فشارخون بالا شایع‌ترین عامل خطر قابل اصلاح در بروز بیماری‌های قلبی- عروقی و سكته‌هاست. این بیماری از ،دیدگاه طب رایج نیاز به كنترل و درمانی درازمدت با مصرف داروهای شیمیایی دارد؛ اما رویكرد طب ایرانی در مورد این بیماری چیست و آیا به ادعای برخی كانال‌ها و تبلیغات گسترده‌ای كه با نام طب سنتی در فضای مجازی منتشر می‌شود، می‌توان با مصرف داروهای گیاهی این بیماری را در كوتاه‌مدت درمان كرد؟
برای رسیدن به پاسخ این پرسش و تدابیر و توصیه‌های طب ایرانی به منظور كنترل و درمان پرفشاری خون با دكتر زهرا شكرریز، پزشك متخصص طب سنتی گفت‌وگو كرده‌ایم.افزایش فشارخون براساس متون طب سنتی بیماری مستقلی نیست و علل مختلفی دارد؛ نظیر گرفتگی سرخرگ‌ها، انقباض یا انسداد ناكامل برخی رگ‌ها، اختلال در پمپاژ قلب ناشی از سوءمزاج گرم این عضو، افزایش فضولات بدن، بالارفتن حجم و غلظت خون كه امتلا گفته می‌شود و همچنین اختلال در هر یك از اعضای گوارشی، كبدی، اعصاب و روان، كلیوی و ریوی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
نشانه‌های تشخیص پرفشاری خون
بسته به این‌كه علت و سبب ایجاد فشارخون بالا چه باشد، علائم آن متفاوت است. برخی علائمی كه می‌تواند دال بر فشارخون بالا باشد شامل سنگینی اعضا، كسالت، سرخی رنگ، برجستگی عروق، پری و تواتر نبض و نفس، احساس كشش در پوست، ادرار پررنگ و غلیظ، كاهش اشتها، تاری دید، دیدن خواب‌هایی كه دلالت بر سنگینی می‌كند، گرمی در لمس قفسه سینه، خشم و اضطراب، لاغری، عطش، بیزاری از هوا و اشیای گرم و تمایل به هوا و اجسام خنك از این جمله‌اند.
اقدامات و پرهیزات غذایی
بیماری پرفشاری خون را می‌توان با اصلاح تغذیه به میزان چشمگیری كنترل كرد. رازی معتقد است كه انباشتگی معده از مهم‌ترین دلایل ایجاد امتلا است. به منظور جلوگیری از انواع امتلا مصرف خوراكی‌هایی مانند دوغ، ترشی، بادمجان، عدس، كلم، گندم، شوری، شیرینی، تندی و همچنین دوری از غذاهای نفاخ، پرهیز از پرخوری و درهم‌خوری، اجتناب از حركت به دنبال خوردن و پرهیز از فعالیت جنسی و خوابیدن بلافاصله پس از غذا توصیه شده است.
همچنین خودداری از مصرف غذاهای غلیظ و سنگین مانند ماكارونی، الویه، فست‌فودها، گوشت گاو و كله‌پاچه از جمله این تدابیر است. در مبتلایان به پرفشاری خون بسته به علت بروز پرفشاری، خوردنی‌های مجاز و مناسب متفاوت است.
فعالیت بدنی و خواب چگونه باشد؟
ورزش مهم‌ترین راه دفع مواد زاید و جلوگیری از امتلا و مهم‌ترین راه انتشار حرارت غریزی در بدن است. ورزش با افزایش نیروی هاضمه باعث هضم بهتر غذا و ممانعت از ایجاد اخلاط نامناسب و نشاط می‌شود و بسته به شرایط هر بیماراز سوی متخصص، ورزش‌های مناسبی پیشنهاد می‌شود.
طبق تحقیقات جدید، پیلاتس حتی در سالمندان به منظور كنترلفشار خون توصیه می‌شود.با توجه به این‌كه بیداری شبانه باعث ایجاد حرارت غیرطبیعی در بدن و اختلال هضم می‌شود، ساعت طلایی برای خواب از 10 شب تا 4 صبح است. براساس شواهد به نظر می‌رسد مزاج دموی در وهله اول و مزاج سوداوی در مرتبه دوم بیشتر در معرض فشارخون بالا باشد.
فشارخون پایین از دیدگاه طب سنتی
افت فشارخون می‌تواند به این معنی باشد كه مغز مواد مغذی و اكسیژن كافی دریافت نمی‌كند و در برخی از افراد سبب بروز علائمی نظیر سرگیجه و غش می‌شود و كسانی كه علامت‌دار هستند باید نكاتی را رعایت كنند. رژیم غذایی سبك و متنوع، استفاده از داروهای گیاهی و تغییر در سبك زندگی می‌تواند در درمان افت فشار خون مؤثر باشد.
مصرف تخم‌مرغ، غلات غنی‌شده، میوه‌ها وسبزیجات تازه و تیره‌رنگ، آجیل‌ها، مغزها، نوشیدن مایعات به میزان كافی، كشمش، ریشه شیرین‌بیان، ریحان، آب‌هویج و... در درمان فشارخون پایین مؤثر است.
نحوه درمان در طب سنتی
در طب سنتی ارائه درمانی گیاهی كه سبب بهبود كامل پرفشاری خون شود نیاز به كار تحقیقاتی وسیع و طولانی دارد و در شرایط فعلی برخی درمان‌های گیاهی به كنترل فشارخون كمك می‌كند و می‌تواند باعث كاهش دوز داروهای مصرفی بیمار و كاهش عوارض بیماری شود. نكته قابل توجه این كه در طب سنتی برای هر بیمار بسته به مزاج و شرایط و علل به‌وجود آورنده بیماری، درمان خاصی پیشنهاد می‌شود و به هیچ عنوان نمی‌توان نسخه واحدی برای همه نوشت.
شما هم این‌طور فكر می‌كنید؟
برخلاف تصور عامه فقط خوراكی‌های شور نیستند كه می‌توانند فشارخون را بالا ببرند. از دیدگاه طب سنتی كسانی كه مستعد افزایش فشارخون هستند ممكن است با زیاده‌روی در مصرف حتی شیرینی‌های طبیعی مثل ارده و شیره، عسل و خرما و شیره آن دچار پرفشاری خون شوند.در مورد باور نادرستی كه برخی از افراد در مورد مصرف دمنوش گل گاوزبان و سیر به منظور كمك به كاهش فشار خون دارند باید بدانید كه براساس یك مطالعه دم‌كرده گل گاوزبان به طرز معنا‌داری باعث افزایش فشارخون به‌خصوص در افراد مبتلا به فشارخون بالا می‌شود.
ضمن این‌كه سیر به تنهایی نمی‌تواند گیاهی دارویی برای درمان پرفشاری خون باشد و حتی برای تعدادی از مبتلایان می‌تواند برعكس عمل كرده و سبب بروز حرارت و گرمی وافزایش فشارخون شود.یكی از علل فشارخون بالا اختلال گوارشی و از جمله یبوست است كه در روند درمان بیماران با فشارخون بالا لزوما درمان مشكلات گوارشی برای آنها باید در اولویت قرار بگیرد.
برای درمان فشارخون عصبی، هیچ راهكاری به‌جز كاهش استرس و اضطراب نیست و بیماران باید سعی كنند از یوگا، مناجات، دمنوش‌های آرامش‌بخش مانند باد رنجبویه، بابونه واسطوخودوس و... برای كاهش استرس استفاده كنند.
روزنامه جام جم
