه زانو استفاده كرد.
۸ سبك خوابیدنتان را عوض كنید
شیوه خوابیدن شما در بروز زانودرد اثر مستقیم دارد. سعی كنید تمام مدلهای خوابیدن را آزمایش كنید. بهخاطر داشته باشید كه اگر به پهلو میخوابید، حتما برای جلوگیری از بروز زانودرد بین پاهایتان یك بالش قرار دهید.
۹ درمان طبق وضعیت شما
حتما سعی كنید در صورت احساس زانودرد به پزشك مراجعه كنید تا درمان مناسب با مشكل شما تجویز كند. از معمولترین درمانها برای كاهش دردهای ناحیه زانو، انجام حركات ورزشی است كه هدف آن تقویت عضلات زانوست. اگر فرد فعالی هستید و مدام ورزش میكنید، ممكن است پزشك حركات اصلاحی را به شما توصیه كند تا فشار وارد آمده به زانوهایتان كاهش یابد. انجام ورزش برای بالابردن انعطافپذیری و تعادل بدن اهمیت بالایی دارد.
۱۰ مراقب مفصلهایتان باشید
ورزشهای پرتحرك معمولا جزو ورزشهای پرخطر برای مفاصل و بهویژه مفصل زانو است. اگر دچار زانودرد یا مستعد آن هستید، از انجام ورزشهای پرتحركی مانند دویدن، پرش، كیكبكسینگ و حركت اسكات كه به زانوها فشار مضاعفی را وارد میكند، بپرهیزید. این حركات دردهای زانو را تشدید كرده و در صورتی كه بهدرستی انجام نشود باعث آسیب به زانوها میشود.
۱۱ تزریق داخل زانو
در برخی موارد، تزریق داروهای كورتیكواستروئیدها به داخل مفصل زانو میتواند به كاهش علائم آرتروز و كاهش درد كمك كند كه اثرات آن تقریبا تا چند ماه باقی میماند. البته این تزریقها در همه موارد پاسخگو نیست. نوع دیگر، تزریق اسید هیالورونیك است كه شباهت زیادی به مواد لیزكننده مفاصل داشته و تحركپذیری زانو را بیشتر و درد آن را كمتر میكند. تأثیر چنین تزریقهایی معمولا تا شش ماه دوام دارد. نوع دیگر تزریق، استفاده از پلاسمای غنی از پلاكت است كه حاوی فاكتورهای رشد متفاوتی است و علاوه بر كاهش التهاب زانوها، درمان درد را نیز كاهش میدهد. این نوع تزریقها معمولا در بیمارانی بیشتر كاربرد دارد كه دچار پارگی تاندون، كشیدگی یا آسیب شدهاند.
۱۲ از كمپرسهای گرم و سرد استفاده كنید
حدود 48 تا 72 ساعت بعد از آسیب زانو از بستههای یخ برای كاهش تورم و درد زانو استفاده كنید. این كار را سه تا چهار مرتبه در روز و هر بار بین 15 تا 20 دقیقه انجام دهید. برای جلوگیری از سرمازدگی عضو، بسته یخ را داخل یك حوله یا پارچه پیچیده و روی زانو قرار دهید. پس از عبور از این مرحله میتوانید با حمام آبگرم و پدهای گرمایشی یا حوله گرم، سه یا چهار بار در روز و هر بار 15 تا 20 دقیقه روی عضو را گرم كنید. این كارها به كاهش درد زانو كمك زیادی میكند.
۱۳ جراحی، آخرین راه چاره
اگر دچار آسیبی از ناحیه زانو شدهاید، ابتدا معایب و فواید راهكارهای بازتوانی و غیرجراحی و نیز بازسازیهای جراحی را بررسی كنید. گاهی در برخی عملهای جراحی، پزشك اقدام به بازسازی و ترمیم زانو و گاهی بخشی از زانو را با پروتزهای خاص جایگزین میكند. پزشك معالج بسته به شرایط بیمار و این كه در چه مرحلهای قرار دارد، یكی از این روشهای جراحی را برای بیمار تجویز میكند.
روزنامه جام جم